Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.10.2015, Blaðsíða 17

Fóbía (fælni)
að verða sér til skammar
að vera dæmdur af öðrum
að tala fyrir framan aðra
að borða, drekka, skrifa fyrir framan aðra
Félagsfælni
víðáttur
lokaðir staðir
fjölfarnir staðirVíðáttufælni
blóð
sár og meiðsl
sprautur
flugvélar
göng
brýr
snákar
hundar
skordýr
óveður
vatn
loft (lofthræðsla)
Afmörkuð fælni
náttúra
dýr
aðstæður
blóð
Lyftufóbía er ekki
óþekkt og tengist oft
innilokunarkennd eða
slæmri reynslu í æsku.
Getty Images/iStockphoto
18.10. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
Dagleg neysla grænmetis og ávaxta ætti að vera 500 grömm því rannsóknir
sýna að þá dregur úr líkum á að fá hjarta- og æðasjúkdóma, sykursýki týpu 2
og ýmsar gerðir af krabbameini. Betra er að neyta ávaxta og grænmetis heila
en í safa en ef þú vilt léttast skaltu varast kartöflur, sætar kartöflur og maís.
Borða meira grænmeti og ávexti
*Heilbrigðir þegnar eru mestiauður hverrar þjóðar.Winston S. Churchill
en segist þó vera að skána með aldr-
inum. „Ég er samt ennþá með þetta,
fæ ennþá hjartslátt og svitakast og
finnst ofboðslega óþægilegt að vera ein
ábyrg fyrir einstaklingum, eins og að
passa börn eða aldraða. Einhvern sem
getur ekki séð um sig sjálfur ef hann
skyldi æla,“ segir hún.
Forðast sumar aðstæður
Eva segir að ælufóbían hafi haft þau
áhrif að hún forðast helst að vera í
strætó, lest eða flugvélum af því að hún
þekkir ekki einstaklingana í kringum
sig og fær þá áhyggjur af því að ein-
hver verði bílveikur eða flugveikur. „Ég
skanna alla rosalega vel til að athuga
hvort viðkomandi er eitthvað veikluleg-
ur eða órólegur eða einhver situr með
ælupoka í hendi, þá byrja ég að fá
kast.“ Eva útskýrir að þetta sé miklu
meira en bara að finnast æla ógeðsleg.
Henni þykir eins og fleirum til að
mynda saur ekki geðslegur en hún frík-
ar ekki út við að sjá hann. „Þegar ég
sé ælu, þá fæ ég bara kast,“ segir hún. Getty Images/iStockphoto
Eva segir að ælufóbían
sé miklu meira en að
finnast æla ógeðsleg.
gubba þá fríka ég eiginlega bara út.
Hjartað fer á fullt, ég svitna og forðast
viðkomandi og vil helst forða mér. Þeg-
ar ég var yngri tók ég rosalega nærri
mér ef ég bara heyrði að einhver var
með ælupest. Ef ég fékk sjálf illt í
magann bað ég til guðs að ég myndi
ekki gubba. Ég man líka eftir öllum
gubbuatvikum í æsku. Ég man eftir
strák á leikskólanum sem gubbaði og
þá var ég kannski 3-4 ára,“ segir Eva
sem einnig man vel eftir gubbupest
sem hún fékk á ferðalagi þegar hún var
fjögurra ára.
Faldi sig inni í skáp
Strax sem lítil stúlka fékk hún hræðslu-
köst þegar hún varð vitni að ein-
hverjum að kasta upp. „Einu sinni
gubbaði vinkona mín yfir borðið og ég
fékk hræðslukast og hljóp upp og faldi
mig inni í skáp. Stelpan kom að leita
að mér og ég man að ég var svo hrædd
við hana af því hún hafði gubbað. Þetta
situr rosalega í mér,“ segir Eva en hún
segist enn fá kast við slíkar aðstæður
10 algengar fóbíur
 Hræðsla við fjölfarna staði
(Social phobia) fólk hræðist að vera
fast innan um fjölda fólks
 Hræðsla við að vera einhvers
staðar án stuðnings, langt að
heiman eða á opnu svæði
(Agoraphobia)
 Innilokunarkennd, að vera
fastur á litlum og þröngum stað
(Claustrophobia)
 Að hræðast að fljúga (Aero-
phobia)
 Köngulóarhræðsla (Arachno-
phobia)
 Hræðsla við
sýkla (Myso-
phobia)
 Hræðsla við að kasta
upp (Emetophobia)
 Hræðsla við að roðna
(Erythrophobia)
 Hræðsla við að
veikjast (Hypo-
chondria)
 Hræðsla við dýr
(Zoophobia)
Furðulegar fóbíur
 Hræðsla við matarboð
(Deipnophobia)
 Hræðsla við tölur (Arithmophobia)
 Hræðsla við tunglið (Selenophobia)
 Hræðsla við hné (Genuphobia)
 Hræðsla við töluna átta (Octo-
phobia)
 Hræðsla við hvítlauk (Allium-
phobia)
 Hræðsla við trúða (Coulrophobia)
 Hræðsla við fallegar konur
(Venustraphobia)
 Hræðsla við það sem er á vinstri
hönd (Sinistrophobia)
 Hræðsla við það sem er á hægri
hönd (Dextrophobia)
 Hræðsla við flautur (Aulophobia)
 Hræðsla við bækur (Bibliophobia)
 Hræðsla við allt fjólublátt
(Porphyrophobia)
 Hræðsla við nafla (Omphalo-
phobia)
 Hræðsla við föstudaginn þrettánda
(Paraskavedekatriaphobia)
Mjög margir eru haldnir
sjúklegri köngulóarfóbíu.
Slíkt má lækna með at-
ferlismeðferð.
Paraskavedeka-
triaphobia
ÝMSAR ALGENGAR OG FURÐULEGAR FÓBÍUR