Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1976, Blaðsíða 39

Um notkun sýklalyfja
Ritstjóm tímaritsins komst á snoðir um
að lyfjanefnd Landspítalans lét vorið
1974 frá sér fara leiðbeiningar um notkun
sýklalyfja og fékk leyfi til að birta þær
lítillega styttar. Að þessu unnu: Kristín
Jónsdóttir læknir, Snorri Ólafsson læknir
og Einar Benediktsson lyfjafræðingur.
GAGNSEMI SÝKLALYFJA VELTUR Á ÞVÍ
HVERNIG VIÐ NOTUM ÞAU NÚ OG
FRAMVEGIS
A. Markmiö
Val á sýklalyfi er klinisk ákvörðun. Ræktun á sýkli
og næmispróf er hjálpargagn, oft nauðsynlegt til réttr-
ar meðferðar en getur verið villandi (t. d. ef sýni er
skakkt tekið).
Markmið með vali sýklalyfs er að rétt lyf berist á
sýkta staðinn í nógu miklu magni til að vinna á sýklin-
um en skaði sjúklinginn sem minnst. Til að koma þessu
heim og saman þarf að vita:
1. Hvaða sýkil er um að ræða.
2. Hvaða lyf vinna á honum.
3. Hvernig þau lyf dreifast um mismunandi vefi líkam-
ans og þar með hvert þeirra komist best að sýkta
staðnum og hvaða aukaverkunum megi búast við.
Athuga ber að miklu hærra magn sýklalyfja þarf í
blóði til að vinna á sýkingu þar sem blóðrás er lítil,
s. s. í sklerotisu beini eða í hjartaloku, þakinni fibrin-
skánum, en þar sem gegnflæði blóðs er greitt s. s. í
nýrum.
B. Sýnatökur
Taka skal sýni til ræktunar áður en meðferð hefst,
sé þess kostur, annars geta á ræktunarbeiðni þess lyfs
eða lyfja sem sjúklingur hefur fengið nýlega. Minnast
ber að lyfjagjöf áður en sýni er tekið getur hindrað
vöxt sýkils úr sýni. Sé um langvinna sýkingu að ræða
með langvarandi lyfjagjöf er æskilegt að taka sjúkling
af lyfjum meðan verið er að reyna að rækta frá honum.
C. Upphafsmeðferð
Meðferð á bráðum sýkingum skal yfirleitt hefja
strax að sýnistöku lokinni. Eru lyf þá valin eftir líkum
og síðar breytt um í samræmi við næmispróf ef þurfa
þykir.
Næmi sumra sýklategunda er vitað og því óþarfi að
bíða næmsiprófs ef þær greinast:
SýkíU:
Streptokokkus hemolyticus
(Beta hemolysis, Gr. A)
Pneumokokkus
N. meningitidis
N. gonorrhoae
Clostridiae
Hemophilus influenzae
Nœmur jyrir:
Penicillini, Erythromycini
Penicillini, Erythromycini
Penicillini, Sulfa,
Chloramphenicoli
Penicillini, Erythromy-
cini, Tetracyclini
Penicillini, Tetracyclini
Ampicillini, Tetracyclini
D. Leiðir til sýklalyfjagjafar
Sýklalyf er hægt að gefa á 8 mismunandi vegu:
1. I meltingarveg.
2. Undir húð.
3. í vöðva.
4. í æð.
5. I öndunarveg.
6. I holrúm líkamans (pleuralhol, peritonealhol, heila-
og mænuhol, liðhol, abscesshol, þvagblöðru).
7. Utvortis (húðáburðir, nasasmyrsl, augsáburðir,
eyrnadropar, skeiðarstílar).
8. Uðalyf til innöndunar.
Ymislegt ber að athuga við gjöf á sýklalyfjum. Sé
lyfið gefið í meltingarveg verður yfirleitt miklu hærra
tímarit hjúkrunarfélags íslands
33