Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1976, Blaðsíða 19

Hér á landi er enginn staður til
þar sem kona, sem refsidóm hefur
hlotið getur tekið út sinn dóm og
notið þeirra réttinda, sem henni ber.
Karlfangar taka út sína refsivist
á Litla-Hrauni eða á Kvíabryggju
og njóta, eftir því sem við verður
komið, almennra mannréttinda.
Ef kona er dæmd í refsivist, verð-
ur að vista hana inni í Síðumúla með
gæsluföngum, þar sem hún hefur
t.d. hvorki tök á að hlusta á útvarp
eða horfa á sjónvarp. Ef um lengri
refsivist er að ræða, þá hefur úrræð-
ið verið það að senda kvenfanga til
Norðurlanda til úttektar.
A þessu verður að ráða hót. —
Við ausum fé í félagsheimilabygg-
ingar út um allt land, en eigum eng-
an stað fyrir þær ólánskonur, sem í
afbrotum lenda.
Og fyrst ég er farin að tala um
fangelsismál, þá má ég til með að
minnast á það, að hér á landi er
enginn staður til fyrir geðveiga af-
brotamenn. Ef geðveikur maður
brýtur af sér, er hann sendur í fang-
elsi eða á hæli erlendis. Kleppsspít-
ali tekur ekki slíka sjúklinga, sem
ekki er heldur von, þar sem ekki
er aðstaða til þess. En aumt er að
vita til þess, að slíkir menn, sem á
hjálp þurfa að halda, verði að vera
án hennar, vegna þess að enginn
staður er til fyrir þá.
o 0 o
í öllu því tali um jafnrétti kynj-
anna, sem verið hefur upp á síð-
kastið, hefur mér þótt lítið hera á
því, að með því að fá sömu réttindi
og karlar, verða konur að taka á sig
sömu skyldur og þeir. Orðið jafn-
staða nær því betur yfir þetta en
orðið jafnrétti.
í lögum um réttindi og skyldur
hjóna sem eru frá árinu 1923 er
kveðið skýrt á um jafnræði hjóna.
Hj ón framfæra bæði fj ölskylduna,
hvort heldur er með vinnu á heimil-
inu eða utan þess. Lög þessi eru orð-
in meira en 50 ára gömul, en oft hef
ég undrast það í mínu starfi, hve
lítt þau eru þekkt.
Það er ótrúlega algengt, að konur,
sem til mín leita vegna skilnaðar,
segi, þegar ég spyr þær um eignir
og skuldir búsins, að þær hafi ekki
hugmynd um skuldirnar: „því að
maðurinn minn sér um þær, og hann
hefur sagt mér að vera ekki með
neinar áhyggjur út af þeim“.
Einnig kemur það oft fyrir, að
konur segi, þegar verið er að ræða
skiptin: „en þetta eru mínir pening-
ar, sem ég hef unnið mér inn, ekki
á ég að fara að greiða rafmagns-
reikninginn með þeim — ber mann-
inum ekki að sjá um heimilið“.
En það er nú einmitt það, sú
skylda hvílir jafnt á báðum hjónum.
Eg hef oft bent á nauðsyn þess að
fræða fólk um réttindi og skyldur
í hjúskap, og tel ég að koma mætti
í veg fyrir margskonar deilur og leið-
indi síðar meir, ef hjónin þekktu
þær reglur, sem um þetta gilda áður
en þau ganga í hjúskap. Slík fræðsla
gæti verið á ýmsan hátt, t.d. í sam-
bandi við félagsmálakennslu í skól-
unum, svo mætti einnig gefa út
handhægan bækling, sem vígslu-
menn afhentu hjónaefnum, þegar
þau beiddust vígslu.
Sem eitt dæmi um vanþekkingu
fólks í þessum efnum vil ég nefna,
að það er útbreidd skoðun, að
framhjáhald annars hjóna valdi því,
að það missi rétt til eignanna við
skipti vegna skilnaðar, en hið rétta
er, að það skiptir engu máli í sam-
bandi við bússkiptin, hvort hjóna á
sök á skilnaðinum.
o 0 o
Lagalegt jafnrétti á við karla
höfum við konur haft hér á landi
um langan aldur, og það er kannske
helst við okkur sjálfar að sakast, að
við ekki njótum jafnréttis í reynd.
Reynslan hefur sýnt, að það er
ekki nægilegt að veita körlum og
konum sama lagalegan rétt eða að
útrýma beinu misrétti.
Til þess að fullkomin jafnstaða
náist milli kynjanna, þá verður í
rauninni að breyta allri uppbygg-
ingu þjóðfélagsins, og eins og ég
minntist á hér að framan, þá gerist
það hvorki á einu ári né einum ára-
tug.
Meðan konur taka svo lítinn þátt
í opinberu lífi, sem raun ber vitni,
má segja að lýðræðið sé ófullkom-
ið.
Sumir telja það nauðsynlegt til
að jafnstaða náist sem fyrst að veita
konum a.m.k. til að byrja með for-
réttindi í atvinnulífinu til þess að
gera þeim kleift að taka þátt í fé-
lagsmálum og stjórnmálum.
I Svíþjóð hefur það verið þáttur
í dreifbýlisstefnu, að ríkið veitir
styrki og lán til nýrra fyrirtækja,
sem stofnsett eru í þeim landshlut-
um, þar sem lítið er um atvinnu.
Nú eru þessir styrkir og lán aðeins
veitt með því skilyrði, að fyrirtækið
ráði til sín svipaðan fjölda kvenna
og karla.
í 6 af 24 lénum Svíþjóðar fer nú
fram tilraunastarfsemi í þá átt að
veita konum vinnu í iðnaði, sem
fram að þessu hefur aðeins verið
stundaður af körlum.
Ég get ekki tekið allskostar undir
þá skoðun að veita eigi konum ein-
hver forréttindi til þess að flýta fyr-
ir jafnstöðunni milli kynjanna. Ég
tel, að þarna sé mest undir okkur
konunum sjálfum komið.
Viljum við fá fulla jafnstöðu með
körlum með öllu því, sem það hefur
í för með sér? Ég er ekki í vafa um,
að svarið er jákvætt, og ef við vilj-
um, þá getum við.
Islenzkar konur geta staðið sam-
an, það sýndum við best 24. októ-
ber sl.
Eins ættum við að geta staðið
saman við að útrýma því misrétti,
tímarit hjúkrunarfélags íslands
17