Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.12.2015, Blaðsíða 43

miklu vá. Væntanlega þeir sömu og eru með allt niðr-
um sig í evrópskum öryggismálum núna.
Annað hljóð í strokk
Allt er þetta óþægilega kunnuglegt. Ennþá kunnug-
legra var þó að heyra danska forsætisráðherrann á
blaðamannafundi strax eftir að fyrir lá að kjósendur
höfðu rassskellt hann, ekki þó með eins óþægilegum
roða á réttum stað og þau Jóhanna og Steingrímur
fengu að kynnast eftir Icesave-samninginn.
Það voru upphafsorð forsætisráðherrans á fund-
inum að hans fyrsta verk, eftir að tölur sýndu í hvað
stefndi, hefði verið að eiga símtöl við Tusk og Juncker,
forseta ráðherraráðs og framkvæmdastjórnar ESB,
og þeir hefðu tekið vel í það að Danir fengju áfram
þær upplýsingar sem þeir hafa fengið fram að þessu!
En hvað var þá á bak við allt þetta brölt danskra
valdamanna sem hreyfa sig ekki spönn nema innan
skammtaðrar taumlengdar frá Brussel? Um það er
ekki hægt að fullyrða neitt.
En hitt blasir við, að ráðamenn í ESB eru í raunum
sinum komnir á kunnar slóðir. Eftir að í ljós kom, það
sem allir höfðu vitað, að ESB eru landamæralaust
svæði, frá ytri landamærum og inn að miðju, var tekið
að viðra nýjar tillögur um flutning meira valds til
Brussel. Óhjákvæmilegt sé, segja hátt settir menn
stórríkja ESB nú, að stofna landamæraherlögreglu
ESB. Bitur reynsla sýni, að ekki sé hægt að treysta
einstökum ríkjum, með þegar stórskert fullveldi, fyrir
slíku stórverkefni.
Þá segja sömu raddir að sennilega sé orðið óhjá-
kvæmilegt að stofna alríkislögreglu ESB í anda FBI
og sameiginlega leyniþjónustu á borð við CIA í
Bandaríkjunum. Það gæti flækt slíkar hugmyndir að
eitt ESB-landið skuli hafa undanþágur á borð við þær
sem Danir nudduðu út.
Eftir tapið í þjóðaratkvæðinu hélt formaður
danskra jafnaðarmanna blaðamannafund og minnti
landa sína á að Danmörk væri smáríki. Slík ríki yrðu
að treysta á aðra um flest. Þess vegna væri vafalaust í
hennar huga að þjóðin hefði tekið ranga ákvörðun,
þótt hún myndi auðvitað virða hana.
Meira vald fyrir hver mistök
Í hvert skipti sem ESB-loforð bregðast er svar þeirra
sem farið hafa með fleipur að hrakfarirnar sýni að enn
verði að auka miðstýringuna, þétta valdið í Brussel og
vega enn í sama knérunn. Höggva í sama opna sárið,
hið laskaða fullveldi aðildarþjóðanna.
Þegar keisarar evrunnar stóðu klæðlausir fyrir aug-
um heimsbyggðarinnar var svarið það, að beita Seðla-
banka evrunnar fyrir sig með aðgerðum sem
sprengdu lagaheimildir um valdmörk hans.
Því næst hófust umræður um að fella þyrfti allt
bankakerfi evruríkjanna í nýtt bankakerfi ESB.
Ástir samlyndra þjóða
Í vikunni mættu 40 þúsund manns á fund í París.
Fundarefnið var göfugt. Að bæta loftslag jarðar,
draga úr mengun og minnka hlýnun.
Það er eðlilegt að reynt sé að grípa inn í, því fullyrt
er að nær allir vísindamenn í greininni trúi því, að í
fyrsta sinn ráði athafnir mannsins mestu um það,
hvort hitastig jarðar hækki eða lækki. Það er auðvitað
mikið alvörumál.
Fréttastofa „RÚV“ átti ágætt viðtal við fræðimann
frá Háskóla Íslands sem batt vonir við að mikilvægar
ákvarðanir yrðu teknar af hinum 40 þúsund fundar-
mönnum eða þeim sem færu með samningsumboð
ríkjanna á fundinum, fyrir lok vikunnar. Tók fræði-
maðurinn fram og taldi sérstaklega ánægjulegt að
engar efasemdir um viðurkenndar kenningar hefðu
heyrst á ráðstefnunni, en einhverjar slíkar höfðu
heyrst t.d. á misheppnaða fundinum í Kaupmanna-
höfn og árangurslausa fundinum í Kyoto. Þegar þarna
var komið höfðu reyndar allir leiðtogar þjóðanna kom-
ið sér heim fyrir nokkru. En það skiptir ekki öllu því
nægilega margir voru eftir til að taka ákvörðun, og all-
ir höfðu talað einni röddu um það sem mestu skipti.
Þegar undirbúningur undir ráðstefnuna í París fór
fram var því haldið fram að mestu skipti að ráðstefnan
yrði bindandi. Það varð ekki. En rétt eins og á fyrri
ráðstefnum af sama tagi hafa sumir ríkisleiðtogar lýst
því yfir að yfirlýsingar þeirra og undirskriftir séu af
þeirra hálfu bindandi. En formlega er Parísarfund-
urinn það ekki. Það þóttu mikil tíðindi þegar Clinton
forseti Bandaríkjanna skrifaði undir Kyoto-sáttmál-
ann á sínum tíma. Hann vissi þó að um þær mundir
studdi ekki einn einasti öldungadeildarmaður af
hundrað sáttmálann sem hann var að skrifa undir.
