Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.10.2015, Blaðsíða 18

18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.10. 2015
Þ
að er ævilöng skuldbinding
að fá sér húðflúr. Myndin
sem þú velur þér mun
vara á húðinni út ævina
og betra að vanda valið og hugsa
sig vel um. Margir hafa farið flatt
á því að láta húðflúra á sig nafnið
á ástinni sinni stórum stöfum sem
gæti verið vandræðalegt þegar þú
gengur síðan inn kirkjugólfið með
allt annarri mann-
eskju síðar meir.
Enn aðrir hafa
lent í því að húð-
flúrið misheppnast
eða myndin fer úr
tísku. Kannski er
ekkert smart að
vera á elliheim-
ilinu með mynd af
uppáhalds popp-
stjörninni sem er
þá öllum gleymd
og grafin. En það
er önnur saga. Að
fleiri þáttum er
að huga. Liturinn
sem notaður er
sest í eitla fólks
og telja læknar
sem rætt var við
það varhugavert. Rannsóknir á
þessu eru enn á frumstigi og ekki
er sannað að húðflúrslitirnir valdi
skaða. Helena Sveinsdóttir og
Lára G. Sigurðardóttir læknar
hafa engu að síður áhyggjur, sér-
staklega í ljósi þess að húðflúr er
í tísku og nýtur vaxandi vinsælda
hérlendis sem víða erlendis. Einn-
ig er fólk að fá sér mun stærri
húðflúr í dag en áður sem þekja
þá stærri hluta húðar.
Eitlar svartir af húðflúrslit
Til þess að fá slíka ævilanga
mynd á sig þarf að nota sér-
stakan lit sem sprautað er inn í
húðina. Læknar hafa í auknum
mæli séð þennan lit í eitlum fólks
og telja þá oft fyrst að eitlarnir
séu sýktir af krabbameini.
Helena Sveinsdóttir, lýtalæknir
í Svíþjóð, segir að hún rekist æ
oftar á svarta eitla. „Við gerum
margar mismunandi aðgerðir á
stofunni, þar sem þó er mest
eftirspurn eftir brjóstastækkun.
Hjá okkur er skurðurinn oftast
lagður í holhönd þar sem hol-
handareitlar liggja nálægt. Ég tók
eftir því í byrjun að það skein
stundum í dökka eitla,“ segir hún.
Helena vann áður á brjósta-
krabbameinsskurðdeild á sjúkra-
húsinu í Lundi þar sem hún sá
meðal annars um sjúklinga með
sortuæxli. „Mín hugsun var þess
vegna í fyrstu að útiloka mein-
vörp frá sortuæxli og sendi ég
eitla úr nokkrum konum í smá-
sjárskoðun,“ segir hún. Eitlarnir
reyndust vera lausir við krabba-
mein en svarti liturinn reyndist
vera tattúveringslitur.
„Liturinn virðist ferðast frá
tattúveruðum svæðum og í næstu
eitlastöð,“ segir Helena og bætir
við að hún hafi með tímanum lært
að sjá muninn á lit og sortuæxli.
Hún segist einnig hafa séð litaða
eitla í nárum þegar hún gerir
svuntuaðgerðir. Helena hefur tek-
ið eftir aukningu í húðflúrum und-
anfarin ár. „Tattúvering er orðin
ótrúlega algeng hjá öllu fólki og
ég myndi skjóta á að 80-90% af
kúnnunum okkar séu með tattú
einhvers staðar og flestir á mörg-
um stöðum og stórar myndir.
Þetta er ótrúlega algengt hér í
Svíþjóð og mér hefur frekar fund-
ist það aukast,“ segir hún.
Varasamar hliðar
Lára G. Sigurðardóttir, læknir hjá
Krabbameinsfélaginu hefur kynnt
sér ferlið við húðflúrið og út-
skýrir. „Við húðflúrun er litarefni
sprautað með nál í átfrumur leð-
urhúðarinnar. Tvennskonar litar-
efni eru notuð við húðflúrun. Ann-
ar flokkurinn eru kolefni (carbon
black) sem eru svört að lit og
finnast í svörtum húðflúrum. Kol-
efni myndast til dæmis þegar
kjötbein er brennt yfir eldi og því
fræðilegur möguleiki að maður
hljóti húðflúr ef maður stingur sig
á slíku beini. Hinum flokknum til-
heyra svokölluð azo og pólýsýklísk
litarefni sem húðflúrarar nota og
geta með þeim náð fram nær öll-
um litum litrófsins,“ segir hún.
