Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 61
Þjóðmál SUmAR 2010 59
„tjón“ SÍ hefði orðið 40% af því sem það varð,
ef neyðarlögin hefðu ekki komið til . Hið bók
haldslega tjón bankans hefði því án neyðar laga
orðið 60 til 80 milljarðar króna, sem var innan
við eiginfé bankans . Tjón annarra sem lánuðu
íslensku bönkunum, og trúðu eins og hann
endur skoðuðum reikningum um eignastöðu
þeirra, varð nálægt 5000 milljörðum króna .
Innan við 5% af heildartjóninu lendir því á
Seðla bankanum (innan við 2% án neyðarlaga)
og hlýtur það á alla mælikvarða mælt að teljast
ótrú lega vel sloppið . Um leið tókst Seðla bank
anum að verja gjaldeyrisforða sinn svo að þar
tapaðist ekki neitt, en algengt var að í öllu þessu
umróti töpuðu seðlabankar á milli 15 og 25 %
af gjaldeyrisvarasjóðum sínum . Ætli nefndin sér
í raun að starfa eftir lögunum um sjálfa sig og
leita fyrst að sannleika og síðar að sök, hlýtur
hún að sýna þessu síðasta atriði áhuga .
Nefndin getur þess sérstaklega sem röksemda
færslu fyrir því að Seðlabankinn hefði getað hert
veðkröfur sínar umtalsvert, að það hafi Seðla
banki Lúxemborgar og Seðlabanki Evrópu
gert nokkrum sinnum gagnvart Íslandi . Þetta
er mjög ónákvæmt hjá nefndinni . Seðlabanki
Lúxem borgar breytti engum veðlánareglum
gagnvart íslenskum bönkum . Það giltu engar
sérreglur þar um þá . Þeir tóku öll sín „óvörðu“
lán þar eftir þeim reglum sem almennt giltu
gagnvart Seðlabanka Evrópu, sem Seðlabanki
Lúxemborgar annaðist veðlán fyrir gagnvart
bankastofnunum sem þar störfuðu . Seðlabanki
Lúxemborgar hótaði einfaldlega að beita
geðþóttavaldi, sem hann taldi sig hafa samkvæmt
reglum Seðlabanka Evrópu, ef íslensku bank
arnir drægju ekki úr lausafjárfyrirgreiðslu
sinni hjá honum . Lántaka íslensku bankanna
hjá Seðlabanka Lúxemborgar var þá um 5
milljarðar evra, sem var svipuð fjárhæð og
þeir höfðu að veðláni hjá Seðlabanka Íslands .
Á þeim tíma voru aðeins um 10% af tekjum
þeirra og eignum í útibúum þeirra í Lúxemborg
og nam lánafyrirgreiðsla þeirra þar nærri 25%
af heildarútlánum til banka þar í landi . Þetta
fannst stjórnendum Seðlabanka Lúxemborgar
orðið óeðlilega mikið, og þarf engan að undra .
Mið að við umfang íslenskrar bankastarfsemi í
Lúx emborg var veðlánafyrirgreiðslan þar marg
föld á við fyrirgreiðslu seðlabanka heima ríkis
íslensku bankanna . Þótt yfirmenn Seðla banka
Lúxemborgar tækju fram að íslensku bank arn ir
hefðu hvorki brotið lög né heldur reglur Seðla
banka Lúxemborgar knúðu þeir á um, með lítt
dulbúnum hótunum, að íslensku bankarnir
drægju „sjálfviljugir“ úr sókn sinni í veðlán í
Seðlabanka Lúxemborgar . Um það var gert „sam
komulag“ og það samkomulag þrengdi auðvitað
enn veika stöðu íslenska bankakerfisins og flýtti
fyrir falli þess . Seðlabanki Íslands varð í öllum
sínum ákvörðunum að gæta þess að íslenska
peningakerfið yrði ekki fyrir óþarfa höggum
eða væri stefnt í hættu . Þar sem starfsemi dótt
ur félaga íslensku bankanna í Lúxemborg var
svo lítill hluti af bankakerfinu þar í landi og
aðeins örstærð miðað við það bankakerfi sem
féll undir Evrópska seðlabankann, gat bank
inn í Lúxemborg áhættulaust sett þessa þumal
skrúfu á íslensku dótturfélögin . Enda sýndi það
sig þegar þessir bankar féllu, að engin keðju
verkandi áhrif urðu í Lúxemborg . En eftir
stendur að röksemd nefndarinnar í bréfi til
undirritaðs um að breytingar á veðlánareglum
Seðla banka Lúxemborgar sýni og sanni að
Seðla banki Íslands hefði einnig getað breytt
sínum reglum eru fullkomlega staðlausir stafir .
Í fyrsta lagi var engum reglum breytt, og Seðla
banki Íslands hefði ekki getað leyft sér þá fram
göngu sem Seðlabanki Lúxemborgar gerði
vegna áhrifa á peningakerfið . Þá er rétt að geta
þess að fullyrðing í bréfi nefndarinnar á bls . 3
um að undirritaður hafi komið til skýrslutöku
hinn 7 . ágúst 2008 er hæpin, vegna þess m .a . að
þá höfðu bankarnir enn ekki hrunið og nefndin
var ekki til .
Um tölulið 2 í sama kafla
Varðandi athugasemdir nefndarinnar um
þennan lið hefur hún ekki tilgreint þær reglur
í settum lögum sem þessi athugasemd er
studd við . Í athugasemdum við frumvarp um
nefndina kemur skýrt fram, að séu athugasemdir
nefndarinnar um mistök og vanrækslu byggðar
á lagatúlkun sé nefndinni einnig rétt að reifa
hana . Það gerir nefndin ekki . Hún nefnir
hvorki skráð né óskráð lög . Því ber að álykta að