Sömu sögu var að segja af þingmönnum fulltrúadeild-
arinnar. Þessi staða hefur eitthvað breyst á þeim ára-
tugum sem liðnir eru, en Obama lætur sér þó ekki til
hugar koma að bera sáttmálann undir þingið til stað-
festingar. Ekki er því mikilla breytinga að vænta í
Bandaríkjunum.
Fjölmennasta ríki heims er að fjölga orkuverum sín-
um um eitt í viku, og fæst eru þau loftslagsvæn. Leið-
togi Kína sagði eftir fund með Obama fyrir ári eða svo
að Kína væri með áform uppi um að upp úr árinu 2030
kynni að verða einhver breyting á stefnu ríkisins í
loftslagsmálum, ef tilgreindar forsendur stæðu til
þess. Obama forseti sagði þessi orð mikilvægan
áfanga, þótt ekkert væri þó sagt sem í gadda var sleg-
ið á stuttum fundi þeirra.
Það er því ekki vænlegt að horfa til Kína um lofts-
lagslegar framfarir. Áþekka sögu er að segja um Ind-
land. Afríka bendir gömlum nýlenduherrum sínum og
meintum blóðsugum álfunnar á, að hún eigi enn mikið
inni hjá þeim.
Þess vegna var á einni loftslagsráðstefnunni ákveðið
að stofna risavaxinn sjóð til að borga úr til Afríku til
að tryggja að hún gæti tekið þátt í átakinu. Eftir öll
þessi ár er hinn mikli sjóður ekkert annað en risavaxin
blaðra og ekki hægt að gera sér aðrar vonir um hana
en að loftið í henni sé ekki miklu verra en það sem er
utan við hana. Ríki Suður-Ameríku eru að ganga í
gegnum mikla efnahagserfiðleika um þessar mundir.
Þaðan er engrar hlutdeildar að vænta í loftslagsátak-
inu mikla frá París.
Í dag býr meira en milljarður mannkyns við það að
hafa ekkert rafmagn til heimabrúks. Það er ekki víst
að sá hópur telji að einmitt nú sé komið að honum að
leggja sitt af mörkum til að tryggja að vestræn ríki
geti haldið áfram að hafa það huggulegt á kostnað
annarra.
En í samstöðunni eftirsóknarverðu á loftslags-
ráðstefnunni hefur ekkert af þessu verið nefnt enda
vísast talin veisluspjöll mikil. En gæti ekki verið enn
verra að þegja um mikivæg mál en ræða þau?
Og auðvitað má segja að ekkert af þessu ætti að
draga neinn kjark úr 40 þúsundunum í París, sem
voru þar svo algjörlega sammála um það sem meg-
inmáli skipti.
Varla þarf að efast um það, að Dagur B. Eggertsson
hafi tekið með sér renninginn sem skrifað var upp á í
Höfða um daginn. Þar var nú enginn umrenningur á
ferð og tólf manna fylgdarlið borgarstjórans á fund-
inum hefur örugglega fengið að halda undir eitt horn-
ið á lengjunni á sigurgöngunni með hann inn salar-
gólfið.
Lokahnykkur viku
Og það var fleira að gerast um þær mundir. Þótt það
hafi ekki endilega allt bætt andrúmsloftið í heiminum
bætti það sjálfsagt andrúmsloftið í breska Íhalds-
flokknum að breska þingið samþykkti með yfirburð-
um að hefja mætti loftárásir á Sýrland.
Var byrjað að sprengja tveimur klukkutímum síðar.
Rússar, Bandaríkjamenn og Frakkar hafa sjálfsagt
hliðrað svolítið til svo Bretar kæmust að með sínar
sprengjur.
Cameron forsætisráðherra fagnaði niðurstöðu
þingsins og sagði að mikið verk væri framundan og
líklegt talið að sprengja þyrfti á þessum slóðum í tvö
til þrjú ár.
Það var einmitt meginmunurinn á Parísarfundinum
og Lundúnafundinum í þinginu að sá síðarnefndi var
bindandi. Þess vegna skilaði niðurstaðan sér í einum
logandi hvelli, í orðsins fyllstu merkingu.
Loftslagsfundirnir eru ekki bindandi, en á móti
kemur að þeir eru vanabindandi og eru menn því farn-
ir að hlakka mjög til þess næsta.
Og hann verður ekki síður mikilvægur en sá í París,
því að ekkert bendir til á þessu stigi, því miður, að
menn verði lengra komnir á rétta braut í loftslags-
málum þegar hann fer fram en var í Kyoto árið 1992.
Er ekki rétt að setja markið hátt og ákveða að ekki
færri en 100 þúsund fulltrúar sæki þann fund.
Gerist það, þarf með einhverjum hætti að tryggja að
þeir fari ekki allir að ræða fundarstjórn forseta, þótt
slík fordæmi séu til frá elsta þingi í heimi.
Morgunblaðið/Eggert
6.12. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 43