Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.12.2015, Blaðsíða 49

gengu ennþá lausir, verði að skoða í því
ljósi að þeir hafi alist upp við nauman kost
í fátækasta hluta Lundúnaborgar. „Þeir
brutu af sér hlekki uppruna síns, efnuðust
og urðu frægir. Þetta hafa án efa margir úr
þeirra umhverfi kunnað að meta. Kray-
bræðurnir hófu sig upp úr þessu hefð-
bundna og hversdagslega lífi sem flestir
lifa, bárust á og lifðu glamúrlífi. Það getur í
hugum margra virkað spennandi,“ segir
hann og bætir við að persónutöfrar bræðr-
anna hafi augljóslega spilað inn í dæmið
líka.
Komu á hæla Ronnie Biggs
Helgi er sammála því að bræðurnir hafi ver-
ið réttir menn, á réttum stað, á réttum tíma.
Þeir voru töffarar sem féllu vel að þeim
miklu breytingum sem voru að verða á sam-
félaginu, ekki síst skemmtanalífinu með öll-
um sínum bítlum og rollingum.
Helgi nefnir í þessu sambandi að annar
glæpamaður hafi notið lýðhylli á svipuðum
tíma, lestarræninginn Ronnie Biggs, sem um
árabil var dálæti fjölmiðla í Bretlandi og víð-
ar. Réttnefnd „költ-hetja“. Biggs gekk lengi
laus en náðist á endanum og var settur í
grjótið. Munurinn á Biggs og Kray-bræðrum
var þó augljós; sá fyrstnefndi var ekki morð-
ingi. „Biggs var nokkurs konar Hrói höttur
síns tíma enda þótt hann deildi ránsfengnum
ekki með alþýðu manna. Reyndar eru áhöld
um það hversu mikið hann gat sjálfur notað
af fénu,“ segir Helgi.
Hann segir flóknara að skýra hvers vegna
Kray-bræðurnir héldu sinni „költstöðu“ í
samfélaginu eftir að þeir höfðu verið dæmdir
fyrir morð. Hafa beri þó í huga að virðing
þeirra sé bundin við ákveðna hópa en alls
ekki samfélagið í heild. Hann tengir þetta
við útlagamenningu. „Bræðurnir voru í viss-
um skilningi útlagar, eins og Billy the Kid
eða Bonnie og Clyde, svo dæmi séu tekin.
Þrátt fyrir ódæðisverk eins og morð var eitt-
hvað spennandi og dularfullt við líferni
þeirra. Þeir fengu á sig kúl yfirbragð. Þeir
þorðu að ganga gegn hinum hefðbundna
hugsunarhætti og tóku afleiðingunum. Lifðu
lífinu. Bræðurnir virðast ekki hafa verið
hræddir við neitt; gerðu einfaldlega það sem
hugurinn blés þeim. Það getur verið mjög
spennandi fyrir hinn venjulega mann.“
Döngun dægurmenningarinnar
Helgi segir dægurmenningarkúltúrinn gjarn-
an fleyta mönnum á borð við Kray-bræður
áfram en þar fljóta saman veruleiki og sýnd-
arveruleiki og skilin verða oft og tíðum óljós.
Hann segir kvikmyndirnar sem gerðar hafa
verið um bræðurna án efa hafa mulið undir
goðsögnina. „Líf okkar fæstra er efni í kvik-
mynd og flestum þykir okkur gaman að sjá
kvikmyndir um fólk sem lifað hefur óhefð-
bundnu lífi. Jafnvel þótt það sé umdeilt og
hugsanlega illa innrætt.“
Hann segir sama gilda um ýmsa fleiri of-
beldisfulla glæpamenn úr sögunni, svo sem
Al Capone og Pablo Escobar, svo einhverjir
séu nefndir. Vel megi tala um „stjörnuvæð-
ingu“ í þessu sambandi. Að sögn Helga eru
brögð að þessu hér heima líka, án þess að
nefnd séu nöfn. „Það eru brögð að því að
glæpamönnum hafi verið hossað í fjölmiðlum
á Íslandi.“
Helgi segir alþekkt að ýmsir hópar fólks
tengi við glæpamenn og líti jafnvel upp til
þeirra, ekki síst ungmenni sem eiga undir
högg að sækja í lífinu. Þau sjái líf af þessu
tagi stundum í hillingum. „Þetta er ótta-
blandin virðing fyrir mönnum sem þora að
fara á móti straumnum og brjóta gegn við-
urkenndum gildum í samfélaginu,“ segir
hann.
Múgæsing frá miðöldum
Helgi segir stórmerkilegt að þúsundir manna
hafi fylgt bræðrunum til grafar, dæmdum
morðingjum. Hafa beri þó í huga að útfarir
þeirra voru gerðar frá austurhluta Lundúna
en þar hafi lýðhylli þeirra allar götur verið
langmest. Margir hafi þekkt þá persónulega
og mögulega staðið í þakkarskuld við þá.
Undir slíkum kringumstæðum séu óhæfu-
verk, eins og morð, stundum látin liggja milli
hluta. „Auðvitað þykir manni undarlegt að
slíkur fjöldi manna fylgi dæmdum morð-
ingjum til grafar og það í nútímanum í vel-
menntuðu samfélagi eins og Bretlandi. Þetta
minnir meira á múgæsing frá miðöldum. Á
móti kemur að það er eitthvað í lífi þessara
manna, fyrir og eftir morðin, sem fólk tengir
greinilega við. Sumum þykir líka betra að
vera frægur að endemum en alls ekki fræg-
ur.“
Reggie og Ronnie Kray
á hátindi veldis síns á
sjöunda áratugnum.
Tom Hardy í gervi bræðranna í kvikmyndinni „Legend“ sem frumsýnd var fyrr á þessu ári.
Gary og Martin Kemp léku Kray-bræðurna í kvikmyndinni „The Krays“ árið 1990.
Dr. Helgi GunnlaugssonTony Adams
* Þeir brutu af sérhlekki upprunasíns, efnuðust og urðu
frægir. Þetta hafa án efa
margir úr þeirra um-
hverfi kunnað að meta.
6.12. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 49