Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 105
I þessari grein verður skoðað hvernig atvinnuþátttöku og atvinnuleysi útlendinga
Var háttað hér fyrir og eftir hrun og hvernig var brugðist við. Einnig verður
rþetið hvort viðhorf og orðræða Islendinga til þeirra hafi breyst og um leið hvort
udendingaandúð hafi aukist eða minnkað við hrunið.
Ástandið í atvinnumálum útlendinga fyrir hrun
edtir árið 1990 varð ísland smám saman efdrsóttara fyrir údendinga í atvinnuleit;
sifellt fleiri komu til landsins í þeim tilgangi og viðar að en frá Norðurlöndum.
^okkrar ástæður liggja að baki, en h'klega eru tvær meginskýringar á þeirri þróun;
er var mikil efnahagsþensla sem leiddi til skorts á starfsfólki í mörgum greinum.4
auki er hægt að benda á samninginn um Evrópska efnahagssvæðið, en
dlgangurinn með honum var að tryggja frjálsa vöruflutninga, þjónustustarfsemi,
larrnagnsflutninga og síðast en ekki síst frjálsa för fólks. Hann gerði það að verkum
að fyrirtæki, íslenskir ríkisborgarar og stofnanir fengu aðgang að innri markaði
v’B. Samningurinn öðlaðist gildi þann 1. janúar 1994.5
Einnig tók að bera á því að íslendingar vildu ekki vinna ákveðin láglaunastörf,
e’ns og f fiskvinnslu. Þörfin fyrir vinnufúsar hendur jókst; því leituðu fleiri hingað
^ Ends eftir störfum innan byggingariðnaðarins, í heilbrigðiskerfinu, við ræstingar,
þter viðamiklu stóriðjuframkvæmdir sem uppi voru á árunum fyrir hrun.
■ý'vinnuleysi var h'tið á íslandi, það fór yfirleitt ekki yfir 4% sem í samanburði við
°nnur ríki Evrópusambandsins var mjög lágt. Algengt var að atvinnuleysi þar væri
meðaltah 8-10% en munur á milli landa gat þó verið talsverður, sem dæmi má
ne^na að atvinnuleysi á írlandi var 4,4% en 17,7% í Póllandi árið 2005. Því skal
en§an undra að Pólverjar hafi flutt hingað til lands í stórum stíll.6
} töflu 1 má sjá hversu margir útlendingar bjuggu hér á landi í prósentum tahð
'tttðað við heildarfólksfjölda á íslandi.
Tafla 1. Fjöldi útlendinga miðað við heildarmannfjölda á íslandi:
H ■
is/m Pélagsmálaráðuneytið, janúar 2007, „Stefna ríkisstjórnarinnar um aðlögun innflytjenda“, http://\vww.velferdarraduneyti.
nkisk^^^bat-skjöl/Stefna^um^adlögun.innflytjenda.pdf, bls. 2. Sótt í september 20Í4.Hagstofa íslands, „Erlendir
^ialo°/^arar a íslandi“ árin 2007, 2009, 2013, http://hagstofa.is/?PageID=2593&src=https://rannsokn.hagstofa.is/pxis/
sfanf>/o/Varva*-asphna=MAN040010/o26ti=Erlendir+r%EDkisborgarar+1950%2D2013%26path=../Database/mannfjoldi/Riki
^ °261ang=3%26units=fj%F61di. Sótt í september 2014.
Ár 1994 2007 2009 2013
% 1,7% 6% 7,6% 6,7%
^ ^tf Hallfnður Þórarinsdóttir, Sólveig H. Georgsdóttdr, Berglind L. Hafsteinsdótdr,
Stadt
a Wnfiytjenda á erfidleikatimum-raddir og viðhorf, Rannsókn MIRRA- miðstöðvar
|nnflytjenda Rannsókna Reykjavíkur Akademíunni og Rauða kross íslands,
^ttÞ://mirra.is/Stada_innflytjenda_a_erfidleikatimum.pdf, bls. 9-10. Sótt í september 2014.
Htanríkisráðuneytið, Málefni, „Samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið (EES-samningurinn)“,
^ tP,//www.utanrikisraduneyti.is/verkefni/evropumal/verkefni/nr/4578. Sótt 17. nóvember 2014.
^tf' Jóhanna Helgadóttir, „Innflytjendur til bjargar“, 1. febrúar.2007, Hugsandi,
105