Sagnir - 01.06.2016, Side 43

Þegar þeir Eggert Ólafsson, náttúrufræðinemi, seinna náttúrufræðingur og
skáld og Bjarni Pálsson, læknanemi og seinna landlæknir fóru um Vestfirði
í rannsóknarleiðangri á vegum Vísindafélagsins á árunum 1752-1760 hittu
þeir fyrir yfirvegaða og rólega menn sem voru meðalmenn á hæð, klæddir víðum
fornlegum fötum, lítt gefnir fyrir áflog og háreysti og urðu fáir þeirra langh'fir.1
Ef þeir Eggert og Bjarni hefðu komið að Álfadal í Dýrafirði á ferð sinni, hefðu
þeir aftur á móti hitt fyrir öllu svipmeiri einstakling, öldunginn Snæbjörn Pálsson,
kominn yfir áttrætt, hávaxinn með háreysti og klæddan að heldri manna sið.
Hér verður fjallað um Snæbjörn sem var bóndi og lögréttumaður á Vestfjörðum.
Hann er talinn fæddur árið 1677 á Núpi í Dýrafirði og lifði samkvæmt heimildum
ftam á gamlársdag árið 1767. Hann varð í uppeldinu fyrir sterkum áhrifúm frá föður
Slnum og starfsháttum hans og skoðunum. Faðir hans var Páll Torfason sýslumaður.
Páll var ekki bókstafsmaður í embættisverkun sínum og lét stundum hjartað og
tekifærin ráða fremur en lög og reglur. Snæbjörn hefur h'klega flutt að höfuðbóhnu
Hýrum í Dýrafirði þegar hann kvæntist fyrri konu sinni Kristínu Jónsdóttur árið
H05 og bjó hann þar fram á sumarið 1723. Þá um sumarið var hann kyrrsettur á
Alþingi vegna skulda við Pétur Arvidsson, danskan einokunarkaupmann í Dýrafirði
°g var það í fyrsta skipti sem þeim hluta norsku refsilaganna var beitt.2
Arið 1708 á Alþingi var Snæbjörn nefndur lögréttumaður gegn vilja sínum.
Hann varð ekkjumaður með fjögur börn skömmu síðar, árið 1712. Við veikindi
°g fráfall Kristínar konu sinnar baðst hann undan lögrétmmannsembættinu en
var synjað. Þegar Snæbjörn fór frá Mýrum flutd hann búferlum að Sæbóh og varð
þar ráðsmaður Þorködu Jónsdóttur, mikillar og góðrar vinkonu sinnar sem þá
'ar orðin ekkja eftir Eggert bónda Sæmundsson. Síðustu æviárin sinnti Snæbjörn
ustörfum í Álfadal með seinni konu sinni en hann kvæntist öðru sinni eftir að
hann fór frá Sæbóh árið 1739. í börnum sínum og bræðrum átti Snæbjörn góða
stuðningsmenn og vini.
Erátt fyrir fjárhagslega trausta stöðu Snæbjörns í samfélaginu, en hann var
æddur inn í efnaða bændafjölskyldu, vel kvæntur og átti auðuga vinkonu, átti hann
1 atakanlegum útistöðum við marga samtíðarmenn sína og fékk við það viðurnefnið
lala-Snæbjörn. Samkvæmt lýsingu á honum féh hann ekki inn í fjöldann hvorki í
attum né í klæðaburði, vel gefinn, maður sem menn áttu auðvelt með að öfunda.
ftann átti t.d. um langt skeið í miklum átökum við Markús Bergsson sýslumann
safjarðarsýslu og Orm Daðason sýslumann Strandasýslu.
Hómabækur Markúsar Bergssonar sýslumanns í ísafjarðarsýslu frá árunum
i/11-1729 eru mikilvæg heimild þessarar greinar en Markús var sýslumaður í
sýslunni á árunum 1711-1741.
Snæbjörn var sinn eigin verjandi í málaferlum og stóð þar misjafnlega vel með
sjálfum sér þegar að honum var vegið, hafði uppi orðbragð og athafnir sem komu
1 Ferðabók Eggerts ÓlafssonarogBjama Pálssonar 1752-1757. Þýðandi Steindór Steindórsson (Reykjavík 1975),
b>s. 262-264.
2 Einar Arnórsson, Atþingi íslendinga 930-1950, VJttarsaga Alþingis. I. bindi (Reykjavík 1937), bls. 311.
43