Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1976, Blaðsíða 38

Meðferð legusára
Ellen Överas
Grein þessa þýddi Sigþrúð-
ur Ingimundardóttir hjúkr-
unarkennari, úr Pedialogen
nr. 4, 1972. (Tímarit norskra
hjúkrunarkennara).
Undanfarin tvö ár höfum við á
Adamstuen hjúkrunarheimili reynt
að finna meðferð, sem gæti minnkað
hið stóra vandamál, sem legusár eru
á mörgum hjúkrunarheimilum.
Grein í Medical News 6. júní 1969
um þýðingu A-vitamíns við að græða
sár gaf okkur fyrsta skrefiö í átt að
þeirri meðferð sem við notum hér í
dag. Seinna tókum við hugmynd frá
deild 14 Ullevál sjúkrahúsi um að
nota súrefni og glucosu beint í sárið.
Smám saman höfum við því fundið
þá meðferð er við notum hér, hefur
hún gefið okkur mjög góða raun, og
viljum við því gjarnan leyfa öðrum
að njóta hennar. I fáum orðum sagt
gengur meðferðin þannig, að gefa
hinum sjúka vef nægjanlega og rétta
næringu.
Við skiptum meðferðinni í 3 aðal-
hluta:
1. Minnkun þrýstings,
2. Meðferð innan frá,
3. Meðferð utan frá.
Sárasvæðið verður að vera án
þrýstings.
Ef sjúklingurinn getur legið t. d.
á maganum er það mjög gott. Oftast
160
er sá möguleiki ekki til staðar og
verður því að velja hjálpargögn er
minnka þrýsting á hið sjúka svæði,
svo hlóðstreymi komist að vefnum.
Má þar nefna dcubitus dýnur (loft-
dýnur), perlupúða, svampúða, gærur
o. fl. Við erum hættar að nota legu-
hringi vegna þess að hringurinn
stöðvar blóðstreymi til sársins.
Brennsluþörf einstaklingsins
minnkar með aldrinum og eldra fólk
þarf því minni fæðu en yngra. En
eldra fólkið þarf ekki síður á flest-
um næringarefnum að halda. Þess
vegna er það mikið atriði að fæðan
sé rétt samansett. Við gefum sem við-
bót á næringarríka fæðu Meritene
eða Afi Nutrin (eggjahvítuduft hrært
út í mjólk).
Það er einnig vitað að vöntun á
vítamín A getur orsakað sjúklegt á-
stand. Það kemur fram epitelmeta-
plasi í slímhúð, hún verður þurr,
hörð og vill springa. Auk þess minnk-
ar viðnámsþróttur h'kamans gegn
sýkingu, sérstaklega í öndunarfærum
og þvagfærum. Þess vegna gefum
við i. m. 50.000 1E vítamín AX3 í
viku. Það hefur engan tilgang að
gefa of mikið af A-vítamíni. Full-
orðinn einstaklingur þarfnast 2500-
5000 IE daglega, því gefum við ekki
lengur en í ca. 1 mánuð inj. A-víta-
mín 50.000, eftir það eru ABCD-in
töflur gefnar daglega.
Hjá inkontinent sjúklingum með
legusár á sitjanda þarf oft að setja
upp Foley þvaglegg meðan verið er
að græða sárið. Ef um ígerð er að
ræða eða grunur er á slíku, er tekið
sýni í R. N. Meðan beðið er eftir út-
komunni meðhöndlum við sárið með
lapisupplausn 2%. Línklútur eða
grisja er gegnvætt í upplausninni og
sett inn í sárið. Á sárbarmana er sett
þykkt lag af Aselli sárasmyrsli (As-
elli því í honum er ol. jector. aselli
sama og þorskalifur, asellus gadus =
þorskur). Inniheldur hann því A-
vítamín og auk þess er í honum zinci
oxid, sem er vatnsverjandi).
Smyrslið ver sárbarmana vel móti
lapisupplausninni. Yfir þetta setjum
við þunnt plast. Þessa meðferð end-
urtökum við daglega í 3 daga. Eflir
það er sárið oftast orðið hreint, ef
ekki, endurtökum við meðferðina
eftir einn hvíldardag. Þá eru hafðar
þurrar umbúðir á. Um leið og svar
við sársýni berst er lyfjameðferð haf-
in.
Mjög mikilvægt er að nudda í
kringum sárið við hverja skiptingu
á því. Eftir góðan þvott er þurrkað
og nuddað t. d. úr Jecolan (inniheld-
ur A-vítamín). Við nuddið er mikil-
vægt að hreyfingarnar séu fastar og
nuddað sé í átt að sárinu. Nudda skal
í ca. 10 mín. Athuga þarf, að fjar-
lægja það krem sem ekki hefur nudd-
ast inn í húðina, annars getur húðin
í kringum sárið blotnað upp. Þegar
sárið er hreint byrjum við 7 tíma
meðferð með súrefni og glucose
40%. Sjúklingurinn er lagður í sem
besta legu. Grisja er gegnvætt í glu-
cose 40% og sett í sárið. Eftir klst.
er grisjan fjarlægð og súrefni sett
beint í sárið. Best er að nota einnota
súrefnisgrímu, sem fest er yfir sárið
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS