SÍBS blaðið - 01.01.2006, Blaðsíða 22

22
Þróun fæðuofnæmis í Evrópu
(–New and emerging food allergies across Europe = EuroPrevall –)
Fjölþjóðleg rannsókn á fæðuofnæmi með þátttöku Íslendinga
Samkvæmt rannsóknum eru 11 – 26 milljónir
fullorðinna Evrópubúa taldir þjást af fæðuof-
næmi (1 – 2% íbúa). Fæðuofnæmi er algengara
hjá ungum börnum (5 – 8%) og þar sem oft er
um alvarlegt ofnæmi að ræða er það sérstakt
áhyggjuefni þegar börnin byrja í leikskóla eða
skóla. Ofnæmissjúkdómar eins og astmi, barn-
aexem, ofnæmiskvef og fæðuofnæmi hafa aukist
víða um heim á undanförnum áratugum. Aukn-
ingin hefur verið mest í hinum vestræna heimi.
Talið er að samspil erfða og breyttra umhverfis-
þátta valdi þessari aukningu. Algengt er að
þeir sem hafa einn ofnæmissjúkdóm fái einnig
annan. Þetta hefur verið kallað ofnæmismars-
inn. Þannig eru þeir sem hafa fæðuofnæmi á
unga aldri mun líklegri til að fá seinna exem,
astma og ofnæmiskvef en aðrir. Fæðuofnæmi og
barnaexem er oft fyrstu ofnæmissjúkdómarnir
sem börnin fá, sum hver aðeins fárra mánaða
gömul. Eggja- og mjólkurofnæmi er langalgeng-
ast hjá yngri börnum en ofnæmi gegn hnetum
og sjávarfangi hjá þeim eldri. Hjá fullorðnum er
algengast að finna ofnæmi fyrir hnetum, fiski,
rækjum og ávöxtum.
Fæðuofnæmi veldur umtalsverðri skerðingu
á lífsgæðum þeirra sem það hafa. Það veldur
röskun á daglegu lífi og einnig auknum kostnaði
fyrir þá og samfélagið í heild. Það er mikilvægt
að þekkja tíðni fæðuofnæmis, helstu fæðuof-
næmisvalda og þannig umfang þessa vandamáls
á Íslandi.
EUROPREVALL rannsóknin
Hafin er viðamikil rannsókn á fæðuofnæmi í
Evrópu sem mun taka nokkur ár. Verkefnið í
heild sinni á að kanna faraldsfræði fæðutengdra
sjúkdóma í Evrópu – að kanna samspil fæðu og
efnaskipta, ónæmis, erfða og félagslegra þátta
og finna áhættuþætti fyrir fæðutengdum sjúk-
dómum. Annar tilgangur með verkefninu er að
mynda upplýsingabanka fyrir Evrópu varðandi
fæðutengda sjúkdóma.
Tilgangur rannsóknarinnar er auk þess að:
• Lýsa mynstri og tíðni fæðuofnæmis hjá
börnum og fullorðnum í Evrópu.
• Nota lífsýni og upplýsingar úr spurn-
ingalistum til að finna áhættuþætti (t.d. í
umhverfi, sýkingum eða erfðaefni) og þætti
sem geta spáð fyrir um tilkomu fæðuof-
næmis (t.d. líffræðilega eða erfðafræðilega)
og þannig leita leiða til að fyrirbyggja fæðu-
ofnæmi, t.d. á meðgöngu.
• Bæta greiningu fæðuofnæmis og minnka
þannig þörfina á fæðuáreitisprófum.
• Rannsaka hvernig grunnmassi (burðarefni)
fæðunnar gæti hugsanlega haft áhrif á
ofæmisvekjandi eiginleika hennar t.d. með
framleiðsluaðferðum.
• Meta áhrif fæðuofnæmis á lífsgæði og fjár-
hag fólks með fæðuofnæmi og fjölskyldna
þeirra.
EuroPrevall verkefninu, eins og það er kallað,
er skipt upp í 6 svið og hverju sviði í verk-
þætti. Það er kostað af 6. rammaáætlun Evrópu-
sambandsins og alls koma 54 rannsóknarsetur
í Evrópu að verkefninu. Þar er um að ræða
spítala, rannsóknarstofur á sviði ónæmisfræði,
rannsóknarstofur í matvælarannsóknum, fram-
leiðendur matvæla, sjúklingasamtök og opin-
bera aðila. Verkefnið er stærsta verkefnið á sviði
rannsókna á fæðutengdum sjúkdómum sem ráð-
ist hefur verið í.
Landspítali-háskólasjúkrahús er þáttakandi í
þessum rannsóknum og hlutur hans skiptast í
þrjá verkþætti:
Verkþáttur 1.1 rannsakar tíðni og þróun fæðu-
ofnæmis hjá börnum frá fæðingu og fram að
tveggja og hálfs árs aldri. Sigurveig Þ Sigurðard-
óttir, barnalæknir er ábyrg fyrir þessum verkþætti.
Verkþáttur 1.2 fjallar um faraldsfræði fæðuof-
næmis barna á skólaaldri annars vegar og full-
orðinna einstaklinga hins vegar. Michael Claus-
en, barnalæknir er ábyrgur fyrir þeim verkþætti.
Verkþáttur 1.3 kannar til hlítar fæðuofnæmi
hjá einstaklingum, sem leita til ofnæmislækna
vegna gruns um fæðuofnæmi í þeim tilgangi að
meta hvaða fæðuofnæmi hefur mesta þýðingu
í samfélaginu og til að bæta greiningaraðferðir
við fæðuofnæmi. Einnig verður myndaður evr-
ópskur banki með sermi frá sjúklingum með vel
skilgreint fæðuofnæmi. Davíð Gíslason ofnæmis-
læknir er ábyrgur fyrir þeirri rannsókn.
Hér á eftir verður gerð nánari grein fyrir hverj-
um verkþætti fyrir sig.
Höfundar greinar Sigurveig Þ. Sigurðardóttir, Michael
Clausen og Davíð Gíslason
F
j
ö
l
þ
j
ó
ð
l
e
g

o
f
n
æ
m
i
s

r
a
n
n
s
ó
k
n