Þjóðmál - 01.03.2014, Blaðsíða 91

90 Þjóðmál voR 2014
Ragnar skjálfti í
grasrótinni
Ragnar Stefánsson: Það skelfur . Skrudda,
Reykjavík 2013, 297 bls .
Eftir Björn Bjarnason
Á sjöunda áratugnum ríkti pólitískur stöðugleiki hér á landi undir stjórn
Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, við­
reisnarstjórninni, sem sat frá 1959 til
1971 . Á fyrri hluta við­
reisnaráratugarins tókst
að skapa trúnað á milli
þeirra sem fóru með land­
stjórnina og aðila vinnu ­
markaðarins og binda
enda á harka leg verk­
falls átök sem settu svip
á sjötta ára tuginn . Þetta
jafn v ægi í sam skipt um
ríkis valdsins, verka lýðs­
hreyfi ngar og at vinnu rek­
enda skil aði meiri árangri
en ella vegna þess að við­
reisn ar flokk arnir hrundu
af stað bylt ingu í efna­
hags lífi þjóð arinnar með
frjáls ræði í stað hafta .
Við það leyst ust nýir kraftar úr læðingi og
framfarir urðu örari en áður .
Ríkisstjórnin starfaði í umboði meirihluta
þingmanna sem höfðu verið kosnir á grund ­
velli nýrrar kjördæmaskipunar sem endur ­
speglaði betur en eldra kosninga­ og kjör­
dæmakerfi vilja þjóðarinnar . Stjórn málalíf
var öflugt og harkalega tekist á um mörg
mál . Má þar til dæmis nefna samninga við
Alusuisse um álverið í Straumsvík . Á grund­
velli þeirra var ráðist í Búrfellsvirkjun sem
leiddi til atvinnubyltingar í landinu .
Framkvæmd utanríkisstefnunnar tók
stakka skiptum með gagnkvæmu trausti
í varnar samstarfinu við Bandaríkin eftir
óvissu á tíma vinstri stjórnar, hinnar fyrstu
í sögu lýð veldisins, á sjötta áratugnum . Al­
þjóða þátttaka íslenskra stjórnvalda varð
meiri en áður hafði verið .
Efnt var til fundar utanríkisráðherra
NATO­ríkjanna á Íslandi sumarið 1968 í
hátíðarsal Háskóla Íslands . Undir lok ára­
tugarins gekk Ísland í EFTA og við skipta­
lífið varð opnara en nokkru sinni fyrr .
Sjöundi áratugurinn var einskonar brú
á milli fortíðar og framtíðar . Þá reyndi
á alla innviði íslenska
stjórnkerfisins, ekki síst
efnahagslega vegna hruns
síldarstofnsins við landið
og fiskmark aða á árunum
1967 og 1968 . Einnig
reyndi á getu ríkisvaldsins
til að hafa hemil á pólitísk­
um öfga hópum til vinstri
sem vógu að þjóð félags­
gerð inni og létu harka­
legar að sér kveða með
óhefð bundnum baráttu­
aðferð um eftir því sem
þeir áttu minna fylgi að
fagna í kosningum .
Ragnar Stefánsson
jarð skjálftafræðingur lýsir
stjórn mála baráttunni frá sjónar hóln um
lengst til vinstri í bók sinni, Það skelfur, sem
kom út fyrir jólin . Á bókar kápu er Ragnar
kynntur með þessum orð um:
„Ragnar varð snemma tákngervingur fyrir
pólitískt andóf gegn hersetu Bandaríkjanna
á Íslandi, Víetnamstríðinu, og fyrir baráttu
íslenskrar alþýðu fyrir bættum kjörum
og betra þjóðfélagi . Í bókinni er fjallað
um ýmsa þætti þessarar baráttu, einkum
frá tímabilinu frá 1966 fram á áttunda
áratuginn .“
Á þeim árum sem þarna eru nefnd