Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.11.2015, Blaðsíða 18

Ferðalög
og flakk
Í Arches
*Fólk sem heimsækir Arches staldrar kannskivið að í þessum þjóðgarði eru varlar til bygg-ingar, til dæmis upplýsingamiðstöðvar, gesta-stofur eða slíkt. Hins vegar er vel staðið aðallri móttöku fyrir gesti. Göngustígar umsvæðið eru skýrt markaðir og það virðistnánast ómeðvitað hjá fólki að fara ekki út
fyrir þá. Slíkt gerist ekki og kannski ræður
þar lotningin fyrir landinu
N
áttúra í þjóðgarðinum
Arches í Utah-ríki vest-
ur í Bandaríkjunum á
sér fáar hliðstæður. Í
víðfeðmri eyðimörk eru kynjamynd-
ir í rauðleitum sandsteini. Í daglegu
máli er þjóðgarðurinn kenndur við
steinbogana, listaverk sem mynd-
uðust fyrir milljónum ára þegar
svæði þetta var undir sjávarmáli.
Leikmynd úr gömlum vestra
Utah-ríki, ein af vestursveitum
Bandaríkjanna, er háslétta. Á sumr-
in er þar hlýtt í veðri og þurrt en
veturnir kaldir. Því er gróðurfar á
þessum slóðum viðkvæmt. Þarna
eru lágir runnar og harðgerðar
plöntur áberandi milli steina og
kletta. Raunar smellpassar þetta við
leikmynd úr gömlum vestra, þar
sem kúrekar fara um breiðurnar á
brokkandi klárum.
Landnemar fornra ættbálka sem
löngu eru horfnir af sjónarsviðinu
komu á slétturnar í Utah fyrir tíu
þúsund árum eða svo. Ein þessara
kynkvísla var Forn Pueblo, fólk sem
bjó hverja kynslóðina fram af ann-
arri á þessum slóðum. Annars er
fátt vitað um mannlíf þarna í fyrnd-
inni, en auðvitað var litið til þessara
miklu breiða þegar fólksflutning-
arnir frá Evrópu til Bandaríkjanna
hófust á 18. öldinni. Spænskir trú-
boðar stungu þarna niður stríðs-
fánum sínum árið 1774 og seinna
mormónar sem þá höfðu fundið sitt
fyrirheitna land í Utah.
Síðasta krossferðin
Þegar stundir liðu fram spurðist út
hvaða undraveröld væri á sléttum
Utah. Þegar kom fram á 20. öldina
hafði í Bandaríkjunum myndast
stemning fyrir náttúruvernd. Stað-
festing um vernd svæðisins var gef-
in út árið 1926, um líkt leyti og
nafnið Arches kom fram. Í fyllingu
tímans var staða svæðisins styrkt
og landamæri þess víkkuð út.
Formleg yfirlýsing um verndun
kom frá Herbert Hoover Banda-
ríkjaforseta árið 1929 og Franklin
D. Roosevelt bætti um betur tíu ár-
um síðar. Það var Richard Nixon
sem um 1970 undirritaði lög sem
gerðu Arches að þjóðgarði
Spírurnar í Arches eru sumar
tugir metra á hæð og vinsælar með-
al fjallasprangara. Þetta er raunar
prýðisgóðar leikmyndir og þarna
voru meðal annars teknar senur í
kvikmyndinni Indiana Jones og síð-
asta krossferðin sem naut mikilla
vinsælda fyrir aldarfjórðungi.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Á SLÓÐUM INDIANA JONES Í UTAH
Bogar, sveigar
og bergturnar
Á HÁSLÉTTUNUM Í SUNNANVERÐUM BANDARÍKJUNUM
ER UNDRAVERÖLD Í UTAH. STEINBOGAR OG AÐRAR
UNDRASMÍÐAR SETJA SVIP Á LANDIÐ
Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is
Steinboginn sem þjóðgarðurinn
Arches er oft kenndur við setur
svip á umhverfið, enda er svona
náttúrufyrirbæri óvíða að finna.
Hundruð þúsunda ferðamanna koma árlega til Arches, sem í öllu tilliti er áhugaverður staður og náttúran stórbrotin.
„Í Bandaríkjunum er metnaður
fyrir því að vel sé staðið að starf-
seminni í þjóðgörðum,“ segir
Guðmundur Ögmundsson, að-
stoðamaður þjóðgarðsvarðar í
Skaftafelli. Hann fór
um þessar slóðir
fyrir tveimur árum
og kom þá í þrjá
garða sem eru í
suðurhluta Uath-
ríkis, það er Bryce, Zion og Arc-
hes. Náttúrufegurð þar er við-
brugðið og þangað koma hundr-
uð þúsunda ferðamanna á hverju
ári. Hver þessara garða hefur sína
sérstöðu. Í Bryce setja háar rauð-
leitar strýtur svip sinn á umhverf-
ið og Zion-garðurinn einkennist
af miklum gljúfrum og dölum sem
vatnsmiklar ár falla um. Í Arches
notuð í nefndum tilgangi, en sann-
arlega er þarna falleg náttúra. Því
skapaðist menning fyrir verndun
hennar og vegsömun sem efldist í
tímans rás. Árið 1916 var stofnuð
sérstök þjóðgarðastofnun Banda-
ríkjanna hvar lagðar voru línur
fyrir vernd og uppbyggingu.
„Íslendingar geta margt lært af
Bandaríkjamönnum um starfsemi
þjóðgarða. Aðstaða til að taka á
móti gestum er hin besta. Slíkur
er gestafjöldinn að verulega mun-
ar um fyrir efnahag hvers ríkis.
Raunar svo að þegar starfsemi
bandarísku alríkisstjórnarinnar
stöðvaðist fyrir tveimur árum
tóku nokkur ríki sjálf við starf-
semi garðanna tímabundið, svo
mikið munaði um hana,“ segir
Guðmundur.
eru það steinbogar og bergþil
sem athygli fólks beinist að.
Í frelsisstríðinu í Bandaríkj-
unum, sem varði 1775 til 1783,
barðist fólk í nýlendum á austur-
ströndinni gegn breskum yfirráð-
um. Það stjórnvald var brotið á
bak aftur sem aftur kallaði á að
frjálst fólkið þurfti að skapa sér
þjóðartákn . Hvorki voru til stað-
ar saga né fagrar listir, sem oft eru
LÆRDÓMSRÍKT AÐ SKOÐA ÞJÓÐGARÐA VESTRA
Sköpuðu þjóðartákn og sérstöðu
Háar rauðar fjalir í Arches-þjóðgarðinum.