Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 71

Þjóðmál SUmAR 2010 69
En nefndin bætir við þeirri röksemdafærslu
undir þessum tölulið, að þar sem „endur­
skoðandi Seðlabanka Íslands [gat] á einum degi
aflað sér gleggri upplýsinga um stöðu Glitnis
banka hf .“ og svo framvegis . Þótt starfsheiti
Stefáns Svavarssonar hafi verið endurskoðandi
Seðlabanka Íslands var hann eini starfsmaður
bankans, sem heyrði ekki undir bankastjórnina
heldur beint undir bankaráðið, sem kosið
var af Alþingi . Þegar þarna var komið hafði
ríkisstjórnin fyrir hönd ríkisins gert tilboð í
meirihluta hlutafjár í Glitni og stjórn og helstu
eigendur bankans lofast til að styðja það tilboð
á hluthafafundi . Við þær mjög svo sérstöku
aðstæður var ekki óeðlilegt að því væri beint til
Stefáns að hann óskaði eftir að fá skyndiskoðun
á nokkrum þáttum . Stefán Svavarsson var
fulltrúi ráðs sem kosið var af Alþingi og var í
sérstöku starfssambandi við Ríkisendurskoðun .
Seðlabankinn hefði aldrei fengið á meðan að
þessi banki var í einkaeigu að kynna sér innri
mál hans öðru vísi en með beiðni um að fá
lögmætar upplýsingar sendar frá bankanum .
Og samkvæmt lögmætisreglunni mátti hann
heldur ekki krefjast þess . Slík innri skoðun
var í verkahring Fjármálaeftirlitsins . Þannig að
þessi „hugleiðing“ fær bersýnilega ekki staðist .
Þótt þær upplýsingar sem Stefán Svavarsson
aflaði kæmu bankastjórninni vissulega á
óvart kom á daginn þegar þær voru bornar
upp við Fjármálaeftirlitið að það hafði allar
þessar upplýsingar . Fjármálaeftirlitið hafði
hins vegar túlkað til dæmis spurninguna um
það, hvaða lán væru til skyldra aðila og hver
ekki, með hætti sem kom Seðlabanka Íslands
algjör lega í opna skjöldu . Hér virðist sem sagt
til „athugunar“ hvort Seðlabankinn hefði átt
að túlka miklu rúmar tiltekið lagaákvæði, sem
bankarnir höfðu margoft sýnt að þeir sam­
þykktu ekki að næði til annars en hinnar al­
mennu upplýsingasöfnunar sem lög fólu og
heim iluðu Seðlabankanum að annast .
Vegna töluliðar 8
Það var auðvitað svo að hver einasti maður, sem
tók þátt í undirbúningi eða var viðstaddur þeg ar
ríkisstjórnin tilkynnti ákvörðun sína, gerði sér
ljóst að á miklu ylti hvort trúverðugleiki myndi
ríkja um þessa ákvörðun . Þetta var oft rætt á
þeim sameiginlegu fundum, sem fram fóru,
meðal annars af öllum seðlabankastjórunum .
Þáverandi forsætisráðherra fjallaði einnig
um þessi atriði þar . Hann er menntaður
hagfræðingur, með 6 ára starfsreynslu úr Seðla­
banka Íslands . Þekking hans á þessum sviðum
kom glöggt fram í orðum hans á hinum
sameiginlega fundi . Það var því sameiginlegt
mat að trúverðugleiki skipti miklu . Gert var ráð
fyrir að í aðgerðina yrði ekki farið nema stjórn
og allir stærstu hluthafar styddu hana, sem þeir
staðfestu allir skriflega fáeinum stundum síðar .
En trúverðugleikinn hrundi, þegar stærsti eig­
andi bankans ákvað, þrátt fyrir yfirlýst samþykki
sitt, að hefja áróðursherferð gegn aðgerðinni og
hafði greiðari leið til til þess en aðrir menn, af
alkunnum ástæðum . Jafnframt lét hann hjá
líða að boða hluthafafund, þrátt fyrir loforð
um það . Ekkert atriði annað dró jafnmikið úr
trúverðugleika aðgerðarinnar . Þetta gat ríkis­
stjórnin ekki séð fyrir, eftir að framangreint
samþykki lá fyrir og enginn annar aðili sem að
málinu kom . „Hugleiðing“ nefndarinnar um að
Seðlabankinn hefði átt um þessa helgi að leggja
fram skriflegt mat og gera stjórnvöldum skriflega
grein fyrir því að árangur af hugsanlegum að­
gerðum þeirra ylti aðallega á trúverðugleika, er
æði sérkennileg . Þetta voru alkunn sannindi í
augum þeirra sem þarna komu að ákvörðunum .
Undir þessum tölulið segist nefndin hafa „til at hug un ar“
hvort Seðlabanki Íslands hefði
átt að afla sér upplýsingar milli­
liðalaust á grund velli 1 mgr . 29 .
laga nr . 36/2001 . Sú grein veitir
Seðlabankanum engar slíkar
heim ildir umfram hefðbundna
hagtalnaöflun og upp lýs ingasöfnun
af því tagi .