Morgunblaðið - 07.11.2015, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hið opinberaveitirfólki, sem
býr við heyrn-
arskerðingu, styrk
til kaupa á heyrn-
artækjum. Slík
tæki er hægt að
kaupa hjá einkafyrirtækjum
og hjá ríkisstofnuninni
Heyrnar- og talmeinastöð Ís-
lands. Ef heyrnarskerðingin
er á bilinu 30 til 70 desibel
fæst styrkurinn óháð því hvar
heyrnartækin eru keypt. Fari
heyrnarskerðingin yfir það
verður hins vegar að kaupa
tækin hjá Heyrnar- og tal-
meinastöð Íslands.
Í sunnudagsblaði Morgun-
blaðsins er rakin saga konu
um nírætt, sem þurfti í fyrra
að endurnýja heyrnartæki.
Hún er með heyrnarskerðingu
yfir 90 desibel á báðum eyr-
um. Hún keypti viðurkennd
heyrnartæki hjá einkastöð og
fékk því ekki styrk.
Konan hefur reynt að graf-
ast fyrir um ástæður þess að
henni sé synjað um niður-
greiðslu heyrnartækjanna af
þeirri ástæðu að hún heyri of
illa.
Ljóst er að synjunin byggist
á ákvæðum í reglugerð. Vel-
ferðarráðuneytið hefur ekki
viljað svara erindinu efnislega
og vísaði því til úrskurðar-
nefndar almannatrygginga.
Nefndin komst að þeirri nið-
urstöðu að hún ætti ekki rétt á
styrknum með vísan í lög og
reglugerð.
Í sunnudags-
blaðinu svarar
Kristján Þór Júl-
íusson heilbrigðis-
ráðherra skriflega
spurningum um
málið. Þar segir
meðal annars að
aðkoma sérmenntaðs læknis
sé nauðsynleg þegar um svo
mikla heyrnarskerðingu sé að
ræða.
Ekki er ljóst hvers vegna
aðkoma læknis á að ráða úr-
slitum um það hvar tækin
skuli keypt.
Svarið við spurningunni
hvort reglugerðin, sem um
ræðir, hafi nægilega lagastoð
verður aðeins birt innan
gæsalappa: „Téð reglugerð er
fallin úr gildi og í hennar stað
komnar reglugerðir nr. 969/
2015 með stoð í 5. gr. laga um
Heyrnar- og talmeinastöð, nr.
112/2008 – og reglugerð nr.
968/2015 með heimild í 5. gr.,
3. mgr. 6. gr. og 8. gr. laga um
Heyrnar- og talmeinastöð, nr.
42/2007.“
Með þessu svari er hinn al-
menni lesandi vitaskuld leidd-
ur í allan sannleika um málið.
Þegar spurt er hvort til álita
komi að breyta þessu þannig
að styrkurinn gildi vegna
kaupa á heyrnartækjum hjá
öllum rekstrarleyfishöfum,
ekki bara HTÍ, er svarið stutt
og afdráttarlaust: „Slíkt hefur
ekki verið til skoðunar og ekki
talin ástæða til þess.“
Eftir stendur spurningin
hvers vegna ekki?
Öldruð kona fær
ekki styrk til að
kaupa heyrnartæki
nema hún kaupi þau
af ríkinu }
Heyr á endemi
Hinum miklavexti í ferða-
mennsku á Íslandi
þarf að fylgja auk-
in áhersla á ör-
yggi. Í frétt í
Morgunblaðinu í gær kom
fram að mikið væri um bana-
slys hjá ferðafólki, en tíðnin
hefði þó minnkað verulega
frá því um aldamót. Þar
sagði að í fyrra hefðu þrír út-
lendir ferðamenn farist hér á
landi og tveir innlendir. Á
þessu ári hefðu hins vegar
orðið níu banaslys, þar af sjö
í umferðinni. Meðal hinna
látnu eru sjö erlendir ferða-
menn og létust fimm þeirra í
umferðarslysum.
Hvort sem þessar tölur
eru undantekning eða bera
vitni þróun er rétt að leggja
aukna áherslu á að kynna út-
lendingum aðstæður á ís-
lenskum vegum því að þær
eru yfirleitt gjörólíkar því,
sem þeir eiga að venjast.
Einnig þarf að
gera úrbætur við
helstu ferða-
mannastaði. Jón-
as Guðmundsson,
verkefnisstjóri
ferðamála hjá Slysavarna-
félaginu Landsbjörg, ræðir
slysatíðni í samtali í fréttinni
og segir einstaka gæfu að ba-
nalsys séu ekki tíðari við staði
á borð við Dettifoss, Selja-
landsfoss og Gullfoss. „Í fyrra
urðu slys að ég held vikulega
við Gullfoss yfir háveturinn
og kallaður til sjúkrabíll,“
segir hann.
