Sagnir - 01.06.2016, Qupperneq 88

Frá stríðslokum óx höfuðborgin hröðum skrefum. Byggingahraðinn hélt
ekki í við fjölgun íbúa. A tæplega tveimur áratugum, frá 1940 til 1958, tóku
Reykjavík og Reykjanes við um 90% fólksfjölgunar í landinu.1 2 Því þurftu
fjölmargir að hafast við í afar lélegu og jafnvel heilsuspillandi húsnæði, í bröggum,
kjöllurum og í sumarbústöðum. Allt voru þetta afar óhentugar bráðabirgðalausnir
í húsnæðismálum. Við því ástandi þurfti að bregðast og með byggingu íbúða 1
Breiðholtshverfunum þremur skyldi leyst úr alvarlegum húsnæðisvanda í Reykjavík.'
„Júlí-yfirlýsingin“ svokallaða frá 1965 byggði á samkomulagi Alþýðusambands
Islands, Vinnuveitendasambands Islands og Viðreisnarstjórnarinnar sem var 1
stuttu máli ætlað að auðvelda efnalitlu fólki að eignast eigið húsnæði. Byggja skyldt
1250 íbúðir á hagkvæman hátt; 1000 íbúðir átti að selja láglaunafólki í verkalýðs-
hreyfingunni og 250 voru ætlaðar Reykjavíkurborg til útleigu. Breiðholt varð fVnr
valinu sem byggingarland undir stærstan hluta fyrirhugaðra íbúða. I vestur markast
hverfið af Reykjanesbraut, í norður og austur af syðri kvísl Elliðaáa og í suðuf
af sveitarfélagamörkum Kópavogs. Hverfinu var skipt í þrjá hluta aðgreinda með
rómverskum tölustöfum, sem almennt ganga undir heitunum Seljahverf og neðra
og efra Breiðholt. I efra Breiðholti, Breiðholti III, risu þrír kjarnar sem í dagleg11
tali eru kallaðir Hólar, Berg og Fell. Svo er að sjá að skipulag Fellahverfis, sem ef
í syðsta hluta Breiðholts III, hafi verið byggt á ríkjandi skipulagshugmyndum uru
að íbúðahverfi væru griðastaður íbúanna þar sem alla nauðsynlega þjónustu væf*
að finna. Framkvæmdir við hverfið hófust árið 1969 og var að mestu lokið 1975-
Þrátt fyrir góð fyrirheit um uppbyggingu hverfisins má í opinberri umræðu sja
að fljótlega virðist eitthvað hafa farið úrskeiðis; Fellahverfi fékk á sig neikvæðaf
stimpil sem þeim sem þar búa hefur gengið illa að losna við. Ein ástæða þess ef
h'klega sú að fréttaflutningur úr hverfinu, einkum ef um ofbeldi eða glæpi var að
ræða, var oft mjög óvæginn. Eggert Þór Bernharðsson hefur skrifað töluvert ufU
þróun og uppbyggingu Breiðholtshverfanna auk þess sem Bragi Bergsson skrifað*
BA-ritgerð um uppbyggingu hverfisins og fjallaði einnig um íbúa þess fyrir um uu
árum.
Viðfangsefni mitt er að kanna hvort eitthvað kunni að hafa farið úrskeiðis við
uppbyggingu Fellahverfis og greina hvernig orðræðan um það var á fyrstu árufU
þess. Fróðlegt er auk þess að meta hvort neikvætt umtalið hafi verið á rökum reist;
I þeim tilgangi skoðaði ég blaðaumfjöllun um tilurð hverfisins, hugmyndafræðt
hönnuða þess og umfjöllun í fjölmiðlum um hvernig til þótti takast, einkum faguf'
fræðilega og félagslega. Sömuleiðis mun ég athuga hvernig þeim sem í hverfið fluttu
h'kaði að búa þar og hvort orðræðan hafði áhrif á þessa íbúa. Til þess skoðaði eg
blaðaviðtöl við fólk sem bjó í hverfinu í upphafi áttunda áratugarins og lagði 1°^
sjö spurningar fyrir allnokkra frumbyggja hverfisins um minningar þeirra af því
búa þar. Ég mun h'ta til skrifa áðurnefndra fræðimanna auk þess sem horft verður u
1 Kjartan Emil Sigurðsson, „Upphaf „félagsmálapakka““, Saga XL (2002), bls. 121.
2 Greinin er byggð á ritgerð í námskeiðinu „Fátækt fólk“ sem Ragnheiður Kristjánsdóttir kenndi
haustið 2013.
88