Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2015, Blaðsíða 35

Umræða Stjórnmál 35
Þ
ann 27. október var alþjóð-
legur dagur iðjuþjálfunar
og af því tilefni langar okk-
ur að fjalla um iðjuþjálfun
og mikilvægi þess að öll
börn í landinu hafi sama aðgang að
þjónustu iðjuþjálfa óháð búsetu.
Markmið okkar er að hvetja bæjar-
félög landsins til að efla þjónustu
iðjuþjálfa við börn.
Iðjuþjálfun er ung og vaxandi
fræðigrein um heim allan sem á
rætur sínar að rekja til fyrri heims-
styrjaldarinnar. Fyrsti íslenski iðju-
þjálfinn hóf störf á Kleppsspítala
árið 1945. Árið 1976 var svo Iðju-
þjálfafélag Íslands stofnað og hef-
ur félagið verið í örum vexti síð-
an. Frá árinu 1997 hefur fagið verið
kennt við Háskólann á Akureyri og
er námið fjögurra ára nám við heil-
brigðisdeild skólans.
Hvað er iðjuþjálfun?
Iðjuþjálfun auðveldar fólki að taka
virkan þátt í iðju sem er þeim mik-
ilvæg og stuðlar að auknu sjálfræði
og lífsfyllingu. Iðjuþjálfar hafa sér-
þekkingu á daglegri iðju manns-
ins. Þegar talað er um iðju er átt við
allt það sem einstaklingur tekur sér
fyrir í daglegu lífi í þeim tilgangi að
annast sig og sína, vinna ýmis störf
og njóta þess sem lífið hefur upp á
að bjóða. Iðja er t.d. það að klæða
sig og snyrta, útbúa mat, aka bíl
og vinna við tölvur. Skjólstæðingar
iðjuþjálfa eru ýmist einstaklingar
eða hópar sem vegna röskunnar á
þroska, veikinda, áfalla, eða öldr-
unar hafa takmarkaðan möguleika
á iðju. Einnig veita iðjuþjálfar
stjórnsýslu, stofnunum eða félaga-
samtökum þjónustu sem hefur
áhrif á heilsufar fólks og möguleika
þeirra til að velja og stunda iðju.
Iðjuþjálfar vinna með fólki á öllum
aldursskeiðum og þarf þjónusta
þeirra að vera aðgengileg innan
og utan hefðbundinna heilbrigðis-
stofnanna. Hlutverk iðjuþjálfa get-
ur verið, þjálfari, talsmaður, ráð-
gjafi, leiðbeinandi, rannsakandi
fræðimaður, stefnumótandi eða
stjórnandi.
Iðjuþjálfun barna
Vinna iðjuþjálfa með börnum er
margbreytileg. Iðjuþjálfar vinna
með börnum sem eiga í erfiðleik-
um með athafnir daglegs lífs. Oft
er um að ræða börn sem eru með
frávik í skyn- og hreyfiþroska eða
börn sem eiga í erfiðleikum með
vitræna þætti og atferli. Einnig
vinna iðjuþjálfar með börnum sem
skortir færni í daglegu lífi vegna
hreyfiþroskaröskunar eða hreyfi-
hömlunar og þurfa í einhverjum
tilfellum á hjálpartækjum að halda.
Heilsuvernd og forvarnir barna
og unglinga eru einnig hluti af
starfsviði iðjuþjálfa. Iðjuþjálfi tekur
mið af styrkleikum, þörfum og um-
hverfi barns og vinnur að því að fyr-
irbyggja eða leysa ákveðinn vanda.
Iðjuþjálfi einblínir ekki einungis á
styrk og þarfir barnsins heldur legg-
ur hann einnig ríka áherslu á styrk-
leika fjölskyldu barnsins í heild svo
bæta megi lífsgæði og þátttöku þess
í daglegu lífi.
Hvar er þjónusta iðjuþjálfa
veitt fyrir börn?
Þær stofnanir sem veita börnum
þjónustu iðjuþjálfa á Íslandi eru Æf-
ingastöðin, Barna- og unglingageð-
deild og Greiningar- og ráðgjafa-
stöð ríkisins. Einnig er að finna
iðjuþjálfa starfandi hjá nokkrum
sveitarfélögum og skólum. Iðju-
þjálfun hefur þó ekki náð sömu
fótfestu innan íslenska sjúkra- og
skólakerfisins líkt og víða erlendis
þar sem er að finna iðjuþjálfa inn-
an þeirra kerfa í auknum mæli.
Örfá sveitarfélög á landinu
bjóða uppá þjónustu við börn og
fjölskyldur þeirra. Oft á tíðum þurfa
börn og foreldrar að fara langar
vegalengdir til að sækja þjónustu
iðjuþjálfa. Það er bæði kostnaðar-
samt og tímafrekt. Foreldrar hafa
í mörgum tilfellum ekki kost á því
að aka langar vegalengdir, þar sem
það þýðir að taka þarf frí úr vinnu
oft hálfan eða heilann dag.
Tökum dæmi um barn sem býr á
Djúpavogi, þetta barn þarf að sækja
þjónustu iðjuþjálfa einu sinni í
viku. Til að fá viðeigandi þjónustu
þarf að fara með barnið upp á Eg-
ilsstaði. Það þýðir dagsferð fyrir for-
eldra barnsins. Yfir vetrartímann er
oft ófært og því fær þetta barn ekki
þá þjónustu sem það þarf.
