Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.10.2015, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.10. 2015
Sanders er nú með meira fylgi
en Hillary Clinton meðal
demókrata í könnunum í
Iowa og New Hampshire,
sem halda fyrstu forkosning-
arnar eftir áramót. En Clin-
ton er þó víða sterkari.
Blökkumenn hafa í áratugi
verið tryggustu kjósendur
demókrata og 57% þeirra
styðja Clinton, aðeins 10%
Sanders. Clinton nefnir aldrei
Sanders á nafn á fundum, en
framboð hans vekur athygli á
því sem virðist vera
helsti veikleiki
hennar: Skortur á
trúverðugleika.
Margir saka hana
hreinlega um
lygar og
undir-
ferli.
Er sósíalisminn að sigra í há-borg kapítalismans? Fyrirfjórum árum gerði Pew-
rannsóknastofnunin könnun í
Bandaríkjunum meðal fólks undir
þrítugu og í ljós kom að 49% þeirra
voru jákvæð í garð sósíalisma, að-
eins 47% lýstu ánægju með kapítal-
ismann. En hugtakið sósíalismi hef-
ur ekki sömu merkingu fyrir alla.
„Miðjan“ fræga í pólitík er ekki á
sama róli vestra og í Evrópu, hún
er lengra til hægri. Hins ber þó að
gæta að opinber afskipti og ríkis-
forsjá hafa vaxið hratt síðustu ára-
tugina í landinu, þá virðist ekki
hafa skipt máli hvort repúblikanar
eða demókratar hafa verið við völd.
En nú stormar Bernie Sanders,
hvíthærður, 74 ára gamall „lýðræð-
islegur sósíalisti“ að eigin sögn og
öldungadeildarþingmaður frá Ver-
mont, fram í könnunum meðal
demókrata, berjandi í borðið til að
leggja áherslu á stéttabaráttu, bar-
áttu gegn misskiptingu og kúgun.
Peningarnir ráði öllu.
Fólk flykkist á fundi með honum.
En sumt af því sem hann segir
gæti komið honum í koll. Hann
tekur ekki undir með þeim sem
vilja herða mjög lög um skotvopna-
eign enda margir veiðimenn í Ver-
mont, segja gagnrýnendur Sand-
ers. Innflytjendamál eru viðkvæmt
mál hjá kjósendum sem rekja ættir
sínar til Rómönsku Ameríku. Í júlí
sagði Sanders að fyrirtækin vildu
svo sannarlega breyta lögum um
innflytjendur, liðka til. „En það
sem ég held að þau hafi áhuga á er
að tryggja ferli sem geri kleift að
flytja inn ódýrt vinnuafl á öllum
sviðum til landsins til að lækka
laun í Bandaríkjunum.“
Bernie Sanders er fæddur í
Brooklyn í New York, sonur fá-
tæks innflytjanda af pólskum gyð-
ingaættum og kaþólskrar móður.
Hann er mikill aðdáandi norræna
velferðarmódelsins en hvað vill
hann ganga langt? Minna má á að
sænskir jafnaðarmenn hafa aldrei
þjóðnýtt stórfyrirtækin og sósíalist-
inn Sanders boðar ekki heldur
þjóðnýtingu atvinnuveganna. En
hann vill veita bönkunum aðhald,
skipta þeim stærstu upp og skatt-
leggja ríka fólkið meira.
Margar hugmyndir hans eru í
anda gamalla eyðslutillagna vinstri-
manna, að ríkið kosti kosningabar-
áttu, háskólanám verði ókeypis og
hann vill skapa störf með opinber-
um fjárfestingum í innviðum.
Dýrar hugmyndir í landi með
vaxandi fjárlagahalla, er bent
á.
Hann segir millistéttina
hafa verið svikna. Sanders fær
mikinn hljómgrunn þegar hann
ræðst á fjármálafyrirtækin og
stjórnkerfi sem ekki hefur enn séð
ástæðu til að draga nokkurn fjár-
málafursta í Bandaríkjunum fyrir
rétt vegna bankahrunsins 2008.
Fjöldi repúblikana er ekki síður en
Sanders hneykslaður á græðginni í
Wall Street, samtryggingu stjórn-
málaflokkanna, spillingu og öðrum
ófögnuði. Óhæfir og brottreknir
stjórnendur fái stórfé í sárabætur,
segja margir.
