Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.12.2015, Blaðsíða 15

„Árnastofnun er grund-
vallarstofnun í okkar
þjóðlífi og grunnverðmæti
hennar eru gríðarleg,“
segir Eva María Jónsdóttir.
Morgunblaðið/Golli
að ég valdi bókmenntafræði í staðinn. Það val
skýrist af ástandi mínu á þessu augnabliki,“
segir hún glottandi.
Nema hvað? Hátimbrað val.
Finnst allt spennandi
„Annars er ég svo heppin að mér finnst allt
spennandi í lífinu, það á við um nám eins og
annað. Þess vegna lagðist bókmenntafræðin
strax vel í mig,“ heldur hún áfram.
Veturinn 1992-93 hélt Eva utan og nam
bókmenntafræði við hinn sögufræga Sor-
bonne-háskóla í París. Skólakerfi Frakka er
af öðrum toga en á Íslandi og þar sem Eva
sat kúrsa með skemmra komnum nemendum
fannst henni hún ekki fá nægilega mikið út úr
náminu í bókmenntafræðilegum skilningi. Við
heimkomuna fékk hún námið því metið sem
frönsku. Um sumarið vann hún á tjaldstæð-
inu á Mývatni. Líf og fjör var þar og Eva eld-
aði ofan í túristana í þar til gerðum bíl. „Í frí-
tíma mínum fór ég gjarnan á hestbak og svo
illa vildi til í einum útreiðartúrnum að ég féll
af baki. Þurfti þá að fara aftur suður í veik-
indafrí,“ segir hún.
Í meiðslunum gafst góður tími til að fletta
blöðunum og dag einn rakst Eva á auglýs-
ingu frá Ríkissjónvarpinu. Skriftu vantaði til
starfa í nýjum dægurmálaþætti, Dagsljósi.
Hún sótti um og ráðstafaði þar með, án þess
að gera sér grein fyrir því, næstu átján árum
í sínu lífi. Eva segir vinnuna við Dagsljósið
hafa verið bæði krefjandi og gefandi og
hraustlega hafi verið lagt inn í reynslubank-
ann næstu árin. Sigurður Valgeirsson rit-
stýrði þættinum en við hann unnu einnig dag-
skrárgerðarfólkið Áslaug Dóra Eyjólfsdóttir,
Ólöf Rún Skúladóttir, Þorfinnur Ómarsson og
Fjalar Sigurðarson. Egill Eðvarðsson fram-
leiddi þáttinn en Eva María segir hann, bráð-
ungan manninn, þá þegar hafa verið orðinn
„grand old man“ í sjónvarpi. „Egill var
reyndur og úrræðagóður og kunni þetta allt.
Það var eftirminnilegt að vinna með öllu
þessu fólki.“
Skakkir vinklar
Umgjörð þáttarins var nútímaleg og Eva
María lærði á allskyns tæki og tól. „Mikið var
lagt upp úr lúkkinu, myndavélarnar með
skakka vinkla og ég veit ekki hvað. Menn
vildu ekki fara einföldustu leiðina. Ekki spillti
það heldur fyrir að þátturinn fjallaði um allt
milli himins og jarðar.“
Dagsljós var sent út í beinni útsendingu og
Eva María fékk til að byrja með ítrekað mar-
tröð þess efnis á nóttunni að hún væri að
klúðra einhverju. Svo vandist þetta.
Smám saman lærði hún fleiri handtök og
nálganir í sjónvarpi og í lok fyrsta vetrarins
var henni treyst til að gera sitt eigið innslag í
þáttinn. „Þetta var ekki skóli í þeim skilningi
að ég fengi ákveðin réttindi eða prófgráðu en
eigi að síður var þetta skóli. Með fjölbreyti-
legum kennurum,“ segir hún.
Eva María vann í þrjú ár í Dagsljósi og
eftir það var hún til skamms tíma í dæg-
urmálaútvarpinu á Rás 2 sem Sigurður G.
Tómasson stýrði á þeim tíma. Þá vann hún
sem skrifta við gerð kvikmyndar þáverandi
eiginmanns síns, Óskars Jónassonar, Perlur
og svín. Hún kom sér því upp fjölbreyttri
reynslu á þessum árum. Fyrsti sjónvarpsþátt-
urinn sem hún stýrði sjálf hjá RÚV kallaðist
Stutt í spunann sem var skemmtiþáttur, þar
sem valinkunnir leikarar spunnu allskyns
þræði í beinni útsendingu. Mæltist hann
ágætlega fyrir og fékk Edduverðlaun.
Eva María eignaðist sitt fyrsta barn árið
1999 og tók sér þá fimmtán mánaða frí frá
störfum. Eftir það réði hún sig í Kastljósið
ásamt Kristjáni Kristjánssyni og Gísla Mar-
teini Baldurssyni. Næsta áratuginn vann hún
að ýmsum verkefnum í sjónvarpi og óhætt að
fullyrða að hún sé ein ástsælasta sjónvarps-
kona landsins á seinni árum.
