Félagsbréf - 01.12.1961, Blaðsíða 49

FÉLAGSBRÉF
43
séu af skornum skammti, er hann þrátt fyrir það vopnfimur og óvæginn
í ritdeilum. Hann hikar t.d. ekki við að kalla andstæðinga sína endur-
skoðunarsinna og fjandmenn flokksins. I grein, sem birtist nýlega í tíma-
ritinu Ogoniek sakar Kolshetoff höfunda kvikmyndarinnar Þegar trönurnar
fljúga, sem átti ekki minni vinsældum að fagna í heimalandi sínu en í
útlöndum, um „að leggjast marflata frammi fyrir borgaralegri list og
Vesturveldunum.“ I sama skiptið ræðst hann á Novi Mir, en ritstjóri þessa
tímarits hefur á síðastliðnum tveimur árum birt frásagnir eftir höfunda,
sem fara ekki troðnar slóðir. „Þetta tímarit“, segir Kolshetoff „spýr níhíl-
ista-eitri og gerist boðberi viðbjóðslegs uppskafningsháttar og smáborgara-
legrar sálarfræði.“
Arkhipoff, sem fylgir lika liststefnu ríkisstjórnarinnar og skrifar í Lenin-
grad-tímaritið Neva, hefur nýlega kastað hnútunum í Moskvutímaritið
Bókmenntagazettuna. Hann sakar ritstjórana um landráð gegn sóvézkum
bókmenntum og spyr: „Hver hefur fyrirskipað Bókmenntagazettunni að
hefja umræður um þau undirstöðuatriði, sem hókmenntagagnrýni okkar
grundvallast á? Við vitum það ekki, en það er áreiðanlega ekki runnið
undan rifjum sovézkra manna.“ Og Arkhipoff les Ehrenburg, sem átti
frumkvæðið að umræðunum, pistilinn. Að hans dómi er Ehrenburg hættu-
legur undirróðursmaður og skemmdarvargur.
Ilya Ehrenburg er einmitt sá maður, sem áhangendur sósíalrealismans
beina beittustu skeytum sínum að. Eftir að hann skrifaði Leysingu varð
hann málsvari þeirra rithöfunda og listamanna, sem eru utan safnaðar
(þ. e. antikonformistar). Rit hans um Tshékoff, sem gefið var út 1959 á
aldarafmæli þessa mikilhæfa skálds, vakti almenna athygli, ekki sízt vegna
þess, að það hoðaði nýja slefnu. Ehrenburg krafðist ekki aðeins meira
frjálsræðis rithöfundum og skáldum lil handa, heldur vildi hann líka, að
í menningarmálum yrðu tekin upp nánari samskipti við Vesturveldin. Það
er annars Tshékoff, sem í augum yngri kynslóðarinnar stingur mest í stúf
við skrúðmælgi og íburð ríkisskáldanna, sem eru búnir að vera andlega
ófrjóir í liangan tíma. Listræn hófstilling og íburðarlaus lýrik einkennir
stíl Tshékoffs. Enda þótt hann hafi áhuga á mannlífinu, eru verk hans
hlessunarlega boðskapslaus. Og það er i nafni Tshékoffs sem listdómarinn,
Drajinín setur fram „kenningu um sjálfstæða og frjálsa listsköpun“ og
sker upp herör gegn þeim mönnum, sem telja, að bókmenntir eigi fyrst
og fremst að hafa uppbyggileg og mannbætandi áhrif á okkur. Þessi ofan-