Ef skoðað er annað dæmi um
barn sem býr í Reykjanesbæ sem
þarf að fara vikulega í iðjuþjálfun
kemur í ljós að þar er enginn iðju-
þjálfi starfandi á barnasviði. Þetta
barn þarf því að fara til Hafnar-
fjarðar eða Reykjavíkur til að sækja
þjónustu iðjuþjálfa.
Sama á við um mörg sveitarfélög
úti á landi. Vegalengdir eru langar
og veður óútreiknanlegt. Skortur á
iðjuþjálfum starfandi í sveitarfélög-
um úti á landi veldur því að börn
eru ekki að fá þá þjónustu sem þau
eiga rétt á. Við viljum því hvetja öll
bæjarfélög til að koma á stofn þjón-
ustu iðjuþjálfa við börn og ung-
menni. n
Heimildir: http://doktor.is/
grein/barnaidjuthjalfun, Iðja
heilsa og velferð, Leikur og iðja
http://staff.unak.is/not/larag/Hug-
myndafraediidj.pdf.
Helgarblað 29. október–2. nóvember 2015
Iðjuþjálfun og aðgangur barna að þjónustu iðjuþjálfa
Jódís Garðarsdóttir, Katrín Aðalsteins-
dóttir og Thelma Karen Kristjánsdóttir
4. árs nemar í iðjuþjálfunarfræði við Háskólann á Akureyri
Aðsent „Skortur á iðju-
þjálfum starfandi í
sveitarfélögum úti á landi
veldur því að börn eru
ekki að fá þá þjónustu
sem þau eiga rétt á.
Ísland taki almenna afstöðu gegn efnahagsþvingunum
Í
sland er eitt þeirra ríkja sem eiga
sérstaklega mikilla hagsmuna að
gæta af því að milliríkjaviðskipti
séu án allra þvingana. Ríflega 53%
af þjóðarframleiðslu Íslands eru í
formi útflutningstekna. Þetta er mjög
hátt hlutfall í alþjóðlegum saman-
burði. Í Bandaríkjunum eru útflutn-
ingstekjur aðeins 12% af þjóðar-
framleiðslu og líklega er hlutfall
útflutnings hjá Evrópusambandinu
litlu hærra. Bandaríkin og ESB fórna
því hlutfallslega margfalt minni hags-
munum en Ísland með því að taka
þátt í efnahagsþvingunum.
Þegar stjórnvöld brjóta mann-
réttindi eða jafnvel alþjóðalög
eru fyrstu viðbrögð alþjóðasam-
félagsins yfirleitt þau að semja
harðorðar ályktanir. Dugi ekki að
álykta er í einstaka tilfellum grip-
ið til viðskiptaþvingana til að
auka þrýstinginn. Með viðskipta-
þvingunum er þess freistað að fá
brotleg stjórnvöld til að breyta
hegðun sinni til betri vegar. Því
miður skila efnahagsþvinganir
mjög sjaldan tilætluðum árangri en
þær valda iðulega búsifjum hjá al-
mennum borgurum og gera þannig
aðstöðu þeirra sem átti að hjálpa
verri en hún var.
Afleiðingar viðskiptaþvingana
geta í sumum tilfellum haft áhrif
á íslensk fyrirtæki eða byggðarlög
sem reiða sig á útflutning til við-
komandi ríkis. Þegar tjón leiðir af
utanríkisstefnu hlýtur að vera eðli-
leg krafa að stjórnvöld bæti viðkom-
andi tjónið. Það er erfitt að réttlæta
að tjón af utanríkisstefnu íslenskra
stjórnvalda leggist tilviljanakennt
og bótalaust á einstök fyrirtæki eða
sveitarfélög sem hafa viðurværi sitt
af utanríkisviðskiptum.
Mannréttindabrotum þarf að
sjálfsögðu ávallt að mótmæla harð-
lega, en það bætir ekki heiminn að
leggja út í viðskiptaþvinganir sem
skaða fyrst og fremst innlend fyrir-
tæki og almenna borgara í viðkom-
andi ríki.
Í dag er Ísland þátttakandi í við-
skiptaþvingunum gegn fjölmörgum
ríkjum. Á vegum Sameinuðu þjóð-
anna tekur Ísland þátt í aðgerð-
um gegn fimmtán ríkjum. Þessu
til viðbótar er Ísland þátttakandi í
viðskiptaþvingunum Evrópusam-
bandsins gegn Hvíta-Rússlandi,
Bosníu Hersegóvínu, Egyptalandi,
Gíneu, Moldóvu, Mjanmar, Sýr-
landi, Túnis, Úkraínu, Rússlandi,
Krím og Simbabve. Íslandi ber
engin skylda til að taka þátt í þess-
um aðgerðum ESB því Ísland er
ekki aðili að ESB og utanríkismál
eru ekki hluti af EES samningnum.
Íslandi er frjálst til að móta sér
þá almennu stefnu að taka ekki þátt
í þvingunaraðgerðum gegn öðr-
um ríkjum. Undantekning frá þeirri
reglu væru aðgerðir sem ákveðnar
eru á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna eða NATO. Um leið væri rétt
að falla frá þátttöku Íslands í öllum
þvingunaraðgerðum sem eru hluti
af utanríkisstefnu ESB. n
Kjallari
Frosti Sigurjónsson
þingmaður framsóknarflokksins
„Því miður
skila efnahags-
þvinganir mjög sjaldan
tilætluðum árangri.
Rafport ehf • Nýbýlavegur 14 • 200 Kópavogur • S: 554-4443 • rafport.is
Fermax mynd-
dyrasíma kerfi
er bæði fáguð
og flott vara
á góðu verði
sem hentar
fyrir hvert
heimili. Hægt
að fá með eða
án myndavélar
og nokkur útlit
til að velja um.