Þjóðmál - 01.03.2013, Blaðsíða 31

30 Þjóðmál voR 2013
öld inni . Leikarnir voru settir kl . 8 .08 þann 8 .
8 . árið 2008 . Talan 8 er álitin mikil happatala
í Kína . Moldríkir Kínverjar borga milljónir
fyrir bílnúmer og símanúmer þar sem talan
8 er í öndvegi . Vart verður annað sagt en að
á þeim átján dögum sem leikarnir stóðu hafi
gerst undur og stórmerki í að bæta og fegra
ímynd lands og þjóðar . Skipulag leikanna
var óaðfinnanlegt, opnunarathöfnin mesta
sjónarspil sem sést hefur í sjónvarpi og ekki
var lokaathöfnin síðri . Kínverjar mættu vel
undirbúnir til leiks og sópuðu til sín fleiri
verðlaunum en Bandaríkjamenn . Hinn
raunverulegi sigur var hins vegar unninn
á þeim tveimur milljörðum sjónvarps-
áhorfenda um víða veröld sem allt í einu
sáu nýja og aðlandi mynd af Kína 21 .
aldarinnar heima í stofunni hjá sér . Beijing
2008 var stórfelldur kynningarsigur fyrir
kínversk stjórnvöld þannig að í skuggann
hverfur blóðbaðið á á Tiananmen-torgi 3 .–
4 . júní 1989, manndráp og ofsóknir í Tíbet
og fótum troðin mannréttindi heima fyrir .
Allt þetta hvarf og gufaði hreinlega upp,
að minnsta kosti um stundarsakir, í skugga
hinnar glæsilegu Ólympíuhátíðar .
Mesta einræðisríki heims var þannig
hvítþvegið og tandurhreint á ytra borði
þegar Lehman Brothers-bankinn varð
gjald þrota í september 2008 . Fram undan
var fjármálakreppa hins vestræna heims sem
snerti ekki hið ríkisstýrða fjármálakerfi Kína
með gríðarlega sterka greiðslustöðu og nær
ótæm andi sjóði erlends gjaldeyris . Ótrúleg-
ur viðsnúningur frá stöðunni árið 2000 .
Um sömu mundir var áliti og miklum auði
Bandaríkjanna á glæ kastað við fáránlegan
stríðsrekstur, en Kína birtist hvarvetna sem
bjargvættur í lánveitingum til þurfandi
þjóða með fullar hendur fjár sem ausið var
í allar áttir . Á sjö árum veittu Kínverjar lán
að þeirri ótrúlegu upphæð 460 milljarða
Bandaríkjadala (USD), að þrem fjórðu
hlut um til þróunarlanda, og árið 2010 fór
Kína fram úr Alþjóðabankanum sem helsti
lánveitandi heimsins . Kína er ekki aðeins
verksmiðja veraldarinnar eins og stundum
er sagt . Kína er orðinn raunverulegur al-
þjóða banki sem lánar öllum, — ekki síst
þróunarlöndunum með tryggingu í nátt-
úru auðlindum og samningum um nýtingu
þeirra til langs tíma .
Hvert hefur þetta gríðarlega fjár fest-ingar átak einkum beinst og hver er
staða Kína á þeim stöðum þar sem Kínverjar
hafa mest látið til sín taka? Það eru meðal
annars þær spurningar sem leitast er við að
svara í bókinni . Er um að ræða heildstæða
opinbera stefnu í þrotlausri leit að völdum
og ítökum, með ófyrirleitinni frekju eða
beinni eða dulinni íhlutun, til að metta
óseðjandi orkuhungur og spurn eftir orku
og hráefnum úr náttúruauðlindum nær
allra landa á jarðarkringlunni? Vinnuafköst
kínverskra verkamanna eru með ólíkindum
við verstu aðstæður hitabeltisins en tugir
þúsunda útsendra verkamanna frá Kína búa
við hrein þrælakjör víðs vegar í veröldinni
eins og glöggt kemur fram í bókinni . Lág
laun, langur vinnutími, þrotlaust strit — allt
er þetta skömminni til skárra en aðgerða-
leysi á heimaslóð . Næst virðist á döfinni
að þeir takist á við fimbulkulda Grænlands
hér í næsta nágrenni við okkur . Kínverskir
verkamenn hafa ótrúlegt úthald og þolgæði
og hafa enga aðstöðu til að gera kröfur til að-
búnaðar og öryggis . Verkalýðsfélög þekkja
þeir kannski af af afspurn — og varla það .
Engin gagnrýni leyfist í einræðisríki á
borð við Kína . Drifkraftur hinna risa-
vöxnu kínversku ríkisfyrirtækja (SOE —
State Owned Enterprises), sem ríkið og
kommúnistaflokkurinn stjórna í samein-
ingu, ræður ferð nema um sé að ræða bein
opinber umsvif . Það er sérstaklega í Afríku
— til dæmis Angóla, Súdan, Zambíu og
Mósambik — sem þetta framferði líkist