Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1997, Qupperneq 48

DR. PAT ARMSTRONG
Dr. I>ut Armslrong er frnmkvwnulastjóri r/V) dv.ild t kanttdískum Jrwdiun ri<) llúskóhtnn í Carlrton í ()tt<m <i í K<tn<td<t. Iltin litfttr <ti)-
stoðað hjúkrunarfrœðinga í K<111<1<I<1 í j<tfnl<inn<int<iliim fyrir dómstólnm. M.a. var Ittin kölltið til srm sérfrtvðingur og ritni nm /><t<) <t<)
vinnnvoitondnr lijúkrunarfrtvðinga notuðu starfsinatskerji som mat okki störf' hjúkrunarjrtvðinga som skyhli og mismuimói fn í kynj-
iinum í launum. IIjákrunarJ’ræðingum tókst moð aðstoð Pat Armstrong ttð Jit fionnan mismnn slaðfoslan og Jvngit í kjölj’arið timlals-
1 ’orða r l<t tt n<1 loiðróttingtt r.
Notkirn starfsmats fyrir
hjúkmnarfræðinga
Fyrirlestur á ráðstefnu Samtaha ttorrænna hjúkrunarfræðinga (SSN) í september 1996
Iheimalandi mínu hefur mikið verið rætt um það
hvort rétt sé eða heppilegt að nota starfsmat fyrir
konur sem eru að berjast fyrir hættum launum. Þótt
rökin gegn starfsmati séu flestum kunn vil ég engu
síður gera þeim nokkur skil vegna Jjess að Jniu skýra
ástæður aðgerða okkar í Ontario hvað varðar starfsmat.
Við beitingu starfsmats verður að gæta sérstaklega
að eftirfarandi atriðum:
I. Með kerfisbundnu starfsmati eru pólitísk málefni
skoðuð frá tæknilegum sjónarhóli og þannig færist
baráttan frá konunum, sem vinna verkið, til séi'-
fræðinga sem beita ilóknum aðferðum sem bæði
útiloka Jíátttöku annarra og koma eigin lausnum
á framfæri. Þessi J)róun gæti jafnframt hrifið
launabaráttuna úr höndum stéttarfélaganna.
2. Kerfisbundið starfsmat knýr fram stigskipun.
Það getur fest ójafnrétti í sessi með Jtví að sýna
fram á ímyndaðan mun sem miðast við hæfni,
framlag, áhyrgð og vinnuskilyrði. Þannig getur
kerfisbundið starfsmat fremur leitt til ójöfnuðar
en jöfnuðar.
3. Undir yfirskini hlutlægni og hlut-
lægra mæhaðferða getur kerfis-
bundið starfsmat styrkt gildi sem
hygla körlum og vinnuveitendum.
4. Kerfisbundið starfsmat tekur mið
af karlmennskustöðlum og ýtir und-
ir hugmyndir um verðmæti vinnu-
framlags karla. Konur verða að sanna
ágæti sitt á forsendum karlmanna.
Eg andmæli ekki Jtessum rökum
gegn kerfisbundnu starfsmati. Eg er
reyndar sammála þeim. Hins vegar
haf'a nokkrar konur í Kanada haldið
því fram að J)essi gallar á kerfis-
hundnu starfsmati séu svo viðamiklir
að rétt sé að hafna J)ví gjörsamlega,
virða J)að að vettugi og einfaldlega
krefjast borgunar.
Eg er að mörgu leyti ósátt við þessa afstöðu og get
fært ýmis rök fyrir J)ví að vinna að endurbótum á
kerfisbundnu starfsmati. Rökin eru ýmist einfald-
lega af hagnýtum toga en önnur fræðilegs eðlis. Sjón-
armið mín fara saman við sjónarmið þeirra sem hafa
unnið að málefnum er varða launajöfnuð í Ontario,
einkum þeirra er fjalla um mál er varða kynjamis-
rétti við starfsmat hjúkrunarfræðinga. Tvö þekkt-
ustu málin kallast Haldimand-Norfolk-málið og
Women's College-málið, eftir viðkomandi vinnuveit-
endum. Bæði máhn voru flutt fyrir Jafnlaunadóm-
stólnum í Ontario, óháðri dómnefnd J)riggja manna
sem ríkisstjórnin tilnefnir. Einn dómnefndarmanna
er óháður, einn fuhtrúi vinnuveitenda og sá J)riðji
fuUtrúi starfsmanna. Dómstóllinn hefur úrskurðar-
vald í launajafnréttismálum í Ontario. Málin tvö
varða hjúkrunarfræðinga sem hafa unnið hjá ýmsum
stofnunum, allt frá sjúkrahúsum, til hjúkrunar-
heimila eða stofnana sem sinna heimahjúkrun.
I ljósi reynslu minnar sem sérfræðings, sem er
kaUaður til vitnis í slíkum málum,
held ég J)ví fram að fjórar megin-
ástæður séu fyrir því að berjast gegn
kynjamisrétti við starfsmat:
1. Það er afar ólíklegt að stjórnvöld
eða vinnuveitendur láti einfaldlega fé
af hendi rakna án þess að geta sýnt
fram á mismunandi framlag starfs-
manna eða gildi þeirra með einhverj-
um hætti. Það hefur aldrei nægt að
benda á launamuninn til að sannfæra
vinnuveitendur eða stjórnmálamenn
um að hann byggist á kerfisbundnu
misrétti. Stéttarfélög hafa barist fyrir
jöfnum launum síðastliðna })rjá ára-
tugi án teljandi árangurs. Hluti ástæð-
unnar fyrir löku gengi er að launa-
munurinn er kerfisbundinn fremur en
afleiðing gjörða einstakra vinnuveit-
Þad er afar ólíklegt ad
stjómvöld eóa vinnuveit-
endur láti einfaldlega fé af
hendi raltna án þess aó
geta sýnt frant á mis-
mnnandi framlag starfs-
manna eóa gildi þeirra nteó
einliverjum hætti. Þaó
Itefnr aldrei nægt aó benda
á launamnninn til aó sann-
færa vinnuveitendur eóa
stjómmálamenn um aó
hann byggist á
Iterfisbundnu misrétti.
112
TÍMARIT H JÚKRUNARFRÆÐINGA 2. TBL. 73. ÁRG. 1997