RM: Ritlist og myndlist - 01.06.1947, Page 25

lifandi vatn
RM
JAMES HANLEY
(1901— ) er íri, jœddur í Dublin og
alinn upp við lítinn kost í öreigahverji
Dublinborgar. liann jór ungur til sjós,
sigldi á ýmsum skipum víða um höf, lenti
í skipreika, kynntist þrœldómi og jiraut-
um. Hajið er, ej svo mœti segja, „aðalper-
sónan“ í flestum skáldritum hans, fjöllynt,
máttugt og ógurlegt. Fyrstu skáldsögur
Hanleys lýstu dapurlegu líji háseta á jlutn-
ingaskipum, — ojtast hinum verstu mann-
drápsbollum. Lýsingarnar voru naktar og
allt annað en fegraðar. Stíll Hanleys jiótti
hrjáfur og bygging sagnanna ólistrœn. I
síðari ritum sínum nœr hann jastari tökum
°g temur sér mildari, nœsta Ijóðrænan stíl.
Hinir miklu snillingar skáldsagnanna um
sjóinn, Joseph Conrad og Herman Melville,
stundis. Hvers vegna hafði hann ekki
munað eftir björgunarbeltinu? Þvætt-
iugur. Enn dimmdi, hann mátti ekki
uiissa sjónar á klettinum, nú varð
hann að neyta allra krafta, hann varð
að leggja fram alla orku sína, allt
hugrekki sitt og lífslöngun. Hann
varð að ná klettinum. Sjórinn liafði
tætt af honum spjarirnar og veitt
honum áverka, en viljaþrekið, sem lá
dýpst og bezt varið, var óskaddað.
Allt í einu rak hann upp hlátur, því
að honum fannst hann vera sýnu nær
klettinum en fyrir stundu. Já, hann
var að færast nær — nær og nær.
Undarleg tilfinning greip hann, blóð-
Lð þaut skyndilega upp til höfuðsins
°g fyllti á honum kokið, ætlaði að
kæfa hann. „Ó, guð minn góður, guð
niinn góður!“ Hvar voru hinir? Það
voru engir hinir. Nú var hann sá eini.
haja orðið lœrijeður hans. Hanlcy lýsir
einkum stórjelhlum hamjörum náttúruajl-
anna og baráttu manna við œðisgengnar
höfuðskepnur, hvernig ]>eir bregðast með
ólíkum hœtti við ógnum og skeljingum,
ejtir eðli og skapjerli. Mikil „symbolik“
' er í hinum nýrri skáldsögum hans og dul-
hyggju gœtir þar nokkuð. Hanley hefur
]>egar ritað yfir 20 bœkur. Helztar eru tald-
ar: Boy (1931), Captain Boutell (1933),
The Furys (1934), Hollow Sea (1938) og
Tlie Ocean (1941). The Ocean er talin bezt
aj lengri sögum Hanleys. Hún lýsir sálar-
stríði nokkura skipbrotsmanna, sem berjast
vonlausri baráttu við storm og sjó í litlum
björgunarbát úti á reginhafi. Hanley er
snjall smásagnahöjundur, og er saga sú,
sem hér birtist, gott sýnishorn af skáldskap
hans. G- G.
Hann var aleinn og yfirgefinn á valdi
þessa harðbrjósta, endalausa hafs.
Hann tefldi um líftóruna í sér við
afl, sem bjó lengst niðri í hyldjúpum
sævarins. „Kletturinn! Kletturinn! 0,
guð minn góður, kletturinn!“
Afturvarð hann örmagna af þreytu
og sneri sér á bakið. Þegar holskefla
brotnaði á honum, beygði hann sig
og hló. Heimsk ófreskja, þetta vold-
uga haf, og á þessu augnabliki yfir-
þyrmingarinnar greindi hann raddir
þess, og þær voru ekkert nema öskur,
letilegt, þrotlaust öskur, rám og
grimmúðug raust, sem ekkert liðsyrði
lagði honum og lífi hans. Lífi hans,
Tómasar Garnett, sem eitt sinn var
háseti á góðum dalli, hafði plægl hin
dulu höf með mörgum kili, vissi, að
þau bjuggu yfir leyndardómum og
mætti, sem ekki átti sér takmörk
fremur en djúpið botn. Lifandi vatn,
23