Skólavarðan - 01.04.2003, Qupperneq 13

til að spila fallega. Að slaka á krefst mikillar
einbeitingar sem verður þá á kostnað ein-
hvers annars. Sjónskynjunarvandi nemand-
ans getur birst í því að hann á erfitt með að
festa sjónir á tónmálinu eða nótnaskrift-
inni. Hann getur átt erfitt með að skynja
lögun og staðsetja nótur á nótnastreng.
Þær virðast á ferð og flugi um nótnastreng-
ina, falla jafnvel af strengjunum eða þá að
strengurinn sjálfur - línurnar og bilin -
ganga í bylgjum. Nemandinn getur átt
erfitt með að fylgja stefnu og lesa frá vinstri
til hægri. Hann missir úr takt eða bætir við
takti, týnir því hvar hann er staddur og get-
ur þurft að byrja aftur á byrjuninni. Hann
hoppar jafnvel á milli lína upp eða niður og
tapar öllu samhengi.“
Því fjölþættari kennsla, því betra
Að sögn Valgerðar getur verið nóg að
skilja megininnihald texta til að hann komi
manni að gagni en í tónlist verður maður
hins vegar að leika hverja nótu til að koma
lagrænni hendingu til skila. „Nemandinn
getur átt erfitt með að greina í sundur tóna
nema langt bil sé á milli þeirra og að nema
tóna í tiltekinni tónhæð,“ segir Valgerður.
„Lögun laglínu getur týnst vegna þess að
nemandinn man ekki það sem hann er bú-
inn að leika og getur því ekki borið saman
við framhaldið. Og hann getur átt erfitt
með að einbeita sér að hljóðum eða tónum
þegar bakgrunnshljóð eru mikil. Veruleik-
inn er gjarnan hlutbundinn og því geta
nemendur með vanda af þessum toga átt
erfitt með að skilja „abstrakt“ hugtök og
hugmyndir sem gjarnan eru notuð í tón-
listarkennslu. Minni þeirra getur einnig
verið ábótavant og það sem eðlilegt barn
man með því að endurtaka þrisvar til fimm
sinnum í sömu kennslustund getur tekið
nemanda með sérþarfir tíu til fimmtán
endurtekningar í nokkrum tímum. Þar sem
sjón-, heyrnar og hreyfiminni nemandans
getur verið skert þarf kennarinn að komast
að því hvernig nemandinn lærir best og
hvað af þessu þrennu hann treystir á til að
læra utan að og festa í langtímaminni. Því
fjölþættari sem kennslan er, því betra. Það
má til dæmis kenna hrynjandi heyrnrænt,
sjónrænt, í hreyfingu, með snertingu og
svo framvegis.“
Nemandinn veit oft best
Valgerður leggur áherslu á að tónlist sé
þeirri náttúru gædd að hafa fjölþættan
áhrifamátt og að þátttöku í henni megi að-
laga ólíkum þörfum og getu. Því geti ein-
staklingar með sérþarfir eða námsvanda af
einhverju tagi notið sín í tónlist og upplifað
gleði og árangur sé rétt að kennslunni stað-
ið. „Tónlistina og tónlistarnámið má
einnig nýta til að takast beint á við náms-
vandann og afleidd vandamál hans,“ segir
Valgerður, „svo sem skerta einbeitingu,
kvíða og lágt sjálfsmat. Engir tveir nem-
endur eru eins, jafnvel þótt báðir séu með
dyslexíu. Það er bara ekki hægt að gefa ein-
faldar lausnir á vandamálunum og segja
„þetta virkar vel fyrir alla lesblinda“, við
þurfum alltaf að hafa í huga kennslu sem
tekur mið af styrk og veikleika nemandans.
Ef hann á erfitt með sjónræna úrvinnslu
getum við lagt áherslu á heyrnina og öfugt.
Við getum líka byggt tónlistarnámið á öfl-
ugu hreyfiminni.
Staðreyndin er sú að stundum birtast
námserfiðleikar einungis ef við ríghöldum í
hefðbundnar kennsluaðferðir og kennum
eins og okkur var kennt en ekki eins og
nemandanum hentar best! Oft veit hann
sjálfur best og ef við byggjum á styrk hans
til þess að lagfæra gallana kynnumst við
oftar en ekki hugmyndaríkum, skapandi
einstaklingi með einstakan baráttuvilja og
þolgæði. Einstaklingi sem auðgar og gleð-
ur,“ segir Valgerður að lokum og gæti, að
mati blaðamanns, sem best verið að lýsa
sjálfri sér með þessum orðum.
keg
HLJÓM-2, skimunar-
próf fyrir elstu nem-
endur leikskóla
„Við Ingibjörg Símonardóttir vild-
um athuga hvaða þættir á leik-
skólaaldri geta sagt fyrir um lestr-
arerfiðleika síðar meir,“ segir Jó-
hanna Einarsdóttir talmeinafræð-
ingur um tildrög þess að rann-
sóknin Hljóm-1 var unnin og
skimunarprófið HLJÓM-2 búið til í
framhaldi af því, en meðhöfundur
Jóhönnu og Ingibjargar er Amalía
Björnsdóttir.
„Ég hafði lengi velt þessu fyrir mér,“
segir Jóhanna, „en Ingibjörg dreif starfið í
gang, þá, árið 1996, nýkomin af ráðstefnu í
Stavangri þar sem kynntar voru norrænar
rannsóknir á þessu sviði. Þessar rannsóknir
Dyslex ía
15
„Mjög mikilvægt er að nemandinn „eigi“ kennarann, að trúnaðarsamband
myndist á milli þessara tveggja einstaklinga og að nemandinn finni fyrir
væntumþykju kennarans í sinn garð og geti þar af leiðandi borið traust
til hans,“ segir Valgerður Jónsdóttir.