Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Qupperneq 33

Hólmfríður Gréta Bjarnadóttir, Hulda Sveinsdóttir, Valgerður Jónsdóttir
[artsemi
fyrr og nú
; -
/ tilefni 70 ára afmælis
Kristnesspítala 1. nóvember 1997
Haldið var upp á á 70 ára afmæli Kristnesspítala við Eyjafjörð þann
1. nóvember s.l. Höfundum þessarar greinar fannst tímabært að minnast tímamótanna með
því að rifja upp sögu spítalans og gefa lesendum blaðsins tækifæri til að kynnast þeirri þróun sem nú fer
fram á Kristnesi. í greininni verður saga spítalans rifjuð upp, sagt frá starfsemi endurhæfingar- og öldrunar-
lækningadeilda og nýjungunum í hjúkrunarmeð. Greint verður frá könnunum sem gerðar hafa verið
til þess að meta lífsgæði hjá skjólstæðingunum og til að meta gæði hjúkrunar.
í lokin verða raktir framtíðardraumar.
Saga Kristnesspítala
Árið 1925 var Heilsuhælisfélag Norðurlands stofnað en
áður höfðu kvenfélög og ungmennafélög staðið fyrir fjár-
söfnun til byggingar heilsuhælis fyrir Norðurland. Ástandið
í heilbrigðismálum norðlendinga var hörmulegt á þessum
árum. Berklarnir herjuðu sem aldrei fyrr og heilu fjölskyld-
urnar hrundu niður og heimili sundruðust. Fjársöfnun til
byggingarinnar hófst 1918. í apríl 1926 var samþykkt að
taka tilþoði um þygginguna sem var síðan skilað fullfrá-
genginni 2. októþer 1927. Heilsuhæli Norðurlands í Krist-
nesi varvígt 1. nóvember 1927 (Halldór Halldórsson, 1997).
Hælið kostaði 512 þúsund krónur fullbúið, um helming-
ur þess var söfnunar- og gjafafé. Hinn helmingurinn var
framlag ríkissjóðs. Fyrstu sjúklingarnir innrituðust á Krist-
nesshæli 17. nóvember 1927 og í árslok voru þeir 47.
Andrúmsloftið á hælinu einkenndist fyrsta áratuginn af
vonleysi og algengt var að sjúklingar útskrifuðust heim
veikari en þeir voru við komu. Um 1936 fór að birta til hjá
þessum sjúklingahópi þegar skipulögð herferð gegn berkl-
um hófst í landinu og veikir sjúklingar voru ekki sendir
heim, heldur fengu allir þeir sem voru með virka berkla-
veiki hælisvist (Halldór Halldórsson, 1997).
Nýjar læknismeðferðir gegn berklum koma
til sögunnar
Þegar berklalyf komu til sögunnar um 1950 gerbreyttist öll
læknismeðferð og nokkrum árum síðar var farið að beita
lungnaskurðaðgerðum gegn berklum.
Eftir að hælinu var deildaskipt 1961 jókst nýtingin og
sjúklingafjöldinn fór upp í 74 sjúklinga fyrsta árið. Mesti
fjöldi inniliggjandi einstaklinga var þann 15. maí 1968 alls
94 sjúklingar. Dánartíðni vegna berkla hrapaði úr 2-300 ári
niður fyrir 10 tilfelli.
Berklatilfellum fækkaði stöðugt og aðeins voru innritaðir
sjö einstaklingar veikir af berklum í byrjun árs 1966. Þjón-
ustu við berklaveika lauk 1976 (Halldór Halldórsson, 1997).
Breyttar áherslur hjá stjórnvöldum
Heilbrigðisráðherra markaði þá stefnu 1976 að Kristnes
yrði framvegis endurhæfingar- og hjúkrunarsþítali. Vinnu-
aðstöðu til sjúkraþjálfunar var komið á fót og sjúkraþjálfari
hóf störf 1988. Iðjuþjálfi kom til starfa 1990 en fullnægjandi
iðjuþjálfunaraðstaða var fullgerð 1996. Endurhæfingar-
læknir tók til starfa 1991 og opnaði endurhæfingardeild
formlega í ársbyrjun 1992, en árið 1997 er fyrsta árið sem
endurhæfingardeildin hefur húsnæði sitt óskipt fyrir sjúkl-
inga sem koma í endurhæfingu.
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998
33