SÍBS blaðið - 01.09.2000, Blaðsíða 18

SÍBS hlaöiö
E
«
C
O
Astmi og ofnæmi
Neðanskráð er tekið af astma- og ofnæmisvef Glaxo
Wellcome með góðfúslegu leyfi þeirra
Astmi, ofnæmi og vinnustaðir
Það eru einkura þrír þættir sem valda astma-
veikum vandræðum á vinnustöðum þeirra.
Slæm loftræsting eða loftmengun, efni sem
unnið er með og reykingar annarra
starfsmanna.
Miklu skiptir að reyna að tryggja hreint loft
og skilning vinnufélaga á viðkvæmni þess
astmaveika fyrir allri loftmengun. Reykingar
eru ein algengasta tegund loftmengunar á
vinnustöðum en með nýlegum reglum um
reykingar á almannafæri og leiðbeiningum
um hvernig reykingum skuli háttað á
vinnustöðum ætti að vera auðvelt fyrir
astmaveika að ná rétti sínum um hreint og
ómengað andrúmsloft á vinnustað.
Mestu máli skiptir að sýna hreinskilni hvað
sjúkdóm þinn varðar. Ekki leyna
sjúkdómsástandi fýrir vinnufélögum eða
vinnuveitanda og ekki fara í felur með það ef
þú þarft að nota astmalyf á vinnutíma. Gerðu
samstarfsfólki grein fyrir hvað í umhverfinu
hefur áhrif á líðan þína og kenndu því
hvernig bregðast skuli við einkennum.
Ef þú ert hreinskilinn og ræðir opinskátt um
ofnæmið eða astmann, sem þig hrjáir munt
þú mæta betri skilningi og kannski munt þú
komast að því að það er líka ýmislegt sem
hrjáir aöra á vinnustaðnum.
Astmi, ofnæmi og fríiö
Fólk með ofnæmi og astma getur átt eins góð
frí og allir aðrir, bæði hér á landi og erlendis.
En það getur kallað á betri undirbúning séu
þessir sjúkdómar til staðar. Sýna verður örlítið
hyggjuvit viö val á ákvörðunarstað. Þú veist
best hvað þú þolir og hvað er ekki heppilegt.
Astmaveikt fólk með gróðurofnæmi ætti að
forðast að vera á ferðinni á stöðum þegar
ofnæmisvaldar eru í hámarki í andrúms-
loftinu, fólk með ofnæmi fyrir dýrum ætti að
tryggja að gæludýr séu ekki leyfð á hótelum
sem valin eru o.s.frv. Fæðuofnæmi getur
hugsanlega ráðið einhverju um val á stað sem
ferðast er til.
Nokkur góð ráð sem gott er að hafa í huga:
• Mundu að hafa ávallt nægar birgðir lyfja
með þér í friið. Stundum getur verið
ráölegt að ráðfæra sig við lækni um hvort
breyta þurfi lyfjameðferðinni eitthvað áður
en haldið er af stað.
• Hafðu með þér lista yfir lyfín þín á tungu-
máli viðkomandi lands eða á ensku.
Læknar og lyfjafræðingar í útlöndum ættu
að geta hjálpað þér ef þeir vita nákvæm-
lega hvaða lyf þú þarft.
• Astmasjúklingar, sem þurfa að nota
innúðavélar, ættu að gæta þess að þær séu
gerðar fyrir þann rafstraum sem notaður er
í því landi sem ferðast er til.
• Þegar komið er á áfangastað er gott að
gera sér strax grein fyrir hvar hægt sé að
ná í lækni. Skrifaðu hjá þér nafn læknis og
simanúmer og láttu fararstjóra og/eða
ferðafélaga vita um sjúkdómsástand þitt, ef
um hópferð er að ræða.
• Kynntu þér neyðarnúmer viðkomandi lands
ef þess kynni að verða þörf.
Hvað er fæðuofnæmi og
fæðuóþol?
Þegar fólki verður illt af mat er það í fæstum
tilfellum vegna fæðuofnæmis eða fæðuóþols.
Það koma alltaf timabil þegar meltingarfærin
eru viðkvæmari en ella fýrir efnainnihaldi
fæðunnar. Viðbrögð líkamans verða þá oft
þemba, ógleði eða niðurgangur, en sjaldnast
er þetta vegna ofnæmisviðbragða.
Hvað er fæðuofnæmi?
Það kallast fæðuofnæmi þegar líkaminn hefur
myndað mótefni gegn ákveðnum efnasam-
böndum í fæðunni, s.s. gegn mjólkurprót-
einum. Einkenni fæðuofnæmis geta komið í
ljós allt frá nokkrum mínútum og allt að 2-3
klukkustundum eftir að fæðunnar er neytt.
Greining fæðuofnæmis byggist fýrst og
fremst á sögu um ofnæmisviðbrögð. Til eru
próf til að kanna hvort um fæðuofnæmi er að
ræða en þau eru flest óáreiðanleg. Meö
blóðprófum eða svokölluðum “prick-test”-
prófum er yfirleitt hægt að finna þau mótefni
sem líkaminn hefur myndað og þannig finna
þær fæðutegundir sem einstaklingurinn gæti
haft ofnæmi fýrir. Til að vera fullviss um að
fæðuofnæmi sé orsökin þarf þó oftast að gera
tilraunir með mataræði eða prófa viðkomandi
fæðutegund á sjúklingnum.
Hvað er fæðuóþol?
Fæðuóþol er samheiti yfir ofnæmislík
einkenni sem ekki finnst orsök fýrir en talin
eru tengjast fæðunni. Fólk með óþol hefur
einkenni fæðuofnæmis en blóðpróf og önnur
18