Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.2001, Blaðsíða 30

sinn sett í grind og þau soðin. Þegar nota þurfti áhöldin
tók sótthreinsaður hjúkrunarfræðingur dauðhreinsaðar
krækjur og lyfti grindinni upp úr sjóðheitu vatninu og beið
þar til vatnið draup af henni.
Speglunartækin og rafskurðarhnífarnir („diathermy")
voru sótthreinsuð í formalínskáp sem var í notkun daglega.
Formalíntafla var sett á litla hitaplötu sem bræddi hana á
60 mínútum. Það mátti helst ekki opna skápinn næstu
klukkustundirnar á eftir því lyktin var sterk og uppgufunin
olli sviða í andliti og augum.
Síðar var farið að sótthreinsa verkfærin í „autoclava" sem
létti störfin til muna en áður hafði hann eingöngu verið
notaður fyrir sloppa og annað tau. „Autoclavinn" var í fyrstu
algjörlega handstýrður. Fylgjast þurfti vel með að rétt hitastig
væri í ofninum og að lofttæmingu væri lokið. Þá var hert á
sveif sem var á hurðinni og tíminn tekinn þegar rétt hitastig
og þrýstingur var í skápnum. Þetta var svo endurtekið
þegar kom að þurrkun. Eftir það fór sú sem átti að standa
við aðgerðina, og komin var í sótthreinsaðan slopp, að ná í
áhöldin sem voru mjög heit. Að aðgerð lokinni voru áhöldin
þvegin og sett aftur í „autoclavann". Einnig var til rafmagns-
hitaofn sem í voru sótthreinsuð saumatökusett og fleira.
Eftir aðgerðir voru allir hanskar þvegnir og þurrkaðir og
þeir blásnir upp eða kreistir til að athuga hvort gat væri á
þeim. Flanskarnir voru fyrst blásnir upp, þeim síðan snúið
við og blásnir upp aftur. Að lokum var þeim pakkað inn og
þeir sótthreinsaðir. Mikil framför varð þegar tekin var í
notkun vél sem blés upp hanskana og púðraði þá um leið.
Götóttum hönskum var ekki hent heldur voru þeir bættir
með því að bót var klipin úr ónýtum hönskum með fingur-
nöglum og hún límd yfir gatið. Þá þótti gott að vera með
langar neglur. Nýir hanskar voru þá gjarnan notaðir við
stærri aðgerðir svo sem kviðarholsaðgerðir en notaðir og
bættir í minni aðgerðir, þreifingar og fleira. Sérstakur loft-
þéttur púðurkassi var til á fæðingardeildinni. Hann var með
götum fyrir handleggina og því hægt að púðra hanskana
inni í kassanum án þess að púðrið dreifðist í andrúms-
loftið. Á Landakoti var til sérhönnuð tína fyrir hanska.
Hanskarnir voru settir á klemmu sem hengd var inn í
tínuna á svipaðan hátt og föt eru hengd inn í skáp.
Skurðstofuhjúkrunarfræðingarnir á kvennadeildinni sáu
um að sótthreinsa vatn fyrir kvennadeildina en allar
sængurkonurnar voru skolaðar að neðan með vatninu
fyrstu 3 daga eftir fæðingu. í þeim tilgangi voru til tveir 100
lítra kútar af soðnu vatni á skurðstofu. Enn fremur þurfti að
eima vatn og blanda þann „lapis“ sem notaður var.
Einungis eitt sett af áhöldum var til fyrir hverja aðgerð
og ein „diathermi" plata. Hún var úr stáli og var sett undir
kálfa eða rasskinn til að jarðtengja sjúklinginn þegar verið
var að brenna fyrir æðar o.fl. með rafskurðarhníf.
Framleiðsla og pökkun
Mikil vinna var við að pakka og dauðhreinsa. Þegar útbún-
182
ar voru grisjur, túffur, gifsbindi og fleira voru langir strangar
af efni skornir niður með brauðhníf í tréstokk sem kallaður
var höggstokkur. Bindin voru skorin í mismunandi breiddir
og þeim velt upp úr gifsdufti og síðan rúllað upp.
Bómullarpakkar voru einnig skornir í stokkum og búnir til
„tampónar", brunaumbúðir o.fl.
Á Landspítalanum voru til lakatínur, einnig laka- og
sloppapakkar sem pakkað var í tvöföld taustykki. Á
fæðingardeildinni voru til taupakkar, þ.e.a.s. keisarapakki,
kviðarhols-, útskafs- og legsigspakki. Öll lök og sloppar
voru brotin saman eftir vissum reglum og pakkað rétt eins
og gert er enn þann dag í dag.
Hjúkrunarfræðingarnir á skurðstofunni þurftu að búa til
öll vökva- og blóðsett. Þlastslöngur voru þræddar upp á
glerhylki sem fóru upp í flöskuna. Glerhylkin voru svo alltaf
hreinsuð og endursótthreinsuð. Ef um blóðsett var að ræða
var grisja sett upp í hylkið og notuð sem sía og þannig var
dauðhreinsað. Æðanálar, sem settar voru í sjúkling, voru
notaðar aftur og brýndar ef þær urðu bitlausar.
Allt sem nota þurfti var pantað sérstaklega, þar með
talinn allur vökvi. Saumasilki kom á keflum og var það
mælt í ákveðnum lengdum, pakkað inn og síðan sótt-
hreinsað. Stundum var erfitt að fá það sem til þurfti, eins
og t.d. sprautur og langar nálar, og var þá hægt að leita til
Sölu varnarliðseigna en þar var ýmislegt nytsamlegt til.
Virðing og samskipti
Mikil virðing var borin fyrir skurðlæknum og voru þeir
yfirleitt þéraðir og jafnframt kallaðir prófessor eða doktor á
undan nafninu. Saumaðar voru húfur á starfsfólkið. Á
prófessorana voru saumaðar sérstakar húfur, svokallaðar
„prófessorahúfur". Einnig voru sérsaumuð föt á þá eftir
máli og var sá fatnaður merktur þeim. Meðan aðgerð stóð
yfir var takmarkað málfrelsi. Á vaktinni var tilbúið smurt
brauð og kaffi fyrir læknana þegar aðgerð var lokið.
Hjúkrunarnemar máttu ekki drekka kaffi inni á vaktinni. Þeir
þurftu því að fara inn á skolherbergi og drekka kaffi sitt
þar. Þar var mjög óvistlegt og meðal annars voru þar líffæri
sem höfðu verið fjarlægð úr sjúklingum þann daginn. Á
FSA var aftur á móti ekki eins mikil stéttaskipting, þar sátu
allir saman á kaffistofunni, sama hvort var um að ræða
nema eða sérfræðinga.
Framtíð skurðhjúkrunar
En hver verður framtíð skurðhjúkrunar?
Sumir telja að ör tækniþróun sé að gera það að
verkum að við séum að verða vitni að endalokum skurð-
hjúkrunar í þeirri mynd sem að við þekkjum hana nú.
Skurðhjúkrunarfræðingar verða að sjálfsögðu að tileinka
sér nýju tæknina til að geta nýtt sér hana. Segja má að
framtíðarhlutverk skurðhjúkrunarfræðinga sé næstum
ótakmarkað - svo framarlega sem þeir nýta sér þau
tækifæri sem þeim eru kynnt. Til þess að fá sem mest út
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 77. árg. 2001