Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 113

Þjóðmál SUmAR 2010 111
eini raun hæfi kosturinn í stöðunni að selja það í
rekstri .“11 Þessi lýsing staðfestir, að stjórnendur
Haf skips gerðu sér fyllilega grein fyrir því frá
miðjum júlí 1985, að sala félagsins í rekstri væri
eina vonin til þess að koma í veg fyrir gjald þrot .
Hins vegar er hinn kaldi veruleiki sá, að slík sala
tókst ekki, þrátt fyrir mikla sam eigin lega vinnu
stjórn enda félagsins og Útvegs bank ans . Það var
endan lega ljóst í nóvember, þegar Eimskip var
orðið eitt um hituna sem hugsanlegur kaupandi .
Þá brást þessi von stjórnenda Hafskips og
bankans . Örlög félagsins voru ráðin .
Ennfremur benti ég á í grein minni að Stef­
án segði í bók sinni frá viðskiptum Útvegs­
bank ans og Hafskips, eins og hefði verið
„skorið á“ þau 11 . október 1984 . Ég hélt því
fram, að þetta væri ekki rétt . Bankinn hefði
veitt félaginu marg víslega fyrirgreiðslu eftir
það . Stefán segir þetta dæmi um, að ég geri
„úlfalda úr mýflugu“ í gagnrýni minni . Hann
segir, að ég vitni ekki rétt í bókina . Þar segi,
að bankinn hafi „skorið á lánafyrirgreiðslu til
Hafskips 11 . október 1984“ .12 Ég vil árétta, að
þessi full yrðing Stefáns Gunnars gefur alranga
mynd af viðskiptum og samvinnu stjórnenda
Útvegs bankans og Hafskips . Bankinn keypti
eftir þenn an dag viðskiptavíxla í mjög vaxandi
mæli af félaginu og skuldbreytti lánum hvað
eftir annað . Það var gert til þess að koma í
veg fyrir að fyrirtækið stöðvaðist og verðmæti
viðskiptasambanda þess glötuðust . Þetta var
auðvitað lánafyrirgreiðsla . Á þau viðskipti var
ekki „skorið .“ Fyrrnefnd lýsing á viðskiptum
bankans við Hafskip í bók Stefáns er ekkert
einsdæmi . Á bls . 151 í bókinni segir svo orðrétt:
„Líkt og áður hefur verið rakið var fyrirgreiðsla
Útvegsbankans í raun stöðvuð 11 . október
1984 .“ Mér sýnist að það hafi orðið mýfluga
úr úlfalda, þegar þessar aðfinnslur Stefáns eru
brotnar til mergjar . Sannleikurinn er sá, að
Hafskipsmenn nutu margháttaðs stuðnings
viðskiptabanka síns, eins og frekast var kostur
þar til fjárhagserfiðleikar fyrirtækisins urðu
óyfirstíganlegir, þótt ekki væri hægt að auka
11 Hafskip í skotlínu, bls . 215 .
12 Stefán Gunnar Sveinsson, „Athugasemd við grein Lár­
usar Jónssonar .“ Þjóðmál, vorhefti 2010, bls . 71 .
beinar lánveitingar til félagsins, m .a . vegna
skorts á tryggingum fyrir slíkum lánum .
Björn Jón leggur áherslu á í andsvörum sín­um, að undirritaður, fyrrverandi banka­
stjóri Út vegs bankans, sé ósannindamaður,
„víki af vegi sannleikans“ og hafi í hans eyru
talað illa um Gunnlaug Claessen, sem var þá
ríkis lögmaður og fulltrúi viðskiptaráðherra í
glímu bankastjórnar Útvegsbankans við þetta
átaksilla mál . Í formála bókar sinnar, Hafskips
í skotlínu, segir Björn Jón: „Æðsta takmark
sagnfræðinnar er að leita sannleikans og þeirri
leit lýkur aldrei .“ Í svargrein sinni vitnar Björn
enn í þessi æðstu markmið sagnfræðinnar og
segir í framhaldi af því, að ég ásaki hann um
„spuna“ í bókinni . Ég bið menn, sem vilja
taka þátt í hinni eilífu leit að sannleikanum, að
glugga í rúmlega 45 blaðsíðna kafla bókarinnar
Hafskips í skotlínu . Björn Jón nefnir kaflann
„Hreina leið“ . Að lestri loknum hvet ég menn
til að meta, hvort það séu „gífuryrði“, að þar
sé á ferðinni „löng samsærisflétta“ . Hann segir,
að „í grein sinni í Þjóðmálum láti Lárus sem
hann kannist ekki við hreinu leiðina“ . Hið
sanna er, að ég lýsti þar þessari aðferð í 50 til
100 orðum eða svo í stað fyrrgreinds rýmis í
bókinni . „Hrein leið“ var vinnu heiti á löglegri
aðferð til að verja hags muni Útvegsbankans og
annarra kröfuhafa, þegar séð var í desember
1985, að gjaldþrot Hafskips var óumflýjanlegt .
Hér skal enn ítrekað stuttlega, hvernig þessi
aðferð var og til hvers hún leiddi . Hún fólst í
því að gera samkomulag milli banka stjórnar
Útvegsbankans og stjórnenda Eim skips
um, að hinir síðarnefndu gerðu tilboð í allar
áþreifanlegar eignir þrotabús Hafskips eftir
gjaldþrot þess . Þegar þrotabúið væri orðið
formleg staðreynd, varð slíkt tilboð auðvitað að
vera þess eðlis, að bústjórar teldu kröfuhöfum
hag í að taka því . Kostur þessarar aðferðar er
augljós . Með því að vinna þannig að málum
var tryggt, að eignir félagsins, sem bankinn
hafði veð í, seldust í einni heild . Þannig fengist
hærra verð fyrir eignirnar heldur en ef hver og
einn gámur, skip eða vörupallur væru boðin
upp hvert í sínu lagi eða seld á brunaútsölu,