Fréttatíminn - 26.11.2016, Blaðsíða 26

26 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 26. nóvember 2016
Frá Raufarhöfn
til Rússlands
Pálína Árnadóttir tekur á móti okkur á dvalar- og hjúkrunarheimilinu Grund. Árum saman gengdi hún
starfi forstöðukonu á ýmsum barna-
heimilum Reykjavíkur. Það starf
átti vafalaust vel við hana því hún
er brosmild og kát og hefur gaman
af því að rifja upp gamla tíma, þó
að minnið svíki hana eilítið á stund-
um. Pálína er fædd á Raufarhöfn
árið 1924 og er því 92 ára gömul.
Hún er ein sex systkina og á langri
ævi hefur lífið lagt ýmislegt fyrir
hana.
Það brennur
Aðfaranótt 20. september 1926
brann símstöðin á Raufarhöfn sem
starfrækt var í húsi Árna Jónsson-
ar sem var stöðvarstjóri og faðir
Pálínu. Blöðin í Reykjavík greindu
frá þessu nokkrum dögum síðar en
fjölskyldan bjó í húsinu. Manntjón
varð sem betur fer ekki en ekki náð-
ist að bjarga eigum fjölskyldunnar.
„Ég man sjálf auðvitað ekk-
ert eftir þessu enda var ég bara
tveggja ára,“ segir Pálína. „Síð-
ar var mér sagt að ég hefði bjarg-
að fjölskyldunni því ég fór að gráta
og var samt víst ekki skælin sem
barn. Bróðir minn var líklega kom-
inn með einhverja reykeitrun því
honum var farið að líða svo vel í
svefni og varð hundfúll þegar ég
vakti hann með grátinum. Síðan var
okkur systkinunum, sem þá vorum
fimm talsins, eiginlega bara hent
út um glugga hverju á eftir öðru úr
brennandi húsinu, í brjáluðu veðri.“
Eftir brunann fóru börnin í ýms-
ar áttir, í fóstur til ættingja. „Við
vorum heppin að fjölskyldan var
stór. Langafi minn eignaðist tuttugu
og eitt barn og því voru ættingjar
úti um allt á þarna fyrir norðan. Eft-
ir brunann fór ég á bæ í nágrenninu
sem hét Höskuldarnes, til föður-
systur minnar og ömmu. Það var í
rauninni dálítið eins og elliheimili
því þar var líka fólk sem átti ekki í
önnur hús að venda.“
Síðar þegar Pálína var á ferm-
Pálína Árnadóttir leit til með börnum
Reykvíkinga í fjölmörg ár sem forstöðukona
á ýmsum barnaheimilum bæjarins.
Æskuheimili hennar brunnu tvisvar norður
á Melrakkasléttu þegar hún var á barnsaldri
og þegar hún sat í stóra salnum í Hörpu nú
á dögunum og hlustaði á rússneska óperu
rifjuðust upp þeir dagar þegar hún fór í
Bolshoi leikhúsið á óperusýningar með fína
fólkinu í Moskvu, laust eftir miðja síðustu öld.
Guðni Tómasson
gudni@frettatiminn.is
Pálína Árnadótt-
ir er ein úr sex
systkina hópi.
Í æsku hennar
brann heimilið
tvisvar ofan af
fjölskyldunni
norður á Mel-
rakkasléttu.
Mynd | Rut
ingaraldri og fjölskyldan hafði
sameinast á ný og tekið yfir Hösk-
uldarnes, knúðu örlögin aftur
dyra. Snemma í mars 1938 brann
íbúðarhúsið þar einnig ofan af fjöl-
skyldunni. Í þetta skiptið var greint
frá því í blöðum að eitthvað af inn-
anstokksmunum hefði bjargast en
ekki matvæli sem geymd voru í
kjallara. Fjölskyldan bjargaðist.
„Þessa atburði man ég betur,“
segir Pálína. „Ég var í píanótíma
hjá konu inn á Raufarhöfn þegar við
sáum fólk hlaupa til úti fyrir og viss-
um ekkert hvað var að gerast fyrr
en komið með ömmu mína á sleða
aftur til Raufarhafnar. Þá hafði
brunnið aftur ofan af fjölskyldunni
og því fór svo að við bjuggum í
hlöðunni á Höskuldarnesi þegar ég
fermdist, á meðan verið var að reisa
nýtt íbúðarhús.“
Það var erfitt að koma stórum
barnahópi til mennta. „Bræðurn-
ir gengu fyrir,“ segir Pálína, „en ég
var ákveðin í því sem krakki að ég
ætlaði að sýna að ég gæti séð um
mig algjörlega sjálf. Nítján ára fór ég
í Húsmæðraskólann á Laugarvatni
en langaði meira í Fóstruskólann
sem þá var tekinn til starfa, en
hafði hins vegar ekki próf sem til
þurfti. Svo frétti ég af inntökuprófi
og komst inn. Eftir námið vann ég
síðan hjá bænum í rúmlega fjöru-
tíu ár sem fóstra og hóf fyrst störf á
barnaheimilinu Vesturborg.“
Til Moskvu í miðri þýðu
Í miðju köldu stríði, árið 1956,
bauðst Pálínu að fara til Moskvu og
starfa sem fóstra fyrir Pétur Thor-
steinsson sendiherra og Oddnýju
Thorsteinsson, konu hans, í ís-
lenska sendiráðinu þar í borg. Eftir
dauða Jósefs Stalín, þremur árum
áður, hafði Nikita Krústsjov náð að
völdum í Kommúnistaflokknum og
haldið fræga ræðu þar sem hann
kom upp um hreinsanir einræðis-
herrans og boðaði bæði tilslakanir
og þýðu innanlands og í samskipt-
um við Vesturveldin.
„Pétur sendiherra kom til Íslands
og var í vandræðum með að finna
fóstru til að koma með þeim til
Moskvu. Ég var þá að vinna á Vest-
urborg og bauðst þetta fyrir kunn-
ingsskap og eftir að nokkrar stúlk-
ur höfðu afþakkað tækifærið. Þær
voru flestar eitthvað smeykar, ekki
síst við að fá á sig einhvern komm-
únistastimpil. Þegar ég var spurð
Húsakostur á Höskuldarnesi um 1930. Húsið brann árið 1938 þegar Pálína var á fermingaraldri. Mynd | raufarhofn.net.
„Pétur sendiherra kom
til Íslands og var í vand-
ræðum með að finna
fóstru til að koma með
þeim til Moskvu. Ég var
þá að vinna á Vesturborg
og bauðst þetta fyrir
kunningsskap og eftir að
nokkrar stúlkur höfðu
afþakkað tækifærið.“
SÓFAR
SNIÐNIR AÐ ÞÍNUM
ÞÖRFUM
NÝ SENDING AF BORÐSTOFUHÚSGÖGNUM
Bali
Nevada
Torino
Opið virka daga kl. 10-18
Opið laugardaga 11 - 15
Bíldshöfða 18 - 110 Reykjavík
sími: 557 9510 - www.patti.is