Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.09.2015, Blaðsíða 17

við sjúkdóma hafi í Noregi og Sví-
þjóð verið mælst til þess að þetta
sé ekki notað. „Við sem ráðgjafar
höfum alltaf bent á ókosti þess að
nota þetta og höfum bent á aðrar
leiðir. Í Egilshöll er nákvæmlega
þessa stundina verið að endurnýja
gervigrasið og þá er notað grátt
iðnaðargúmmí sem er af öðrum
toga. Það inniheldur mun minna af
efnum sem grunur leikur á að geti
verið varasöm heilsu manna,“ segir
hann. „Það eru ýmsir aðrir val-
kostir og það er heilmikil þróun í
þessu,“ segir hann og bendir á að
ekki séu öll kurl komin til grafar.
Markverðir með krabba
Bandaríkjamenn hafa einnig
áhyggjur af dekkjakurli. Sjónvarps-
stöðin NBC gerði fréttaþátt í októ-
ber í fyrra þar sem sjónum var
beint að þessum málum. Kom í ljós
að óvenjumargir ungir markverðir
voru að greinast með krabbamein
sem nefnist eitilfrumuæxli (Non-
Hodgkin lymphoma), en markverðir
eru í meiri snertingu við jörð en
aðrir leikmenn. Kurlið getur auð-
veldlega borist í nef og munn, auk
þess að nuddast á húð og setjast í
hár. Fótboltamenn eru auk þess oft
með sár sem kurlið nuddast í og oft
þyrlast upp svart ryk sem getur
borist í öndunarfæri. Rannsóknir
þar ytra hafa enn ekki getað sann-
að orsakasamhengi þar á milli en
augljóslega er þetta umhugs-
unarvert.
Banna dekkjakurlið víða
Amy Griffin, fótboltaþjálfari hjá Há-
skólanum í Washington-ríki, vakti
máls á þessu þegar hún fylgdi
tveimur ungum markvörðum í lyfja-
gjöf vegna eitilfrumuæxla. Hjúkr-
unarfræðingurinn sagði setningu
sem fékk hana til að staldra við.
„Ekki segja mér að þið séuð mark-
verðir! Það eru fjórir markverðir
sem ég hef séð í þessari viku.“
Griffin, sem hefur þjálfað í 27 ár,
hafði aldrei séð neitt þessu líkt en
þegar hún fór að grafast fyrir um
málið fann hún 38 fótboltaungmenni
sem höfðu greinst með eitil-
frumuæxli og hvítblæði, þar af voru
34 markverðir. Hún segist ekki hafa
séð slík tilfelli fyrstu 15 árin sem
hún þjálfaði krakka, en nú séu
mörg tilfelli að greinast.
Yfirvöld í New York-borg og
Los Angeles hafa síðan 2008 hætt
að nota dekkjakurl á sína fótbolta-
velli þar til frekari rannsóknir hafa
verið gerðar. Í skýrslu frá 2003 frá
EPA (Enviromental Protection
Agency) sést glögglega að hlutfall
ungmenna á aldrinum 15-19 sem
greinast með eitilfrumuæxli er
mun hærra hjá íþróttakrökkum
sem spila á gervigrasi með dekkja-
kurli en hjá hópi krakka sem ekki
spila á slíkum völlum.
Ekki bannað á Íslandi
Bergþóra Njála Guðmundsdóttir,
upplýsingafulltrúi hjá Umhverfis- og
auðlindaráðuneytinu, segir að ráðu-
neytið hafi falið Umhverfisstofnun
(UST) að skoða þessi mál fyrir
fimm árum. Skoðuð var skýrsla frá
Danmörku um þessi mál. Nið-
urstöður rannsóknanna sem skýrsl-
an náði til gáfu til kynna að notkun
gúmmíkurls úr notuðum dekkjum á
gervigrasvöllum hefði ekki í för með
sér alvarleg áhrif á heilsu þeirra
sem stunduðu íþróttir á slíkum völl-
um. Svandís Svavarsdóttir, þáver-
andi umhverfisráðherra, sagði árið
2010 að ekki væri brýn ástæða til
að banna notkun gúmmíkurls á leik-
völlum eða gervigrasvöllum af
heilsufarsástæðum en hvatti eig-
endur nýrra valla til að nota annað
en dekkjakurlið.
Þótt áhrif dekkjakurls á heilsu
hafi ekki verið rannsökuð nákvæm-
lega hér á landi má ljóst vera að
ekkert foreldri vill að börn sín
komist í tæri við efni sem eru
krabbameinsvaldandi. Myndu for-
eldrar vilja að börnin sín veltust
um í tóbaki?
„Höfum í huga að börn og unglingar dvelja oft daglangt við leik á íþróttavellinum, þau liggja þá gjarna í gervigrasinu og fá á húðina verulegt magn af svertu og efnum úr hinu eitraða gúmmíkurli. Þessi efni
geta því setið á húðinni langan tíma. Hver ber ábyrgðina ef börnin verða fyrir heilsutjóni eða síðbúnum áhrifum eins og ófrjósemi?“ spyr Þórarinn Guðnason læknir sem vill dekkjakurlið burt.
Morgunblaðið/Kristinn Morgunblaðið/Kristinn
13.9. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
* Dekkjakurl er gert úr ónýtumhjólbörðum og notað til að mýkja
gervigras.
* Dekkjakurl inniheldur krabba-meinsvaldandi efni.
* Talið er að dekkjakurl sé á80% allra gervigrasvalla hérlendis.
* Dekkjakurl er ódýrara en ann-að gúmmí sem þykir öruggara
heilsu manna.
* Börn eru oft svört á höndumog fótum og getur svertan borist í
vit og í sár.
* Talið er að rykið úr dekkja-kurli geti valdið asma.
* Dekkjakurli fylgir mikillóþrifnaður og er það illa lyktandi.
* Efnið hefur verið bannað ímörgum stórborgum Bandaríkj-
anna síðan 2008.
* Læknafélag Íslands gaf út álykt-un árið 2010 um að hætta ætti
notkun dekkjakurls.
* Notkun í Þýskalandi, Svíþjóðog Noregi hefur verið takmörkuð.
* Mælst var til þess hérlendis afumhverfisráðherra 2010 að dekk-
jakurl væri ekki notað.
* Það kostar 20 milljónir aðskipta út gömlu kurli fyrir nýtt á
einum velli.
* Ekki verður notað dekkja-kurl á nýjum völlum.
80% valla hér
með dekkjakurl