Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 109
j-n þeir koma til landsins.21 Þetta kerfi gerir útlendingum erfitt fyrir enda eru þeir afar
aðir vinnuveitanda sínum sem getur haft áhrif á hvort þeir kvarti undan mismunun
eða öðru ólöglegu athæfi, líkt og kom fram í máli Magnúsar Þórs Hafsteinssonar
1 utnræðum utandagskrár um málefni útlendinga, en verkalýðsfélögin höfðu gefið
niýmörg dæmi um slíkt athæfi.22
Atvinnuþátttaka innflytjenda á íslandi er meiri en meðal heimamanna eða um
^ /(>; á hinum Norðurlöndunum er hlutfallið áberandi lægra eða um 53%.23
Hluti af þessum hópi hefur kosið að setjast hér að til frambúðar, en aðrir
ekki, Árið 1997 fengu 160 manns íslenskan ríkisborgararétt en árið 2005, 730.
nnflytjendur hafa ekki aðeins áhrif á vinnumarkaðinn heldur h'ka á skólakerfi,
‘-ubrigðisþjónustu o.fl. því oft eru fjölskyldur þeirra með í för.
Arið 2008 tók verulega að draga úr þenslunni á íslandi og svo fór að þrír stærstu
“jnkarnir hrundu í október það ár. Efnahagskreppa skall á landinu sem leiddi m.a.
sér aukið atvinnuleysi og eignamissi.24
Astandið í atvinnumálum útlendinga eftir hrun
tlr bankahrunið árið 2008 gerði MIRRA rannsókn í samvinnu við Rauða krossinn
m stöðu innflytjenda á íslandi. Ef marka má niðurstöðurnar, sem birtust í ritinu
Sfoða
lnnfjytjenda á erfiðleikatímum — raddir og viðhorf, urðu afleiðingar geysimiklar fyrir
Pennan hóp ogí raun eru ekki öll kurl komin til grafar. Amnnuleysi skall á strax eftir
run, fólk missti vinnuna sem skapaði ákveðin dóminó-áhrif; fólk gat ekki staðið í
uum og það missti húsnæði sitt. Samdráttur í byggingariðnaðinum sumarið 2008
'juA til þess að margir erlendir starfsmenn fóru til upprunalands síns um haustið,
Ur en hrunið varð að veruleika. Við tóku fjöldauppsagnir, en talið er að 40%
Peirra sem störfúðu í byggingariðnaðinum hafi verið útlendingar. Margir þeirra
þöu bundist fjölskyldu- og fjárhagsböndum við landið og fóru því ekki. Þeir
endu starfsmenn sem komu frá löndum utan ESB/EES voru í enn viðkvæmari
^óðu; þeir höfðu ekki unnið nægilega lengi til að þeir væru komnir með búseturétt
slandi. Sumir höfðu eingöngu atvinnu- og dvalarleyfi sem gilti í takmarkaðan
nia. Þeir fengu dvalarleyfi til eins árs sem var bundið við atvinnurekandann, sem
þVl að þeir áttu ekki rétt á atvinnuleysisbómm. Sumir höfðu dvalið í mörg ár
er á landi og áttu eigið húsnæði. Staðan var kröpp, í raun var fólk bundið í fjötra
rhagsskuldbindinga sinna; dvalarleyfi fékkst ekki framlengt vegna atvinnuleysis,
Urn leið var útilokað að selja fasteignir því að markaðurinn var frosinn.25
Atvinnuleysi útlendinga fyrir hrun var lítið, ef þeir misstu vinnu sína, var harla
Ve't að fá aðra vinnu. Bankahrunið hafði þau áhrif að atvinnuleysi meðal
Vef Jóhanna Helgadóttir, „Innflytjendur til bjargar", Hugsandi
Alþingi, Magnús Þór Hafsteinsson, umræða utan dagskrá „Fjölgun útlendinga á íslandi"
' nóvember 2006,133. Löggjafarþing, 22. fúndur, http://www.althingi.is/altext/raeda/133/
'^20061107T134041.html. Sótt 6. júní 2015.
Vef Jóhanna Helgadóttir, „Innflytjendur dl bjargar", Hugsandi.
Vef MIRRA, Staða innflytjenda á erflðleikatimum-raddir og viðhorf, bls. 9-10.
Vef MIRRA, Staða innflytjinda á erfiðteikatimum-raddir og viðhorf, bls. 8,10-11.
109