Vitaskuld er ekki hægt að
klæða náttúruna í bómull, en
oft þarf ekki mikinn til-
kostnað til að draga úr hættu.
Öryggisviðbúnaður og um-
gjörð þarf að vera í takti við
vaxandi umferðarþunga. Af
tíðni slysa á tilteknum stöðum
má sjá hvar öryggi er helst
ábótavant og ættu þeir að
ganga fyrir.
Þeir staðir ættu að
ganga fyrir þar sem
tíðni slysa er mest}
Öryggi ferðamanna
N
ýrri tækni fylgja ætíð áskoranir
af ýmsu tagi og það tekur sam-
félagið einatt nokkurn tíma að
ná fótfestu með nýjustu þarfa-
þingum hvers tíma. Eitt skýr-
asta dæmið tengist tilkomu bílsins. Það hefur
lengi reynst erfitt fyrir marga að aðskilja
áfengisneyslu og bifreiðaakstur. Margir vilja
tala í símann meðan ekið er og eftir tilkomu
netsins og snjallsímanna vilja margir ferðast
um alnetið samhliða því sem rennt er eftir
strætum borgarinnar eða þjóðvegum landsins.
Hljóðlát bylting gengur nú yfir heiminn.
Hún er hljóðlát í eiginlegri og óeiginlegri merk-
ingu. Þetta er byltingin með rafmagnsbílana.
Þeir eru hljóðlátastir allra bíla og enn hefur
samfélagið ekki tekið þeim svo opnum örmum
að þeir hafi orðið ráðandi í bílaflotanum. Það
mun þó án nokkurs vafa breytast fyrr en síðar.
Og þessari tæknibyltingu fylgja ýmsar áskoranir. Ein
þeirra felst einmitt í því hversu hljóðlátir þeir eru og er
það talið draga úr öryggi gangandi vegfarenda sem erfitt
eiga með að átta sig á því þegar þeir nálgast, einkum þeg-
ar það gerist úr þeirri átt sem augun vísa ekki til. Reyndar
eru margir þessara bíla búnir tækni sem veldur því að um
leið og þeir eru settir í bakkgírinn heyrist píp, líkt og fólk
kannast við sem fylgst hefur með stórum flutninga-
bifreiðum sem settar eru í bakkgír. Af fullri alvöru er nú
talað um að búa rafmagnsbílana tæknibúnaði sem útvarp-
að getur vélarhljóði og þar með gert bílana meira áberandi
í umferðinni. Með slíkri tækni gæti maður á
litlum Volkswagen látið sig líða um göturnar
undir vélarhljóði sem meira á skylt við Must-
ang, Bugatti eða jafnvel Maserati. Það yrði
skemmtileg sjón á rúntinum – sannkallað
ljónsöskur úr kettlingskroppi.
Önnur áskorun tengd rafbílavæðingunni
tengist því hvernig hleðslu þeirra er háttað.
Orkan sem bílarnir ganga fyrir er alla jafna
ekki sótt á miðlægar stöðvar sem komið hefur
verið fyrir við fjölfarna vegi. Flestir hlaða bíl-
ana gegnum innstungur á heimilum sínum.
Orkan er flutt heim að dyrum og þar er henni
dælt á bifreiðina, sem í kjölfarið getur hreyfst
úr stað. Innstungur sem notast er við verða að
hafa 16 ampera öryggi til að geta hlaðið inn á
rafmagnsbíl og flestir koma slíku upp í ná-
munda við hús sitt eða bílskúr. Þó vandast
málið nokkuð þegar kemur að fjölbýlishúsum þar sem
bílakjallarar eru í sameign fjölda manna. Þar vantar oft
innstungur og ef þeim er til að dreifa eru þær oftast tengd-
ar við sameiginlegan rafmagnsmæli alls hússins. Þá er
tvennt til ráða. Annars vegar er hægt að koma upp sér-
stöku rafmagnstengi sem sérstaklega er tengt inn á raf-
magnsmæli þess sem ætlar að notast við innstunguna. Er
það ágæt leið þótt nokkur kostnaður fylgi uppsetningu.
Hin leiðin er sú að áætla, og það helst ríflega, hvað meðal-
rafbíll eyðir miklu rafmagni í mánuði. Þegar sú tala er
fundin getur viðkomandi húsfélag bætt þeirri upphæð á
húsfélagsreikning rafbílseigandans. ses@mbl.is
Stefán Einar
Stefánsson
Pistill
Vangaveltur um rafbílavæðinguna
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Líkur eru á að óvenjulítiðverði af söluhæfum ís-lenskum jólatrjám á mark-aði fyrir þessi jól, en tæpar
sjö vikur eru til jóla. Helsta ástæða
þessa er kalt tíðarfar í vor og sumar,
að sögn Else Möller, skógfræðings í
Vopnafirði, en hún hefur á síðustu ár-
um haldið námskeið og fyrirlestra
víða um land um ræktun jólatrjáa og
unnið kynningarefni. Hún nefnir
einnig að fyrir 10-12 árum hafi ekki
miklu verið plantað af vinsælustu teg-
undunum.
