Þjóðmál - 01.03.2014, Blaðsíða 61

60 Þjóðmál voR 2014
til staðar er . Óhætt mun þó að álykta að
þjóðkirkjan sé opinber aðili . Þjóðkirkjan
verður þó ekki skilgreind sem ríkisstofnun
í heild sinni . Kemur þar einkum til þrennt .
Í fyrsta lagi skil greining þjóðkirkjulaga á
þjóðkirkjunni sem sjálfstæðs trúfélags . Í
öðru lagi að kirkjan nýtur sjálfræðis um
innra starf sitt . Í þriðja lagi að starfsmenn
þjóðkirkjunnar falla al mennt ekki undir
starfsmannalög, sem þó ætti að vera,
teldist þjóðkirkjan ríkisstofnun . Frá
þessu er sú mikilvæga undantekning
sem fyrr greinir að tilteknir starfsmenn
eru taldir til embættismanna ríkisins í
starfs mannalögum . Þessir embættismenn
kirkj unnar starfa hjá stofnuninni Biskup
Íslands og sú skipulagsheild hefur sömu
réttarstöðu og aðrar almennar stofnanir
ríkisins . Verður að líta svo á að embætti
biskups Íslands, sem er ein skipulagsheild
innan þjóðkirkjunnar af nokkrum
hundruð um, sé ríkisstofnun að formi til .
Biskup og aðrir vígðir embættismenn
njóta þó umtalsverðs frelsis gagnvart
ríkisvaldinu hvað varðar skyldur þeirra í
hinu innra starfi þjóðkirkjunnar .
c) Þjóðkirkjan og ríkið hafa gagn kvæmar
skyld ur og réttindi
Þjóðkirkjan sinnir kristnihaldi á evan­
gel isk lúterskum grunni að boði löggjaf­
ans . Þjónustan er veitt á landsvísu og
öllum tiltæk . Ráðherra ber að sjá til þess
að þjóðkirkjan sinni lögboðnum skyldum
sín um . Þjóðkirkjan nýtur lögboðinnar
vernd ar og stuðnings ráðherra . Rík ið og
þjóðkirkjan eru í samn ings sam bandi hvað
varðar fjármál eins og áður er rakið .
d) Þjóðkirkjan ræður innra starfi sínu
Um hið innra starf trúfélagsins þjóð­
kirkjunnar gegnir öðru máli . Þjóðkirkjan
er evangelisk­lútersk að lögum og verð­
ur því kenningin og annað starf að
byggjast á því . Verkaskipti og helstu
leikreglur eru einnig lögfest . Þjóðkirkjan
ræður að öðru leyti innra starfi sínu án
afskipta löggjafarvaldsins eða ráðherra .
Þjóðkirkjan fer þannig með öll málefni er
varða kenninguna, boðunina, helgihald
og helgisiði, fræðslu og díakóníu (kær­
leiksþjónustu) . Óljóst er hvernig brugðist
yrði við ef talið yrði að vikið væri frá því .
Hugsanlega gæti reynt á eftirlitshlutverk
ráðherra, sem fyrr var nefnt .
V . Lokaorð
Það er álitamál hví löggjafinn kýs að haga málum er varða þjóðkirkjuna
með þeim hætti sem að framan greinir .
Marg ar spurningar vakna . Ef þjóðkirkjan er
sjálf stætt trúfélag eins og greinir í lögum,
hvers vegna eru þá öll þau smásmugulegu
laga fyrirmæli enn í gildi, sem nefnd hafa
verið? Svör við spurningum af þessu tagi er
ekki auðvelt að veita . Nefna má þó það að
margvíslegir hagsmunir fylgja því að ráð­
stafa auðlindum þjóðkirkjunnar með laga­
boði . Hagsmunirnir eru m .a . fjárhagslegir
og félagslegir . Sumt af því sem mælt er fyrir
um í lögum er til að tryggja skrásetningu
staðreynda þannig að unnt sé að halda til
haga og staðreyna tiltekin málefni . Sem
dæmi má nefna ákvæði þjóðkirkjulaga um
kirkjujarðasamkomulagið . Annað virðist á
köflum nokkuð tilviljanakennt . Frumkvæði
að lagabreytingum á sviði kirkjumála er
oftast frá kirkjunni sjálfri komið . Er kominn
tími til að ganga lengra í löggjafarstarfi
kirkjunnar og hverfa enn frekar frá tíma
hinna nákvæmu lagafyrirmæla og treysta
þjóðkirkjunni til að stjórna málum sínum
í ríkara mæli?