Miðill á krossgötum
Næstu misserin munu einkalífið og Árna-
stofnun ganga fyrir en Eva María útilokar
samt ekki að hún eigi eftir að vinna aftur við
sjónvarp. „Sjónvarpið getur alltaf leitað til
mín varðandi einstök verkefni. Stundum er
áhuginn til staðar, stundum ekki. Annars er
til nóg af fólki sem vill vera í sjónvarpi, þann-
ig að ég hef engar áhyggjur af því að ekki
verði fyllt upp í lögboðnar dagskrármínútur
enda þótt ég verði fjarri góðu gamni.“
Hún hlær.
Hún segir sjónvarpið sem miðil vera á
krossgötum. Neyslumynstur fólks sé að
breytast og svokölluð línuleg dagskrá á und-
anhaldi. Sjálf er hún komin upp á lagið með
að horfa á framhaldsþætti í beit í stað þess að
bíða í heila viku eftir næsta þætti. Nefnir hún
bresku þættina Poldark í því sambandi en
einnig hefur hún mikið dálæti á Mad Men og
Brúnni.
„Fólk mun alltaf hafa áhuga á góðu sjón-
varpi en stöðvarnar þurfa að hafa svigrúm til
að vinna á lengri tímaskala og þróa verkefni í
lengri tíma. Þá er ég að tala um ár en ekki
vikur. 365 hefur á umliðnum árum borið gæfu
til að þróa hugmyndir með farsælum hætti og
gert nokkra áhugaverðar þáttaraðir. Trú mín
er sú að 365 hafi styrkt stöðu sína ennfrekar
með því að ráða Jón Gnarr sem dagskrár-
stjóra innlends efnis. Hann þekkir miðilinn
vel og hefur þegar sett á laggirnar sérstaka
handritsdeild sem er mjög metnaðarfullt
skref.“
Hugsum stærra!
Eva María ber hag Ríkissjónvarpsins fyrir
brjósti. „RÚV hefur alla burði til að framleiða
gott sjónvarpsefni, ekki bara fyrir þrjú hundr-
uð þúsund hræður hér heima, heldur líka fyr-
ir Evrópu- og jafnvel alheimsmarkað. RÚV
gæti hæglega verið farsælasta framleiðslu- og
útflutningsfyrirtæki landsins. Vandinn er hins
vegar sá að stofnunin er ævinlega í gíslingu
stjórnmálanna, þar sem of mikil orka fer í að
deila um fjármögnun og fyrirkomulag í stað
þess að búa til gott sjónvarp fyrir fleiri.
Stjórnmálamenn virðast á köflum hræddir um
að RÚV verði einhver lúxusríkisspeni, sem
framleiði þjóðkunna einstaklinga sem gætu
orðið fyrirferðarmiklir. Fyrir vikið þurfa hús-
bændur á RÚV alltaf að hugsa til styttri tíma
og verjast ásókn í stað þess að vinna eftir
metnaðarfullri framtíðarsýn. Þeirri nálgun
verður að breyta. Hugsum stærra!“
Hafandi sagt þetta þykir Evu Maríu Ríkis-
útvarpið vera í góðum höndum. „Ég hef verið
mjög hrifin af Magnúsi Geir Þórðarsyni sem
stjórnanda. Hann er mjög áhugaverður og nú-
tímalegur og nálgast starf sitt á mjög for-
vitnilegan hátt, sem leiðtogi og jafningi í senn.
Stjórnendur RÚV hafa oftar en ekki endað
uppi í fílabeinsturni en nú hef ég á tilfinning-
unni að búið sé að taka þann turn niður. Ég
vona bara að Magnús Geir hafi nóg af góðu
fólk með sér, það gerir þetta enginn einn
maður.“
Ekki metið til fjár
Eva María upplýsir að lokum að hún eigi sér
draum; að Árnastofnun og Ríkisútvarpið vinni
að einhverju verkefni saman. „Það væri til-
valið enda eiga þessar tvær stofnanir margt
sameiginlegt, ekki síst varðveislu ómetanlegra
heimilda. Ég horfi á þetta sömu augum; það
er bara meira af miklu eldri heimildum hjá
Árnastofnun. Báðar stofnanir búa að gríð-
arlegum verðmætum sem ekki verða metin til
fjár.“
* Fólk mun alltaf hafa áhuga á góðu sjónvarpien stöðvarnar þurfa að hafa svigrúm til aðvinna á lengri tímaskala og þróa verkefni í lengri
tíma. Þá er ég að tala um ár en ekki vikur.
13.12. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15