Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.10.2015, Blaðsíða 4

* „Alls staðar hafa innflytjendur auðgað ogstyrkt bandarískt samfélag.“ John F. KennedyÞjóðmálÁSGEIR INGVARSSON
ai@mbl.is
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.10. 2015
Innflytjendur eru vítamínsprauta
Um þessar mundir eru málefni flótta-manna og innflytjenda mjög í deigl-unni. Í Evrópu hafa margir áhyggjur
af innstreymi fólks sem flýr ýmist stríðshörm-
ungar eða sára fátækt og í Bandaríkjunum
hefur forsetaframbjóðandinn Donald Trump
gert það að einu af sínum helstu stefnumálum
að reisa mikinn vegg eftir endilöngum landa-
mærum Bandaríkjanna og Mexíkó til að halda
ólöglegum innflytjendum úti.
Viðhorf manna eins og Trump byggist í
grunninn á ótta við að innflytjendur muni
hafa óæskileg áhrif á vinnumarkaðinn og
verða byrði á félagslega kerfinu. Innflytjend-
urnir steli störfum frá heimamönnum og taki í
ofanálag rausnarlega til sín úr sameiginlegum
sjóðum.
Rannsóknir hagfræðinga gefa annað til
kynna. Nánari skoðun leiðir í ljós að alla jafna
má reikna með að innflytjendur bæði efli hag-
kerfið og bæti hag þeirra sem þar eru fyrir.
Taka störf og búa til störf
Fyrst skulum við skoða áhrifin á vinnumark-
aðinn: Menn á borð við hagfræðinginn Alex
Nowrasteh hafa bent á að þegar nýir ein-
staklingar bætast við vinnumarkaði, þá bæði
taka þeir til sín störf og búa til ný störf. Inn-
flytjandinn er í senn framleiðandi og neytandi;
hann fyllir kannski lausa stöðu í einni grein,
en býr til með sinni eigin eftirspurn aukna
möguleika í öðrum greinum. Má bera þetta
saman við það sem gerðist þegar konur færð-
ust af heimilunum og út á vinnumarkaðinn á
Vesturlöndum: Útkoman varð ekki stórfellt
atvinnuleysi meðal karlmanna, heldur stækk-
aði vinnumarkaðurinn einfaldlega og bjó til ný
störf.
Það sem meira er er að innflytjendurnir
kunna að gera vinnumarkaðinn „dínamískari“
svo að geta fólks nýtist betur. Við getum t.d.
ímyndað okkur háskólamenntuðu húsmóður-
ina sem getur ráðið til sín mexíkóska barn-
fóstru og þar með farið sjálf út á vinnumark-
aðinn þar sem hún skapar enn meiri tekjur en
ef hún væri föst heima. Á hinum enda skalans
er svo innflytjandinn sem er hámenntaður
snillingur og frumkvöðull og býr til næsta
Google eða Facebook; hann skapar verðmæti
og störf sem annars hefðu ekki orðið til.
Á botninum og toppnum
Þegar hér er komið sögu er rétt að benda á
að innflytjendur koma hlutfallslega mest inn í
neðstu og efstu lög vinnumarkaðarins. Inn-
flytjendur flytja milli landa til að bæta hag
sinn, og er ávinningurinn hlut-
fallslega mestur fyrir þá sem
eru á botninum, og þá sem eru
á toppinum. Svo við tökum
Mexíkó aftur sem dæmi, þá
hefur millistéttarfjölskylda í
Mexíkóborg það alveg ágætt.
Millistéttarfólkið hefur ekki
sömu ástæðu til að flytja norð-
ur yfir landmærin og fátæki
verkamaðurinn sem gæti þar
margfaldað tekjur sínar, eða
snjalli tannlæknirinn, verð-
bréfamiðlarinn og frumkvöðullinn sem gætu
norðan landamæranna leyft þekkingu sinni og
getu að blómstra sem aldrei fyrr.
Eftirspurnin eftir vinnuafli er líka yfirleitt
hlutfallslega meiri neðst og efst í tekjustig-
anum. Það er alltaf einhver sem vill ráða til
sín mann til að snyrta garðinn, hræra steypu
eða þrífa baðherbergið, rétt eins og það er
alltaf einhver sem vantar að ráða til sín efna-
fræðing eða forritara. Það er alltaf betra fyrir
fyrirtækin að hafa nóg af fólki til að ráða í
störfin.