Dýr kosningabarátta
En svipaðar áherslur heyrast nú
víðar. „Frjálst framtak merkir ekki
að allt sé leyfilegt,“ sagði Sajid Ja-
vid, viðskiptamálaráðherra Bret-
lands, nýlega á flokksþingi íhalds-
manna.
Aðalkeppinautur Sanders er, enn
sem komið er, Hillary Clinton, og
hún á vissulega miklu meira í kosn-
ingasjóði, yfir 100 milljónir dollara
en Sanders liðlega 40. Sjónvarps-
auglýsingar virka best í kosninga-
baráttu vestra og þær eru rán-
dýrar. Peningarnir koma sér vel
þegar hefðbundinn leðjuslagur í
auglýsingum, þar sem keppinautar
eru oft svertir með lævíslegum
hætti og þrauthugsuðum dylgjum,
byrjar fyrir alvöru á næstunni. Ný-
lega sendi hópur sem styður Clin-
ton tölvupóst á fréttasíðuna Huff-
ington Post og sagði að Sanders
væri að mörgu leyti sammála Je-
remy Corbyn, marxistanum sem nú
er óvænt orðinn formaður Verka-
mannaflokksins breska. Bent var á
að Corbyn hefði kallað dauða
Osama bin Ladens „harmleik“.
Brandararnir hrynja ekki af
Sanders í ræðustólnum. Hann hef-
ur eingöngu áhuga á að ræða póli-
tík, en einlægnin virðist vera ósvik-
in og hann styðst ekki við
minnismiða eða textavél.
„Bernie er síðasta manneskjan
sem maður vildi vera strandaglóp-
ur með á eyðieyju,“ segir gamall
vinur hans, Garrison Nelson stjórn-
málafræðingur. „Eftir tveggja
vikna fyrirlestra um heilbrigðismál
myndi maður skima eftir hákarli og
stinga sér í sjóinn.“ En Nelson hef-
ur oft kosið Sanders.
Gætu farið
að skima
eftir hákarli
EKKI ER VÍST AÐ ORÐIÐ SÓSÍALISTI SÉ LENGUR NOTHÆFT
SEM SKAMMARYRÐI Í BANDARÍSKUM STJÓRNMÁLUM, EINS
OG ÞAÐ HEFUR VERIÐ. BERNIE SANDERS ER TALINN GETA
SIGRAÐ Í FYRSTU FORKOSNINGUM DEMÓKRATA ÞÓTT FÁ-
IR SPÁI ÞVÍ AÐ HANN VERÐI FORSETAEFNI FLOKKSINS.
TRUFLAR CLINTON
Bernie Sanders flytur ræðu um laun og réttindi handa verkamönnum á blaðamannafundi í Washington síðastliðinn
þriðjudag. Hann var lengi að nafninu til óháður þingmaður en vill nú verða forsetaefni demókrata.
AFP
HEIMURINN
ALMSÓ
ADISMO
Sefur fjölh di ó
abíuskemen, syðst á Ar
heátaka ína stanslausra
fyrir sköm
ndþar væru 238
skir flóttamenn En nú. Þ
annannaborgarastyrjöld í
ogFjöúið heim, að sög
assoarboigl
mr er
SÝRLA
DAMASK
uppreisnar þúsund manna
herlið til la egja að
loftárásirn
stjórnarhe
menn í Aleppo, fjö
segja að á föstudag h
sótt fram í þorpum v
aðra uppreisnarhópa
IS nú sagt ógna úthv
KÍN
rannsó
na, sem birt var í lkínverskra vísindaman
sagt að með sama áframhalditímaritinu Lancet, er
verji sem nú er undir tvítugumuni þriðji hver Kín
m vegna reykinga. Notaðardeyja fyrir aldur fra
tveggja rannsókna með 15 ávoru niðurstöður á þúsundum
helmingur kínverskra karla rmanna. Meira en kir en aðeins 2,4% kvenna.
N
SLÓÓ ví á föstudag aðSkýrt nnkvarte svonefndi
T ði í landinuðu aðúnis, hópurí
sins,tir að Zine El Aef
steypt í janúar 2va
ýðL
únis haustið 2010 og brem
r hundruð manns féllu ían
byltingunn a íslamista. En síðustui einkum ve
sæmilegur isstjórn er við völ
* Kapítalisma fylgir sá eðlislægi löstur að gæðum er misskipt;sósíalisma fylgir sú eðlislæga dyggð að allir deila með sér eymd. Winston Churchill, breskur leiðtogi og íhaldsmaður.AlþjóðamálKRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is