Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.08.1976, Blaðsíða 22

r
Ahríf náttúruhamfara
Sólfríður Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur
Kæru lesendur. I þessari frásögn,
sem fjallar um náttúruhamfarirnar
hér á Kópaskeri og í nágrenni, frá
því í desember 1975, mun ég leitast
við að fjalla um áhrif þeirra á and-
lega heilsu íbúanna, þar sem kvíði,
taugaspenna, andlegt og líkamlegt á-
lag kom þungt niður á fólkinu á þess-
um slóðum.
Það var um 20. des., sem skjálft-
arnir hófust i kjölfar leirgoss úr Leir-
hnjúk. Þá var ástandið verst í Keldu-
hverfi og á sumum bæjum við Oxar-
fjörð, en fannst einnig hér á Kópa-
skeri.
Þá jiegar álti margur maðurinn í
erfiðleikum andlega, aðallega eldra
fólkið, sem hafði lent í jarðskjálft-
um áður. Þar kom strax fram kvíði
og hræðsla, sem orsakaði vöðva-
spennu, svo fólki varð ekki svefnsamt
nótt eftir nótt. Það leitaði eftir að-
stoð og fékk töflur fyrir svefn, sem
hjálpuðu því að slaka á yfir nóttina,
svo það væri hetur undirhúið fyrir
erfiði næsta dags.
Dagarnir liðu hver af öðrum,
stundum voru margir skjálftar, en oft
var rólegt á milli. Fólkið undirbjó
jólahátíðina eftir bestu getu. A Þor-
láksmessu var ákveðið að mynda al-
mannavarnanefnd á Kópaskeri. I
nefndinni áttu sæti 6 manns. Fjallað
var um neyðarvarnir og undirbúning-
ur hafinn til að hægt væri að senda
björgunarsveit til aðstoðar þeim í
Kelduhverfinu, því þar var ávallt bú-
ist við einhverjum slysum af völdum
náttúruhamfara. Við töldum til allar
jeppabifreiðar, snjósleða og vörubif-
104
reiðar til manna- og skepnuflutninga.
Einnig var lagt talstöðvakerfi, og
ýmsum upplýsingum safnað. Aðal-
stöðvar almannavarna voru ákveðnar
í húsi kaupfélagsins og þaðan skyldi
starfinu stjórnað. Björgunarsveitir
eru starfandi á þessu svæði.
Nú voru jólin gengin í garð og
spenna lá í loftinu vegna stöðugra
skjálfta og á jóladagskvöld kom
reglulega snarpur kippur, þannig að
leirtauið hristist í skápunum og fólk-
ið hreyfðist til sitjandi sem stand-
andi. Það kom óhugur í fólk og flest-
ar umræður snerust um hvað væri að
gerast hjá náttúrunni.
Ovissan og kvíðinn gerði nú enn
meira vart við sig en áður. Sumir
voru svo forsjálir að þeir tóku niður
dýrmæta muni af veggjum og settu
útvörp og sjónvörp á gólfið, pökkuðu
niður leirtaui og voru viðbúnir að
taka á móti næsta kipp. Margir höfðu
þann háttinn á, að sofa sem næst úti-
dyrunum til að geta hlaupið út þegar
skjálftar komu, en aðrir stífnuðu
kyrrir í sömu sporum og náhvílnuðu.
Flestir voru mjög spenntir.
Ahrif skjálftanna á blessuð börnin
voru misjöfn, fór það mjög eftir
skapgerð barnanna. Einnig tel ég við-
brögðin í kringum þau hafa haft tals-
vert að segja á framkomu og líðan
barnanna. Það var sí og æ verið að
tala um jarðskjálfta, hvað kippurinn
í gær hafi verið mikill og hvort þessu
ætlaði aldrei að ljúka, hvað myndi
gerast næst? Alltaf hlustuðu börnin
og fundu spennuna í loftinu. A hverju
heimili voru óvænt komnir einhverjir
jarðskjálftamælar, svo sem hurðir
sem hristust til, ljósakrónur sem
glömruðu, einhverjir hlutir sem
hreyfðust til við smáskjálfta. Yngstu
börnin kölluðu á mömmu, þegar þau
urðu fyrir einhverjum áhrifum
skjálftanna. Þau spurðu starandi,
hrædd og hissa: „Hvað var þetta,
mamma?“ Skólahörnin og ungling-
arnir sögðu t. d.: „Fannstu þennan?“
eða hlupu til og sögðu frá því, að
þau hefðu fundið jarðskjálfta og séð
eitthvað hristast.
Ahrifin voru sem sagt mörg og
misjöfn. Hver hefur sína sögu að
segja, en í öllum tilfellum er erfitt
að lýsa þeim svo, að óreyndir fái
einhverja hugmynd um hvernig það
er að búa á jarðskjálftasvæði. Haft
hefur verið eftir jarðfræðingi, að af
öllum náttúruhamförum hafi jarð-
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS