SÍBS blaðið - 01.09.2000, Blaðsíða 36
S í B S.±J a ð i ð
Örn Svavarsson:
Fæöuofnæmi
Fæðuofnæmi lýsir sér í óeðlilegum við-
brögðum við fæðu og fæðuíblöndunarefnum
sem flest fólk þolir ágætlega. Sumir eru það
illa haldnir að þeir fá slæm ofnæmisviðbrögð
við afar litlu magni þeirra efna sem þeir ekki
þola og jafnvel lykt af ákveðinni fæðu getur
valdið ofnæmisviðbrögðum. Algengara er þó
að fæðuofnæmissjúklingar þoli
ofnæmisvaldana að vissu marki, sem aftur á
móti veldur því að erfiðara getur verið að
fínna út hvað veldur ofnæminu. Fæðuofnæmi
getur komið fram hvenær sem er á ævinni og
varað til lífstíðar. Einnig getur það komið
fram á yngri árum en horfið í timans rás. Þol
viö ofnæmisvöldum ræðst m.a. af almennu
heilsufari viökomandi. Sé hann veikur íyrir,
t.d. með flensu eða undir miklu álagi, eykst
hættan á ofnæminu.
Sumar fæöutegundir eru gjarnari á að valda
ofnæmi en aörar, t.d. eru sítrusávextir líklegri
til að orsaka ofnæmi en epli, baunir líklegri
en gulrætur, kúamjólk líklegri en sojamjólk.
Einnig hefur magn að sjálfsögðu áhrif.
Þannig getur ofnæmissjúklingur hugsanlega
þolað mjólk í kaffið vandræðalaust, þótt hann
fengi alvarleg viðbrögð ef hann þambaði glas
af kaldri mjólk.
Eðlilega felst lækning fyrst og fremst í því að
forðast ofnæmisvaldana. Nokkur bætiefni eru
ráðlögð í óhefðbundnum lækningum. Má þar
nefna bíoflavóníð, lýsi, náttljósarolíu, kalk,
spirulina, vítamín B-12, C-vítamín, hveitikím
og sink. Einnig er mælt sérstaklega með jurt
sem heitir mjólkurþistill.
Algengir fæðuofnæmisvaldar eru m.a. mjólk,
egg, hveiti, sykur, maís, sítrusávextir,
súkkulaði, kaffi, rotvarnarefni og litarefni.
Raunar eru nokkur efni í matvælum sem
valda fæðuóþoli sem er tæknilega annars
eðlis en ofnæmi, en vert er að minnast á þau
líka. Eru það sérstaklega gluten, laktósi og
MSG sem er betur þekkt sem þriðja kryddið.
MSG er mikið notað í kryddblöndur,
súputeninga og annan kraft í matargerð og
sérstaklega algengt í kínamat.
Ofnæmisfríar uppskriftir
Krispý kjúklingur
1 kjúklingur
72 bolli spelt
V< tsk salt
'I, tsk pipar
3 msk olía
Skerið kjúklinginn í bita. Nuddið bitunum í
olíuna. Blandið saman spelt mjöli og kryddi í
plastpoka. Hristið kjúklingabitana einn í einu
í blöndunni. Steikið í ofni við 175°C í l'/2 til
2 tíma.
Spelt brauð
3'/2 bolli spelt mjöl
1 tsk salt 1
'/4 bolli vatn
'/2 bolli ólífuolía
2 tsk lyftiduft
Hrærið saman 3 bollum af spelt mjöli og
saltinu. Bætið vatni í og hrærið á
miðlungshraöa í 3 mínútur. Hrærið olíunni
saman viö. Blandið saman þeim '/2 bolla sem
eftir er af hveitinu og lyftiduftinu og hrærið
eða hnoðiö saman við deigið. Hrærið á
miðlungshraða í '/2 mínútu í viðbót. Setjið í
smurt form og bakið við 175°C í 50-60
mínútur eða þar til það hefur fengið brúnan
lit. Takið strax úr forminu.
Möndlusmákökur
2 bollar fínmalaðar möndlur
'/2 bolli hunang
'Ia bolli vatn
3 msk karob duft
72 tsk salt
Ef möndlurnar eru malaöar heima, t.d. í
mixer, gætið þess að láta hann ekki ganga of
lengi. Blandið öllu saman. Setjið í teskeiðavís
á smurða bökunarplötu með hæfilegu
millibili. Bakið við 175°C í 10-12 mín.
36