Sagnir - 01.06.2016, Side 166
Bjarni var ekki sérhlífinn, gekk í öll störf ásamt því að vera sérstaklega skipulagður
og úrræðagóður. Ekki má gleyma að geta Valgerðar konu hans sem var kjölfestan
í heimilishaldi og búskap í Hólmi. En vegna ötulsemi hennar og fórnfysi hafði
Bjarni tíma til fyrir allt það sem hann tók sér fyrir hendur.17 Bjarni lést árið 1938
einungis 47 ára gamall af völdum heilablóðfalls.18 Með fráfalli Bjarna hvarf á braut
einstakur maður sem með eigin hugsjón og eldmóð fyllti aðra unga hugsjónamenn
hvatningu til að halda áfram með starf hans og hugmyndir.
Eftir að Bjarni féll frá lagði mágur hans Þórarinn Helgason fram tillögu a
Búnaðarþingi og mælti fyrir því að Hólmur yrði gerður að sjálfseignarstofnun. Lagt
var til að ríkið leggði fram fé til kaupa á húsum og öðrum mannvirkjum á jörðinni
og styrkti duglega menn til að reka vélaverkstæðið í Hólmi og halda áfram vinnu
Bjarna þar sem frá var horfið. Valgerður kona Bjarna bauðst svo til að gefa jarðir-
nar að Hólmi I og II ef mannvirkin yrðu keypt og haldið áfram með starf í líkingu
við það sem var þegar Bjarni lifði. Fór svo að húsin voru keypt á 54.000 krónur.
Nú valt allt á því að finna mann til að taka við arfleifð Bjarna og var Valdimar
Runólfsson trésmíðameistari, bróðir Bjarna, ráðinn til starfsins. Arið 1943 var svo
ákveðið að stofna smíðaskóla í Hólmi, hafist var handa við að breyta íbúðarhúsinu
svo það gæti tekið við sex til átta nemendum. Sett var upp áædun um starf skólans
og hvernig kennslunni yrði háttað, en skólinn tók til starfa árið 1945.19
Tilgangur skólans var frá upphafi að veita nemendum hagnýtar leiðbeiningar um
smíði og það sem gæti komið að gagni seinna í k'finu. Einkum átti hann að undirbua
nemendur undir bændastörf en einnig var haft að leiðarljósi að skólavisdn gæd lett
undir með mönnum ef þeir tækju þá ákvörðun að fara í framhaldsnám.20
Rafstöðvar Bjarna Runólfssonar
Eins og kom fram hér að ofan var fyrsta rafstöðin sem Bjarni vann að stöð Helga
Þórarinssonar í Þykkvabæ sem Halldór Guðmundsson setti upp árið 1921. Bjarru
aðstoðaði Halldór við uppsetningu þeirrar stöðvar. Fyrsta stöðin sem hann setti
upp sjálfur var í Hólmi 1921 og var afl hennar 2 kW. Hann smíðaði túrbínuna
sjálfur með járni sem hann aflaði úr strandi. Þessi fyrsta stöð hans þurfd nokkurt
viðhald og endurbyggði Bjarni stífluna og aðrennslisrörið nokkrum sinnum áður
en lokaútgáfan leit dagsins ljós.
Alls smíðaði Bjarni um 92 túrbínur á árunum 1921-1938 og kom langflestum
þeirra upp sjálfur. Hann setti einnig upp nokkrar túrbínur sem höfðu verið keyptal
erlendis frá.21
Lobbinn kom að góðum notum í þessum smíðum og uppsetningu stöðvanna,
en í henni var að finna aðgengilegar töflur og formúlur til þess að reikna fallhæðir
17 Þórólfur Árnason, „Rafvæðing í Vestur-Skaftafellssýslu“, bls. 55-75.
18 „Bjarni í Hólmi látinn“, Morgunbladid 6. september 1938, bls. 7.
19 Gísli Brynjólfsson, „Smíðaskólinn í Hólmi fyrsti verknámsskólinn“, Dynskógar2 (1999), bls. 118-120.
20 Gísli Brynjólfsson, „Smíðaskólinn í Hólmi“, bls. 122.
21 Þórólfur Árnason, „Rafvæðing í Vestur-Skaftafellssýslu“, bls. 46-51.
, 166