Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1993, Blaðsíða 15
» FAGMÁL «
Tafla IV
Flokkun þátta, sem draga úr líkum brjóstagjatar í þrjá mánuði og lengur.
Félagslegir Heilsufarslegir Líffræðilegar Reynsla
Vinna utan heimilis. Alvarleg veikindi: Ófullnægjandi mjólkur- Fyrri bijóstagjafir
fyrir 3. mánuð. móður framleiðsla fyrstu viku. styttri en í 3 mánuð.
Próftaka fyrir 3. mánuð. nýburans Ábótargjöf frá fyrstu viku * Erfið reynsla við
Þungt heimili. annarra fjölskyldumeðlima. Vandamál við bijóst/ fyrri bijóstagjafu.
Erfiður Qárhagur. Ahyggjurmóður vegna geirvörtur í fyrstu viku*. Tíðar ábótagjafir við fyrri
Óöryggi í húsnæðismálum. heilsufars annarra nákominna. Fjölburafæðing. bijóstagjafir fyrir 3 mán.
Búferlaflutningar. Aðskilnaður móður og bams Bijóstaminnkunaraðgerð.
vegna veikinda £4 daga.
Grunnskóla/ gagnffæða-
próf eingöngu*
Einstæð *
Frumbyija *
Þekking
Litla, sem enga þekkingu
um bijóstamjólk/gjöf.
Sjálfsmat: get U'tið, sem ekkeit
gert sjálf til að viðhalda bijóstagjöfmna.
Ekki sótt námskeið f foreldrafræðslu
eða lesið sér til*.
Ákvörðun um bijóstagjöf á
seinna misseri meðgöngutímans*.
Ófullnægjandi tækni til að bamið
nái geirvörtunni*.
*p <.05 (chi square)
oftast innan við 20%. Mesta
breyting í einu hverfi, var
hækkun úr 38% í 76% tíðni á
aðeins einu ári. Taflan sýnir að í
nær öllum hverfum er það orðið
að veruleika árið 1991 að u.þ.b.
70% barna séu höfð á brjósti í
þrjá mánuði og lengur. Tíðni-
sveiflur í tímalengd brjóstagjafar
á stöku heilsugæslustöðvum
gætu átt sér stað við eftirtaldar
breytingar: Stækkun eða minnk-
un heilsugæsluumdæmis, breyt-
ingar á félagslegum einnkennum
hverfisbúa, mannaskipti á
heilsugæslustöðvum, svo sem
fjölgun eða fækkun stöðugilda
og margt fleira. Breytingar á
menntun og áhuga starfsfólks á
næringu ungbarna, breytingar á
starfsaðferðum eða á heil-
brigðisfræðslu og ýmislegt fleira
getur einnig haft mikil áhrif á
þróun brjóstagjafar í hverfum.
Mislöng meðaltímalengd
brjóstagjafar á milli hverfa
Reykjavíkur skýrist að einhverju
leyti af misjöfnum félagslegum
einkennum hverfisbúa, sem hafa
áhrif á allt líf fólks og þar á
meðal á brjóstagjöfina. Hverfi
Reykjavíkur mynda „félagslegt
landslag“ (Bjarni Reynarsson,
1976) sem kemur fram í
félagslegum einkennum fólks.
Þar má t.d. nefna aldur, mennt-
un, tekjur, húsrými og atvinnu. í
sumum hverfum búa hlutfalls-
lega barnmargar, ungar fjöl-
skyldur í litlu húsnæði og með
litlar tekjur. Foreldrar í þeim
hverfum hafa margir hverjir
stutta skólagöngu eða hafa enn
ekki lokið henni. Önnur hverfi
einkennast hins vegar af rúmu
húsnæði fólks, lágu hlutfalli
bama, eldri mæðrum, foreldrum
með langa skólagöngu, tiltölu-
lega háum tekjum o.s.frv. Þætt-
irnir eru oftast samtengdir; t.d.
eru yngri mæður með fyrsta
barn sjaldnar í sambúð og
skólagöngu þeirra er oftar
ólokið. Sjaldan veldur einn
stakur þáttur því að konur hætti
snemma með barn á brjósti.
Samvirkni þáttanna er oftast að
verki. Þar sem félagsleg einken-
ni fólks í hverfum Reykjavíkur
eru misjafnlega dreifð má gera
ráð fyrir að félagsleg einkenni
varðandi hverfi Reykjavíkur
endurspegli landið í heild, þar
sem félagsleg einkenni eru mis-
jafnlega dreifð í öllum byggð-
um.
Ályktað er af þróuninni sem
hefur orðið á tímalengd brjósta-
gjafar í Reykjavík að flestar
mæður, óháð félagslegri stöðu
sinni, skilji að kostir brjósta-
mjólkur séu m.a. háðir þeirri
tímalengd, sem barn er haft á
brjósti og að brjóstagjöf í þrjá
mánuði og lengur sé æskilegri
en styttri tími til að nýta heilsu-
farslega kosti brjóstamjólkur
fyrir ungbamið. Þróunin bendir
til þess að störf sængurkvenna-
deildar og heilsugæslustöðvar til
eflingar brjóstagjafar skili sér í
lengri brjóstagjöf til ungbarna.
Enda hafa kannanir sýnt fram á
að flestallt sem er gert skynsam-
lega til að efla tímalengd brjósta-
gjafar ber árangur (Winnicoff &
Baer, 1980). Hér á eftir verða
ræddir ýmsir þættir sem gætu
hugsanlega haft áhrif á það
hversu lengi brjóstagjöf varir.
SAMFÉLA GSLEGIR
ÞÆTTIR
Tvær samfélagslegar breyt-
ingar, sem áttu sér stað á íslandi
á meðan tími brjóstagjafar
lengdist, gætu hugsanlega hafa
haft einhver áhrif á þróunina:
Aukin og bætt heilbrigðis-
þjónusta
í fyrsta lagi má benda á upp-
byggingu heilsugæslustöðva í
Reykjavík í kjölfar laga um heil-
brigðisþjónustu frá 1974. Fyrsta
heilsugæslustöð í Reykjavík var
HJÚKRUN 1 *2/93 - 69. árgangur 15