Orð og tunga - 01.06.2008, Qupperneq 107

97
Þóra Björk Hjartardóttir: íslenzk-færeysk orðabók
til að átta sig á eðli hennar og notkunarmöguleikum. Óbeint má þó fá
upplýsingar um vinnulag af skránni um orðtekin rit. Þar eru tilgreind-
ar íslmsk-dönsk orðabók Sigfúsar Blöndals (1920-24) og íslensk orðabók,
önnur útgáfa frá 1983 (70 hér eftir). Ætla má því að orðaforðagrunnur-
inn, uppbygging flettnanna og málfræðilegar upplýsingar með upp-
flettiorðunum byggi á þessum bókum og þó einkum á ÍO.2 Færeyska
einmála orðabókin, Foroysk orðabók sem út kom 1998, er þarna einnig
svo gera má ráð fyrir að stuðst hafi verið við hana í þýðingum á upp-
flettiorðunum. Á skránni eru einnig sérhæfðar bækur bæði færeyskar
og íslenskar um fugla-, fiska- og plöntulíf en til þeirra hefur án efa
verið sóttur að einhverju leyti sá sérfræðiorðaforði sem finna má í
bókinni á þessum sviðum. Þó nokkuð er einnig af sérfræðiorðum af
ýmsum öðrum sviðum í bókinni, eins og fyrrnefndur listi um skýr-
ingartákn fyrir sértækan orðaforða gefur til kynna, en heimilda um
þau ekki getið.
Það sem hins vegar vekur athygli einkum í skránni um orðtekin
rit er að þar á meðal eru „Ýmis frumsamin verk eftir færeyska höf-
unda" (bls. 14) og eru þar nefndir m.a. Christian Matras, Fleðin Brú
og Símun av Skarði. í engu er þó greint frá því hvernig þessi rit voru
notuð, hvort þau hafi t.d. beinlínis verið orðtekin sem væri nokkuð
sérstakt því orðtaka hlýtur fyrst og fremst að vera notuð til að af-
marka orðaforða viðfangsmálsins, íslensku í þessu tilviki. Orðaforði
markmálsins, færeysku í þessu tilfelli, markast hins vegar af viðfangs-
málinu, uppflettiorðum viðfangsmálsins: þau mynda grunninn sem
unnið er út frá. Ekki er ljóst hvemig skilja ber færeysku orðtökuna en
e.t.v. mætti draga þá ályktun að ÍF hafi verið unnin upp úr færeyskum
grunni, orðabókinni sem og þeim færeysku ritum sem tilgreind eru í
fyrmefndri skrá, og grunninum síðan verið umsnúið á íslensku og ís-
lensku þýðingarnar látnar standa sem flettiorð. Þau orð sem lesa má
aftan á kápusíðunni styðja þessa hugmynd óneitanlega en þar stend-
ur: „íslensk-færeysk orðabók ... nær til u.þ.b. alls þess sem talað er og
skrifað á færeyska tungu; í bókmenntum og listum, í tækni- og fræði-
greinum sem og í nútíma talmáli".3 Af þessum orðum mætti ráða að
færeyskur orðaforði hefði stýrt vinnunni við smíði orðabókarinnar. Sú
er hins vegar ekki raunin því þegar grannt er skoðað og bókin borin
2Eins og fram kemur í grein Guðrúnar Kvaran (1998) er orðaforðinn í /O að stórum
hluta sóttur til Orðabókar Sigfúsar Blöndals.
3Feitletrun mín.