Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.11.1985, Blaðsíða 21

Er þær ákveða loks að eignast
langþráð barn og missa síðan
fóstur, verða neikvæðu áhrif fóst-
urlátsins meiri fyrir vikið.
Um leið og þungunin er staðfest,
byrjar móðirin með væntingar
gagnvart barninu. F»ó svo að það
sé ekki byrjað að hreyfa sig, þá er
þungunin, barnið og vonin raun-
veruleg.
í rannsókn sem Peppers og Knapp
gerðu kom í ljós að:
„Enginn munur væri á tilfinninga-
legum viðbrögðum, þ.e. sorg,
svefnleysi og sektarkennd hjá
þeim mæðrum sem misst höfðu
fóstur og þeim sern eignast höfðu
andvana börn.“1,bls',y
Eða eins og ein móðirin sagði:
„Maður er ekki í sínu besta skapi
eftir fósturlát. Máttfarin og þung-
lyndi bíður manns við næsta
horn.“4, bls'139
Fjölskyldan og þjóðfélagið
Fósturlát hefur áhrif á alla fjöl-
skyldumeðlimi, en mismunandi og
mis mikið. Niðurstöður rann-
sóknar Benfield sýndu að:
„Feður jafnt sem mæður upplifðu
tilfinningalegt ójafnvægi er konan
missti fóstur.“1,bls-22
Eiginkonan verður að leyfa eigin-
manninum að deila sorginni með
sér og viðurkenna hans. í flestum
tilfellum tekst það án utanaðkom-
andi hjálpar.1,4
í sumum tilfellum kennir eigin-
maðurinn sér um hvernig fór og
finnst karlmennsku sinni brugðið.
Öðrum finnst erfitt að sjá konu
sína vansæla og dapra. Finnur sig
vanmáttugan gagnvart kringum-
stæðunum. Talar ekki um fóstur-
látið og byrjar að forðast konuna.
Margir eiginmenn auka við sig
vinnu. Hann segir henni að „taka
sig saman í andlitinu“ og talar um
að fara í ferðalag svo „hlutirnir
komist í lag“. í örfáum tilfellum
gefst þetta vel, en í öðrum finnst
konunni að ekki sé tekið tillit til
tilfinninga hennar og að henni hafi
verið ýtt til hliðar. Jafnvel þó hún
sjái að hann sé að reyna að gera
gott úr hlutunum. Ef hjón deila
ekki með sér þessari reynslu getur
það leitt til einangrunar, tilfinn-
ingalegs álags og skilnaðar.1,3,4
Af þessu má sjá að meðganga sem
fær ófyrirsjáanlegan enda orsakar
oftast kreppuástand. Ef hjónin
geta unnið úr þessari kreppu á
réttan hátt er líklegt að þau verði
sterkari sem einstaklingar og sem
hjón.1,4
Ekki má gleyma börnunum í fjöl-
skyldunni. Þau eru oft kölluð:
„Gleymdu syrgjendurnir“1,bls-101
Pau verða óhjákvæmilega vör við
afleiðingar fósturlátsins því:
„Sársauka dauðans er ekki hægt
að fela fyrir börnunum“.1,bls-101
Hjúkrunarfræðingarnir Hard-
grove og Warrick segja að það, að
leyfa börnunum ekki að vera þátt-
takendur geti orsakað 'ævilanga
hræðslu sem þau geti ekki ráðið
við1. Yngstu börnin geta orðið
óörugg og t.d. verið með hugrenn-
ingar á þessa leið:
„Er þetta mér að kenna, ætli pabbi
og mamma elski mig eins og áður,
dey ég næst.“1,3
Það er því nauðsynlegt að tala um
fósturlátið við þau. Um áhyggjur
og álit þeirra á því.'
„Það getur aukið sjálfsvirðingu
foreldranna að vera „góðir for-
eldrar“ eftirlifandi barna
sinna.“3,bls,2°
Viðurkenndustu áhrifin sem fóst-
urlát hafa á þjóðfélagið eru inn-
lagnir á sjúkrahús og veikindafrí
frá vinnu. í dag er dauðinn ekki
eins algengur og eðlilegur og áður
fyrr. Vitað er að:
„Núlifandi fjölskylda sem á við
sorg að stríða er hættara við til-
finningalegum og geðrænum sjúk-
dómum, en fyrri kynslóðum. “1 ■bls-21
Missir getur því haft langvarandi
áhrif.
Varnaraðgerðir
Samkvæmt rannsóknum Gullbergs
þá:
„Tekst flestum mæðrum að vinna
bug á sorginni og snúa aftur til eðli-
legs lífs.“l,bls-23
Þar á eiginmaðurinn, ást hans,
umhyggja og samhyggð mikinn þátt
í því hve vel tekst.
Þeim konum sem eiga við síendur-
tekin fósturlát að stríða finnst oft að
ekki sé hlustað nóg á þær. Fái litla
sem enga fræðslu, hvers megi vænta
og hvernig þær eigi að haga lífi sínu.
Misjafnt er hvenær læknar ráð-
leggja konum að verða aftur þung-
aðar og hvernig þeir bregðast við
blæðingum á meðgöngu. Hvort þeir
leggi konuna inn á sjúkrahús eða
ráðleggi henni að lifa eðlilegu lífi og
segi t.d.:
„Fósturlát er það sem náttúran ætl-
ast til.“4,bls-178
Það er ekki þetta sem konan vill
heyra. Hjónin vilja vita orsakimar
og hvers vegna hún missir fóstur.
Samkvæmt viðtölum við konur í
bókinni „Missfall“ þá voru svörin
oft á þessa leið:
„Þú vilt nú frekar fósturlát en að
eignast andlega og líkamlega fatlað
barn.“4, bls'138
Þau viðbrögð og svör sem konur fá
oft eftir fósturlát eru á þessa leið:
„Þú ert nú svo ung, það gengur
HJÚKRUN J árgangur 19