SÍBS blaðið - 01.01.2006, Blaðsíða 26

26
Það sem við látum ofan í okkur er
afar fjölbreytilegt, og þegar þær þús-
undir fæðutegunda og efna eru höfð
í huga, er ekki undarlegt að þær geta
haft misgóð áhrif á fólk. Það sem
sumir þola vel getur valdið óþægindum
og jafnvel alvarlegum veikindum hjá
öðrum. Skaðleg áhrif af mat eru flokk-
uð eftir því hvort þau orsakast af eitr-
unum (eiturefnum í mat) eða af öðrum
ástæðum. Þessar aðrar ástæður má svo
flokka í ofnæmi annars vegar og óþol
hins vegar.
Undir óþol flokkast skortur á efnahvötum, t.
d. þegar fólki nýtist ekki mjólk vegna skorts á
efna hvata, sem brýtur niður mjólkursykurinn,
eða viðkvæmni fyrir lyfjaáhrifum í mat, t. d.
ef fólk þolir ekki að drekka kaffi vegna hjart-
sláttareinkenna eða handatitrings. Einnig má
nefna það þegar fólk roðnar óeðlilega eftir að
hafa drukkið lítið glas af víni. Enn aðrir hafa
óþol fyrir aukefnum í matvælum. Það getur
gefið margskonar óþægindi sem stundum líkjast
venjulegu ofnæmi. Orsakir óþols fyrir aukefn-
um eru ekki þekktar.
Þótt almenningur noti orðið ofnæmi holt og
bolt yfir flest óþægindi sem það tengir mat er
þó rétt að nota það hugtak yfir einkenni, eða
Davíð Gíslason:
Fæðuofnæmi og fæðuóþol fullorðinna
Davíð Gíslason
sjúkdómsástand, sem stafar af því að líkaminn
hefur myndað ákveðin mótefni gegn prótíns-
ameindum í viðkomandi fæðu. Það er þegar
þessar prótínsameindir og mótefnin komast í
snertingu að ofnæmisviðbrögðin eiga sér stað.
Það er því í rauninni ekki hægt að tala um
fæðuofnæmi fyrr en ofnæmisrannsókn hefur
farið fram.
Það er afar algengt að fólk telji sig hafa
ofnæmi eða óþol fyrir einhverju í mat.
Í könnun sem fram fór hér á landi á ungu full-
orðnu fólki svöruðu 22% játandi spurningunni:
,,Hefurðu nokkurn tímann veikst eða þér orðið
illt af að borða einhverja sérstaka fæðu?”
15% sögðust næstum alltaf veikjast á sama hátt
af að borða þessa sérstöku fæðu.
Hvað var það svo sem þetta fólk nefndi sem
orsök fyrir óþægindum sínum?
Ávextir og kjötvörur voru efst á blaði, hjá 20%,
svo kom fita (14%), mjólkurvörur (11%), en
fiskur og skelfiskur var aðeins nefndur af 6%,
þótt reynsla ofnæmislækna sé sú að ofnæmi
fyrir sjávarfangi sé algengt hér á landi.
Þegar kannað var hvort eitthvað auðkenndi
þessa einstaklinga að öðru leyti, þá kvörtuðu
þeir oftar en viðmiðunarhópurinn yfir verk fyrir
brjósti, migren, kláðaútbrotum og óþoli fyrir
ákveðnum lyfjum. Þeir virðast því almennt vera
viðkvæmir.