Ægir - 01.08.2015, Síða 18

18
arbæjar síns en það var vegna
mikillar samkeppni í þeim veiði-
skap um 1860 sem Norðmað-
urinn tók að horfa til hvalveiða.
Á selveiðunum hafði hann orð-
ið var við mikla hvalagengd við
Noregsstrendur og gerði sér
líka grein fyrir að ef ná ætti ár-
angri í veiðum á reyðarhval
þyrfti verulega öflugan búnað.
Árið 1862 lét hann smíða fyrir
sig gufuknúinn hvalveiðibát,
þann fyrsta sem vitað er um.
Svend notaði byssu og sprengi-
skutul líkt og Bandaríkjamenn-
irnir við Íslandsstrendur en
honum tókst á næstu árum að
þróa búnaðinn og ná betri ár-
angri við veiðarnar en aðrir.
Ekki lét hann staðar numið við
þessa þróun heldur byggði
hann einnig hvalstöð í Finn-
mörku og þróaði lýsis- og mjöl-
vinnslu. Finnmörk er í Norður-
Noregi en þar úti fyrir voru gjöf-
ulustu hvalamiðin sem skýrir
hvers vegna umfangsmikil
starfsemi á þessu sviði byggðist
þar upp. Svend fékk 10 ára
einkaleyfi á veiðitækni sinni ár-
ið 1872 og gat þannig stýrt því
hverjir fengju að nota tæknina
og þar með hversu hröð upp-
byggingin yrði. Finnmörk var á
skömmum tíma orðin þekkt fyr-
ir hvalveiðar Svend Foyn og
annarra, svo mjög að Oscar II,
konungur Noregs, sá ástæðu til
að heimsækja Finnmörku og
verða vitni að því þegar hvalur
var skotinn.
Norðmenn að leita nýrra miða
Smári gerir sögu Svend Foyn
eðlilega góð skil í bók sinni
enda tók hann þátt í uppsetn-
ingu fyrstu hvalstöðva Norð-
manna hér á landi, átti bæði
meirihluta í stöð sem reist var á
Langeyri við Álftafjörð árið
1883 og byggði aðra þar við
hliðina fyrir eigin reikning. Þá
stöð flutti Svend síðar sama ár
austur á Norðfjörð „en í reynd
var hann hvorki ánægður með
móttökur stjórnvalda hér á
landi né hafði hann næga trú á
hvalagengd hér við land. Hval-
stöð Svend Foyn var því tekin
aftur niður árið 1884 og flutt til
Smári Geirsson. Stytta er af hvalveiðikónginum Svend Foyn í Túnsbergi í Noregi.
Hvalveiðibáturinn Ísafold var smíðaður árið 1883 og var fyrsti gufuknúni hvalveiðibáturinn sem smíðaður var
með veiðar við Ísland í huga. Báturinn var 84 tonn og knúinn 190 hestafla vél.