Lára segir að það séu varasam-
ar hliðar á húðflúrun. Engin ein-
föld leið er til að fjarlægja húð-
flúr og því skiptir máli að skoða
kosti og galla húðflúra áður en
haldið er af stað til húðflúrarans
en einnig er hætta á smiti ýmiss
konar. „Húðflúrun fylgir smit-
hætta, bæði staðbundin bakteríu-
sýking og veirusmit, eins og lifr-
arbólguveira og HIV, geta borist
milli manna með nálum ef ekki er
gætt ýtrasta hreinlætis. Einstaka
ofnæmisviðbrögðum hefur einnig
verið lýst og þá helst vegna rauða
litarefnisins,“ segir Lára.
Langtímaáhrif á huldu
Húðflúr dofnar með tímanum og
einhvern tíma var uppi sú kenn-
ing að það væri vegna upplitunar
í sól. Lára efast um þessa kenn-
ingu. „En er það virkilega svo,
hvað verður um litarefnin? Til-
raunir á dýrum sýna að um þriðj-
ungur litarefnisins hverfur úr húð-
inni á nokkrum vikum eftir
húðflúrun. Minnstu eindirnar í lit-
arefnunum leysast upp og flytjast
með sogæðunum í eitla sem eru
næst húðflúrinu. Hvort þessi efni
ferðist áfram um líkamann er
ekki vitað því enn sem komið er
eru engar rannsóknir sem hafa
sýnt hvort litarefnin ferðist víðar
en til eitla. Sömuleiðis er enn
ekki vitað hvaða áhrif litarefnin
hafa til langs tíma en ljóst er að
þau sitja eftir í líkamanum,“ segir
hún.
Ranglega greint sem krabbi
Lára segir að undanfarin ár hafi
skurðlæknar sagt frá tilfellum þar
sem þeir hafi fjarlægt svarta eitla
HÚÐFLÚRSLITUR SEST Í EITLA
Ertu með
húðflúr að
innan?
ÍSLENSKIR LÆKNAR LÝSA ÁHYGGJUM YFIR HÚÐFLÚRI OG
SEGJA LITAREFNIÐ MÖGULEGA GETA VALDIÐ KRABBA-
MEINI EN SANNAÐ ER AÐ LITURINN FERÐAST ÚR HÚÐ Í
EITLA. DÝRAPRÓFANIR GEFA STERKLEGA TIL KYNNA AÐ
HÚÐFLÚR VALDI KRABBAMEINI ÞÓ EKKERT SÉ SANNAÐ
ENN Í MÖNNUM. LÆKNAR SEGJA HÚÐFLÚRSLITAÐA
EITLA GETA TAFIÐ FYRIR KRABBAMEINSGREININGU.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
Lára G.
Sigurðardóttir
Helena
Sveinsdóttir
Helena gerði svuntuaðgerð á konu og sést hér glitta í svarta eitla en húðflúrið
liggur þar nálægt eins og sjá má. Hún segist mjög oft sjá slík tilfelli núorðið.
Þessi eitill fannst í manni með húðflúr
og er svarti liturinn húðflúrslitur.
* Minnstu eind-irnar í litarefn-unum leysast upp og
flytjast með sogæð-
unum í eitla sem eru
næst húðflúrinu. Enn
er ekki vitað hvaða
áhrif litarefnin hafa
til langs tíma en ljóst
er að þau sitja eftir í
líkamanum.
Heilsa og hreyfing
Ef kartöflurnar þínar eru grænar að lit skaltu henda þeim. Mikið hnjask og sólarljós veldur því
að þær verða grænar. Græni liturinn gefur til kynna að kartaflan inniheldur sólanín sem er eit-
urefni. Einkennin eru meltingartruflanir, niðurgangur, uppköst og slæmir kviðverkir. Í einstaka
tilfellum hefur fólk dáið eftir neyslu á grænum kartöflum sem hafa þá verið mikið skemmdar.
Varist grænar kartöflur