Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2015, Blaðsíða 33

ans“. Hann fór í háskólanám til
Berlínar, en þar var hinn svonefndi
„Bauhaus-skóli“ og þar störfuðu
margir af frumkvöðlum módernis-
mans, t.d. höfundar frægra skýja-
kljúfa víða um lönd. Trausti seg-
ir svo frá: „Í Berlín eru margar
byggingar hluti af byggingarlista-
sögu heimsins, og fórum við stúd-
entarnir stundum í rútum með
kennurunum að skoða einhverjar
þeirra. Kennararnir voru miklir
aðdáendur módernismans, enda
voru – á þessum tíma – mjög fáir,
ef nokkrir, farnir að átta sig á göll-
um hans.
Frægasta dæmi um módern-
isma í Berlín er Unité d´habita-
tion eftir Le Corbusier. Mér er sér-
staklega í minni „pílagrímsferð“
sem kennararnir fóru með okkur í
til að dást að þessari „merkilegu“
byggingu. Ég var mjög spenntur því
ég hafði alist upp í aðdáun á Cor-
bú, eins og á módernistunum al-
mennt. Er við stóðum fyrir framan
bygginguna leið sem stuna aðdá-
unar frá hópnum. Í mér var hins-
vegar einhver undarlegur hrollur og
þarna varð til hjá mér efasemdar-
rödd um gæði módernísks arkitekt-
úrs. Þarna stóð maður s.s. frammi
fyrir „dýrðinni“: Hús á súlum svo
náttúran fengi að njóta sín … en
hún var þarna reyndar malbikað
bílastæði. Húsið er há, ílöng, massív
íbúðablokk, þar sem alla þjónustu
átti að vera að finna, eins og á milli-
landaskipi, sem var fyrirmyndin
hjá Corbusier. En gallinn var sá að
þar var nær engin þjónusta /…/ Við
stúdentarnir áttum að gera tillögu
að hönnun þakgarðsins, en honum
hafði Corbú lýst sem skipsdekki
þar sem farþegarnir sætu í sólstól-
um og nytu lífsins. Þegar við kom-
um þarna upp í lyftunni, í berlínsk-
um næðingi, var allt harðlæst og
auðsýnilegt að á þessu „merkilega
þaki“ hafði aldrei verið nokkur
skapaður hlutur.“ (TV bls. 35)
„Móderníska ófreskjan“
Svipaða útreið hjá Trausta fær ann-
ar af frægustu arkitektum liðinnar
aldar, Walter Gropius, sem hann-
aði heilt hverfi í Vestur-Berlín sem
Trausti segir „illræmt“. Og hann
segir líka: „Grópíushverfið er hann-
að í anda Grópíusar, skólastjóra
Bauhaus á 3. áratug síðustu aldar,
en þar var móderníska ófreskjan í
arkitektúr búin til að verulegu leyti.“
Ég hef haft mikið gaman af bók
Trausta, þótt ég sé ekki viss um að
ég sé sammála öllum hans dóm-
um, enda sumir ærið glannalegir.
Um Grópíushverfið í Berlín minn-
ir hann á að hin fræga bók „Dýra-
garðsbörnin“ fjallar um ungmenni
úr því hverfi, en hinsvegar hljóm-
ar það sem heldur banal sálarfræði
þegar sagt er að „hið ómanneskju-
lega Grópíusarúthverfi í Berlín
gerði Christinu F. að tilfinninga-
legu hraki og síðan að heróínsjúk-
lingi …“ Og sama á við texta undir
mynd af stórum reykvískum blokk-
um: „Hús í Breiðholti III. Draumur
sósíalista um að einstaklingurinn
sé andlitslaus.“
En allt er þetta eitthvað sem er
nauðsynlegt að ræða; það er nokk-
uð ljóst að hér á landi verður mikið
byggt á komandi árum og það þarf
að vera á hreinu að þau verk verði
unnin með hliðsjón af kunnáttu
vitrustu manna.
Sjálfur hef ég fyrirvara um
„klassíska“ stílinn
Sjálfur er ég ekki eins eindreginn
andstæðingur módernisma í
byggingarlist, að minnsta kosti
ekki þegar ég skil hann sem nú-
tímabyggingarlist – andspænis ein-
hverju sem kallast klassík. Og ég hef
fylgst með andstöðu við mörg til-
vonandi eða nýbyggð hús, sem hafa
svo reynst hin mesta bæjarprýði;
mætti þar nefna Hæstaréttar húsið
á horni Ingólfsstrætis og Lindar-
götu sem mikið var skammast út í
á byrjunarstigum. Ég deili ekki full-
komnum fjandskap við þá teikn-
ingu og þær myndir sem birst hafa
af væntanlegu hóteli á þeirri ónýtu
og ónýttu lóð (þar sem fjöldi húsa
hvarf í bruna fyrir hálfri öld) á horni
Lækjargötu og Vonarstrætis; ég hef
reyndar ekki skoðað þetta í þaula,
en finnst fáránleg sú hugmynd
að ætla að fara þar í einhverja ný-
byggingu á gamaldags húsum.
Munum líka að einkenni hins „sí-
gilda stíls“ eru minni gluggar en
við nú kjósum; gluggar voru smá-
ir vegna þess að gler var í þá daga
þunnt og einfalt með tilheyrandi
varmatapi; hús í funkisstíl eru
miklu bjartari vistarverur. Og þetta
munu menn sjá, og margir fussa
yfir og hæðast að, ef ráðist verður
í fyrirhugaða byggingu á Alþingis-
reitnum eftir áttræðri skissu Guð-
jóns Samúelssonar. n
Helgarblað 29. október–2. nóvember 2015 Umræða 33
Betra grænmeti
Betra kjöt
Betri ávextir
Fyrst og
fremst...
þjónusta
Unité d'habitation eftir Corbusier, Berlín „Mér er sérstaklega í minni „pílagrímsferð“ sem kennararnir fóru með okkur í til að dást að
þessari „merkilegu“ byggingu.“
Unité d'habitation „Þarna stóð maður s.s. frammi fyrir „dýrðinni“: Hús á súlum svo nátt-
úran fengi að njóta sín … en hún var þarna reyndar malbikað bílastæði.“
Grópíushverfið „Um Grópíushverfið í Berlín minnir hann á að hin fræga bók „Dýragarðs-
börnin“ fjallar um ungmenni úr því hverfi.“„ Grópíushverfið
er hannað í anda
Grópíusar, skólastjóra
Bauhaus á 3. áratug síð-
ustu aldar, en þar var
móderníska ófreskjan
í arkitektúr búin til að
verulegu leyti.
Trausti Valsson