Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.11.1985, Blaðsíða 22

betur næst, hugsaðu um eitthvað
annað, vertu hughraust, hresstu þig
Upp “1,3,4
Þessi viðbrögð hjálpa ekki konunni
að takast á við tilfinningar sínar.
Gullberg segir að:
„Þær konur sem fá ekki að tjá til-
finningar sínar, eru lengur að jafna
sig en þeim sem var frjálst að
syrgja.“l,bls'24
Hvort sem fósturlátið verður
snemma eða seint á meðgöngu, er
mikilvægt fyrir foreldrana að sjá
barnið. Þ.e.a.s. ef kostur er. E.t.v.
hefur það verið byrjað að hreyfa sig
og móðirin hugsað um það sem lif-
andi veru, ekki sem fóstur.1,4
Klaus og Kenall segja að þær
mæður sem sjái dáið barn sitt,
viðurkenni missinn fyrr. Mikilvægt
er að foreldrarnir taki ákvörðun um
hvort þau vilji sjá það, og/eða halda
á því. Nauðsynlegt er að undirbúa
foreldrana fyrir það sem þeir munu
sjá. Ef þeir sjá barnið sitt og snerta
það, þá vita þeir frekar hvað þeir
eru að syrgja.3'4
„Flestar konur minnast stundar-
innar er þær sáu látið barn sitt sem
góðrar stundar. Þó svo hún hafi
verið full af sorg og harmi. Það á
líka við um fósturlát snemma í
meðgöngu.“4,bls'37
Áhrif hjúkrunarfrœðinga -
tillögur til úrbóta
„Hjúkrunarfræðingar verða að
þekkja eigin tilfinningar áður en
þeir geta nálgast syrgjandi foreldra
á hlýjan og skilningsríkan hátt.“1 2 3, 4 5 6
bls. 17
Hjúkrunarfræðingar hafa eitt besta
tækifærið til að hafa jákvæð áhrif á
foreldrana eftir fósturlát. En við-
brögð þeirra (sbr. lið 3) sýna að þeir
nýta það ekki sem skyldi. Þeir forð-
ast oft að tala um dauðann og sýna
litla samúð. Móðirin er í nokkurs
konar einangrun og róuð niður.
Það er „vel meint“ en leiðir til þess
að sorgarferílinn verður ekki eðli-
legur.
Klaus og Kenall gerðu könnun með
foreldrum. Kom m.a. í ljós að:
„Þeir foreldrar sem gátu tjáð til-
finningar sínar, gátu fyrr tekist á við
sorgina og hún varð auðleysan-
jegrj “3,bis. ís
Þessir foreldrar bentu á nokkur atr-
iði sem þeim fannst mikilvæg á
meðan á sjúkrahúsdvölinni stóð.
Snerting var þeim mikilvæg. Orð
voru ekki alltaf nauðsynleg ef
haldið var í hendi móðurinnar.
Þeim fannst óeðlilegt að þeir þyrftu
að fá leyfi hjúkrunarfólksins til að
syrgja opinberlega. Eins að hjúkr-
unarfræðingar ættu að hlusta á þá.
„Foreldrarnir vildu að læknar og
hjúkrunarfræðingar viðurkenndu
tilfinningar þeirra, sektarkennd og
sorg. Að þau skildu mikilvægi
minninganna, sem við komu fæð-
ingunni og barninu. Að þeir hjálp-
uðu foreldrunum að horfast í augu
við dauðann.“3,bls'17
Á sjúkrahúsinu eiga mæðurnar oft
sínar erfiðu stundir. Þá eru þær
e.t.v. að reyna að finna skýringu á
fósturlátinu. Það rifjast upp að þær
hafi t.d. hrasað, dottið eða haft
samfarir kvöldið áður. Margar hafa
sektartilfinningu. Þær hafa e.t.v.
hugsað um fóstureyðingu í byrjun
meðgöngu og/eða verið með
blendnar tilfinningar til barnsins.
Þær halda e.t.v. að þær hafi átt ein-
hvern þátt í fósturlátinu. Þarna ér
hjúkrunarfræðingurinn í lykilað-
stöðu. Hann fræðir konuna og leið-
réttir misskilning. Opnar umræður
um sektartilfinningu. Segir t.d.:
„Sumum mæðrum finnst þær hafi
átt þátt í fósturlátinu. Hefur þú ein-
hverja þessháttar tilfinningu?"1'3
Crout sagði:
„Við getum ekki glatt þá móður
sem misst hefur barn sitt. En við
getum hjálpað henni að
syrgja.“3’bls'19
Sorgartímabilið mælist ekki í
dögum eða vikum, heldur í mán-
uðum eða árum. 1,3
„Það endar því ekki þegar móðirin
er útskrifuð af sjúkrahúsinu.411’bls 18
Eftir útskriftina þurfa foreldrarnir
mikinn stuðning frá heilbrigðisstétt-
um. Margar spurningar vakna sem
þeirra er að svara. Hérna gætu
heilsugæsluhjúkrunarfræðingar
veitt aðstoð og stuðning. Foreldr-
arnir sem áður er getið sögðu það
mikla hjálp ef hjúkrunarfræðingur
hringdi eða kom einu sinni í viku. í
því tilfelli getur hjúkrunarfræðing-
ur metið hvernig gengur og gefið
þeim tækifæri að tala um sorg sína
og reiði.3
Heilsugæsluhjúkrunarfræðingur
gæti myndað og leitt hóp foreldra,
sem veitti hvort öðru stuðning því
flestir foreldrar segja að þeir einir
sem misst hafi barn á meðgöngu
skilji vanlíðan þeirra og sorg.
Lokaorð
Það sem háði mér mest við vinnslu
þessa efnis var að þurfa að tak-
marka mig þetta mikið. Eins fann
ég fáar íslenskar heimldir um fóst-
urlát nema í Nýja kvennafræðaran-
um. Greinilegt er þó að konur í
öðrum löndum hafa upplifað þetta
áhugaleysi gagnvart tilfinningum
þeirra, ervið komufósturlátinu. En
er það ekki dæmigert fyrir hin svo-
kölluðu „kvennamál“, eru þau ekki
þöguð í hel?
Verkefni þetta var unnið í Nýja
hjúkrunarskólanum í desember
1983.
HEIMILDASKRÁ
1. Berenzin N., After a loss in pregnancy,
’82, Simon and schuster, New York.
2. Bjóró K. og Molnek. Propedentisk
obstetrikk, 77 Universitetsforlaget,
Oslo, Tromsó, Bergen.
3. Estok P. og Lehman A., Perrinatal
Death - grief support for families,
Birth, vol 10:1, spring ’83.
4. Hogg K.B. og Skoglund L., Missfall -
naturens ordning? ’81, Prisma, Stoc-
holm.
5. Lanson L., Frá konu til konu, ’82,
Skjaldborg, Akureyri.
6. Sigurður S. Magnússon, Fósturlát,
Læknadeild Háskóla íslands, sept. 78.
20 HJÚKRUN ^ás - 61. árgangur