Einkum hefur veðurfarið bitnað
á stafafuru, sem verið hefur vinsæl-
asta íslenska jólatréð. Mikið er af
skemmdum furutrjám, mörg þeirra
eru rauðleit og því ekki söluhæf.
Else segir að vandamálin hafi
ekki hrjáð grenitegundir að sama
skapi og þannig sé útlit fyrir nokkurt
framboð af rauðgreni í ár. Hún blæs á
úrtöluraddir um litla barrheldni rauð-
grenis og segir að ef þau standi í vatni
og séu vökvuð reglulega verði barrið
ekki til vandræða.
Dragi ekki úr gæðakröfum
Á vef Skóræktar ríkisins kemur
fram að líklega verði ekki hægt að
anna eftirspurn eftir íslenskum jóla-
trjám. Else mælir þó ekki með því að
skógarbændur dragi úr gæðakröfum
og taki tré sem ekki standast flokk-
unarkerfi. Betra sé að selja fá
gæðatré á sanngjörnu verði.
Á vefnum kemur fram að sala
jólatrjáa síðustu ár hafi verið stöðug
og hlutdeild íslenskra trjáa á bilinu 7-
11 þúsund tré. Fjöldi innfluttra jóla-
trjáa hafi hins vegar verið á bilinu 40-
50 þúsund og þar er normannsþinur
langvinsælastur. Samkeppni við
gervijólatré hafi farið harðnandi.
Pétur Halldórsson, upplýsinga-
fulltrúi Skógræktar ríkisins, segir
mikinn innflutning á normannsþin
valda vissum áhyggjum. Í sumar hafi
reyndar innflutningur ungplantna á
rót verið bannaður. Bannið hafi verið
sett á vegna sjúkdómahættu og þá
sérstaklega hættu á útbreiðslu
sveppasjúkdómsins „Neonectria“
sem hafi valdið miklu tjóni í jólatrjáa-
ræktun erlendis. „Þó svo að búið sé
að banna innflutning á þin á rót í pott-
um er ekki búið að banna jólatrjáa-
innflutninginn,“ segir Pétur.
Þörf á meiri undirbúningi
Else segir að það geti tekið 10-15
ár að rækta gott jólatré í skjólgóðu
umhverfi. Jólatrjáaræktun á túnum
eins og er víða erlendis virðist ekki
vera raunhæf hérlendis. Else Møller
lauk vorið 2013 MS-námi með ritgerð
um akurræktun jólatrjáa við íslensk-
ar aðstæður. Þar kom í ljós að eigin-
leg akurræktun hérlendis að danskri
fyrirmynd þarfnist meiri undirbún-
ings og rannsókna og ekki tímabært
að hvetja bændur til slíkrar fram-
leiðslu í stórum stíl.
Hins vegar sé löng reynsla hér á
landi fyrir jólatrjáarækt í skjóli birki-
skóga og annarra skóga og það með
góðum árangri. Ungskógar skógar-
bænda og skógræktarfélaga henti vel
sem skjólgjafi til jólatrjáaræktunar
og þar sé einnig komin reynsla fyrir
skógrækt sem vert sé að byggja á,
segir á skogur.is.
Á vef Skógræktarinnar kemur
einnig fram að hérlendis hafi Skóg-
rækt ríkisins og skógræktarfélögin
verið aðalframleiðendur jólatrjáa til
þessa, en síðustu ár hafi nokkrir
skógarbændur bæst í þann hóp undir
forystu Landssamtaka skógar-
eigenda.
Skortur á íslenskri
stafafuru fyrir jólin
Ræktun Else Möller, skógfræðingur í Vopnafirði og verkefnisstjóri hjá Aust-
urbrú, skoðar stafafuru á Reykjum, en veðráttan hefur verið furunni erfið.
Nauðsynlegt er að sinna vænt-
anlegum jólatrjám meira og
minna allt árið og á heimasíðu
Skógræktarinnar er að finna
dagatal með leiðbeiningum um
þau störf sem vinna þarf á mis-
munandi árstímum
Þannig er gott að staldra við í
mars og skipuleggja starfið
fram að jólum. Í apríl er kominn
tími til að að huga að jólatrján-
um úti í skógi eða á akrinum,
klippa tvítoppa, botnklippa,
forma trén og bera á þau ef þörf
er á.
Í nóvembermánuði má byrja
að höggva furur sem selja á
sem jólatré þetta árið en rétt er
að bíða um sinn með grenið.
Framleiðendum ber að sjá til
þess að öll tré sem send eru á
markað uppfylli gæðakröfur.
Verkefni
allt árið
DAGATAL JÓLATRJÁABÓNDA