Örlítið tap fyrir þá
minnst menntuðu
Aðeins einn hópur virðist gjalda fyrir inn-
streymi innflytjenda, og þá aðeins í litlum
mæli. Hagfræðingarnir Gianmarco Ottaviano
og Giovanni Peri hafa rannsakað málaflokkinn
í þaula og komist að því að það eru helst þeir
sem eru með langminnsta menntun – ekki
einu sinni með stúdentspróf – sem gætu
vænst þess að innstreymi innflytjenda minnki
laun þeirra agnarögn. Aftur á móti fundu Ot-
taviano og Peri það út að innflytjendur hafa
almennt þau áhrif, sérstaklega til lengri tíma
litið, að ýta upp launum
allra annarra í samfélag-
inu.
Greiða meira en
þau taka
En hvað um velferðar-
kerfið? Aftur benda rann-
sóknir til þess að innflytj-
endur greiði meira inn en
þeir taka út. Þannig var
árið 2010 birt rannsókn
eftir Christian Dustmann,
Tommaso Frattini og Caroline Halls þar sem
þau skoðuðu heildaráhrif innflytjenda frá A8-
löndunum svokölluðu; löndum Austur-Evrópu
sem urðu hluti af Evrópusambandinu árið
2004. Reyndust innflytjendur frá þessum
löndum, þegar þeir voru komnir til Bretlands,
ólíklegri en heimamenn til að þiggja félags-
legar bætur eða búa í félagslegu húsnæði. Þá
var atvinnuþátttaka innflytjendanna mun
betri. Heilt á litið borgaði hópurinn meira í
ríkiskassann en hann tók út.
Þarf þetta í sjálfu sér ekki að koma mjög á
óvart þegar við höfum í huga að innflytjendur
birtast fullskapaðir á vinnumarkaðinum, búnir
að fá sína menntun annars staðar, yfirleitt
frekar ungir, sprækir og hraustir. Þetta er
fólk sem er komið til að vinna og skapa sér
tækifæri en ekki til að leggjast á kerfið.
Vöntun á fólki
Hér að framan hefur verið lýst áhrifum al-
mennra innflytjenda, sem flytja sig um set í
von um betra líf. Hvað um flóttamenn, sem
flytja tilneyddir og allslausir? Gilda sömu lög-
mál um þá, jafnvel í þeim löndum þar sem
velferðarkerfið er mjög rausnarlegt? Svarið
virðist velta á því hversu vel gengur að hleypa
flóttamönnunum inn á vinnumarkaðinn og
nýta þar þekkingu þeirra og reynslu sem
skyldi.
Rannsókn sem Giovanni Peri og Mette Fo-
ged gerðu á áhrifum innflytjenda á danska
vinnumarkaðinn leiddi í ljós að á árunum 1991
til 2008 höfðu flóttamenn þau áhrif að hvetja
þá heimamenn sem eru með minnsta starfs-
hæfni til að mennta sig og færast upp í betur
launuð störf. Í Evrópu veitir líka ekki af ungu
og starfshæfu fólki sem greiðir skattana sem
bera uppi velferðarkerfið. Ferdinando Guig-
liano, blaðamaður Financial Times, bendir á
að samkvæmt útreikningum framkvæmda-
stjórnar ESB verði þar aðeins tveir einstak-
lingar á vinnualdri fyrir hvern einstakling 65
ára og eldri. Í dag er hlutfallið fjórir á vinnu-
aldri fyrir hvern ellilífeyrisþega. Að fá nýtt
fólk inn í landið er, hvort sem fólki líkar það
betur eða verr, orðið lífsspursmál fyrir við-
komandi hagkerfi.
Börn innflytjenda í lest á landamær-
um Króatíu og Ungverjalands, von-
andi á leið til betra lífs í nýju landi.
AFP
RANNSÓKNIR HAGFRÆÐINGA BENDA TIL ÞESS AÐ EKKI ÞURFI AÐ HAFA ÁHYGGJUR AF HAGRÆNUM ÁHRIFUM INNFLYTJENDA. EF EITTHVAÐ ER ER ÞAÐ
HVALREKI FYRIR HAGKERFI RÍKJA EF ÞANGAÐ LIGGUR STRAUMUR FÓLKS Í LEIT AÐ NÝJUM TÆKIFÆRUM OG BETRA LÍFI.
* Alla jafnamá reiknameð að innflytj-
endur bæði efli
hagkerfið og bæti
hag þeirra sem
þar eru fyrir.