Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 99

Þjóðmál SUmAR 2010 97
Á9 . öld barst sú saga um sveitir Noregs og víðar, að land, lítt numið, væri í útnorðri
þaðan og drypi þar smjör af hverju strái . Þetta
hefur átt við rök að styðjast þá vegna hlýrra
veðurfars og ósnertra auðlinda, þó að landið
léti fljótlega á sjá vegna kólnandi veðráttu og
búsetu manna og búsmala . Þessi öfugþróun
ásamt erlendri valdstjórn, pestum og mikilli
eld virkni í móðuharðindunum hafði nánast
gert út af við mannlíf í landinu á 18 . öld .
Á 19 . öld hófst hins vegar fyrir alvöru barátta
fyrir sjálfstæði landsins, og landsmenn upp­
skáru árangur baráttu sinnar við nýlenduveld­
ið með endurreisn Alþingis, verzlunarfrelsi og
tæknivæðingu atvinnuveganna, t .d . vél báta­
útgerð, á 19 . öld, heimastjórn, fullveldi og
að endingu komst sjálfstætt lýðveldi síðan á
laggirnar á 20 . öld . Á 21 . öldinni veldur hver
á heldur, hvort á Íslandi muni drjúpa smjör af
hverju strái .
Samskiptin við útlendinga hafa verið þyrn­
um stráð, frá því að sögur hófust . Einn mik­
il hæfasti maður Íslandssögunnar, Snorri
Sturlu son, hámenntaður fóstursonur Jóns
Lofts sonar, sonarsonar Sæmundar fróða, er
tal inn hafa hlutazt til um skráningu á sögu
for föður síns, hins ramma víkings og skálds,
Egils Skallagrímssonar . Þessi mikilhæfi at­
hafna maður, stjórnmálamaður og rithöfundur
13 . aldarinnar lét í Eglu, með eftirminnilegum
hætti, fram koma átök Íslendingsins við
erlend ar valdastéttir . Þá er og kunn sagan um
Guðmund ríka og Einar Þveræing, en margir
telja, að Snorri Sturluson leggi Einari Þveræingi
í munn hin stjórnmálalegu og hagsmunalegu
rök, sem á 13 . öld, – og á öllum tímum, –
lágu að baki stefnu hans og fleiri um að gjalda
varhug við erlendu valdi á Íslandi . Sagan hefur
sýnt Íslendingum, að málstaður Snorra, bónda
á Borg og í Reykholti, var sá rétti . Nægir að
vitna til eftirfarandi kafla úr ræðu téðs Einars
Þveræings í Heimskringlu:
En ef landsmenn vilja halda frelsi sínu, því er
þeir hafa haft, síðan er þetta land byggðist, þá
mun sá til vera að ljá konungi einskis fang­
staðar á, hvorki um landaeign hér né um það
að gjalda héðan ákveðnar skuldir, þær er til
lýð skyldu megi metast .
Hafa ber í huga, að Snorri Sturluson var eng­
inn einangrunarsinni; hann var þvert á móti
sigldur maður með góð sambönd erlendis,
aðal lega í Noregi, og þá einkum við Skúla
jarl . Líf og starf ásamt boðskap Snorra
Sturlu sonar er tímalaus hvatning lands­
mönnum á öllum öldum um að þræða hinn
gullna meðalveg, er felst í að halda stjórn­
ar farslegu sjálf stæði sínu (óskertu full veldi
ríkisins á okkar tímum), en auðga menn­
ingu sína, atvinnu hætti og mannlíf allt með
öflugum sam skiptum og samstarfi við út­
lend inga, samtök þeirra, félög og fyrirtæki á
jafn ræðis grund velli .
Bjarni Jónsson
Gull og grænir skógar