Ægir - 01.02.2017, Blaðsíða 19

19
Dr. Jón Þrándur Stefánsson, yfirmaður greininga hjá alþjóðlega
ráðgjafarfyrirtækinu Markó Partners, segir að langt sjómannaverk-
fall og sú truflun sem því fylgir á afhendingu sjávarafurða á er-
lenda markaði geti orðið afdrifaríkust í Bandaríkjunum. Þar hafi Ís-
lendingar að undanförnu byggt upp markað fyrir ferskan fisk, sam-
band við marga viðskiptavini eigi sér því ekki langa sögu og því sé
hættara við að kaupendur snúi sér annað þegar þeir fái ekki afurðir
frá Íslandi. Ægir ræddi við dr. Jón Þránd um þróun og stöðu útflutn-
ings hvítfiskafurðanna og áhrifin af löngu sjómannaverkfalli.
Fyrirtækið Markó Partners er
ráðgjafarfyrirtæki í sjávarútvegi,
starfrækt hér á landi. Það safnar
saman og miðlar upplýsingum
um sjávarútveg um allan heim,
vinnur markaðsupplýsingar og
rekur upplýsingaveitu um sjáv-
arútveg fyrir viðskiptavini, bæði
hérlendis og erlendis. Jafnframt
vinnur fyrirtækið ýmsar sjávar-
útvegstengdar greiningar og
býður viðskiptavinum í sjávar-
útvegi fjölbreytta sjávarútveg-
stengda ráðgjafaþjónustu.
Afhendingaröryggi lykilþáttur
Sú þróun á undanförnum árum
að sjávarútvegurinn framleiðir í
vaxandi mæli ferskar afurðir til
útflutnings gerir um leið ríkari
kröfur um öryggi í framleiðslu
og afhendingu. Frá því þessi
þróun hófst hefur aldrei orðið
jafn mikil truflun í afhendingu
afurða og nú í löngu sjómanna-
verkfalli. Þar af leiðandi hafa
margir áhyggjur af því að hún
geti sett mark sitt á markaði um
langan tíma. Í einhverjum tilfell-
um rofni viðskiptasambönd að
fullu þar sem kaupendur velji
aðrar vörur og birgja.
Skýringar á því að hlutfall út-
fluttra sjávarafurða hefur aukist
umtalsvert á síðustu árum segir
dr. Jón Þrándur liggja að hluta í
því kerfi og veiðimynstri sem ís-
lenskur sjávarútvegur byggi á.
Lykilatriðið sé að tryggja kaup-
endum afhendingu á vörum.
„Þá erum við að tala um
bæði reglubundna afhendingu,
öryggi hvað varðar stærðir og
fleira. Um getur verið að ræða
beiðnir frá kaupendum með
stuttum fyrirvara og í þeirri
vinnslutækni sem við höfum
séð þróast þá sjáum við þetta
einmitt gerast. Beiðni berst frá
kaupanda að morgni um til-
teknar bitastærðir, unnið er
samkvæmt því eftir hádegi og
varan send af stað síðdegis,”
segir Jón Þrándur og bætir við
að það kerfi sem við búum við í
sjávarútvegi leiði af sér veiði-
mynstrur og stýringu á sókn
sem sé með öðrum hætti en t.d.
í Noregi.
„Þar sjáum við miklu meira
þessa vertíðarhugsun, strax og
fiskveiðiárið byrjar kemur mikið
hráefni inn á markaðinn sem
oft er lakara að gæðum þar sem
menn eru að einblína á magnið.
Og þá fellur verðið á markaði í
framhaldinu meðan hávertíðin
stendur. Sannarlega eru því
kerfislegar ástæður að baki
þeirri þróun sem orðið hefur
hjá okkur en líka breyttur hugs-
unarháttur og önnur viðhorf til
hráefnis og meðhöndlunar þess
en áður. Allt hefur þetta verið
að þróast í nokkuð langan
tíma.“
Fleiri valkostir í flugi – fleiri
markaðir
– Nú berjum við okkur gjarnan á
brjóst og tölum um að árangur
Íslendinga í sölu sjávarafurða
skýrist fyrst og fremst af gæðum
fisksins sem við höfum að bjóða.
Er afhendingaröryggið að þínu
mati stærri breyta í þessu en al­
mennt er talað um?
„Já, afhendingaröryggið er í
raun lykiþátturinn. Ferskar sjáv-
arafurðir eru vara með takmark-
aðan líftíma og hún þarf að
hreyfast mjög hratt úr kæli-
borðum smásöluverslananna
erlendis. Annað mjög mikil-
vægt atriði í þessu er framboð í
fluginu og möguleikar sem það
opnar útflytjendum. Staðreynd-
in er sú að aukin fjölbreytni í
flugi frá landinu hefur gert að
verkum að útflytjendur hafa
getað sent ferskar sjávarafurðir
á markaði sem áður voru ekki
inni í myndinni þar sem flutn-
ingskerfið bauð ekki upp á það.
Þetta á við um markaði bæði í
Bandaríkjunum og Evrópu en
skýrasta dæmið um þetta eru
markaðir fyrir ferskan íslenskan
fisk í Kanada og Bandaríkjun-
um. Með öðrum orðum; ef við
hefðum ekki þessar miklu flug-
samgöngur vestur um haf þá
væri enginn markaður þar fyrir
ferskan íslenskan fisk,“ segir dr.
Jón Þrándur og vekur athygli á
að hér sé ekki aðeins um hvíta
fiskinn að ræða heldur einnig
eldisfiskinn.
„Nú er flogið til fleiri borga
en áður sem færir útflytjendum
tækifæri lengra inn á markað-
inn. Þetta á líka við um Evrópu-
markaðinn og til dæmis höfum
við íslenskt fyrirtæki sem flytur
ferskar sjávarafurðir til við-
Rætt við dr. Jón Þránd Stefánsson,
yfirmann greininga hjá
Markó Partners