Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.2001, Blaðsíða 31

Skurðstofa gamla Landakotsspítalans árið 1955. F.v. Sr.
Flavía, sr. Gabriella, Þórhallur B. Ólafsson, Stefán P.
Björnsson, Haraldur Guðjónsson og Bjarni Jónsson.
(Myndin er úr bókinni „Dr. Bjarni Jónsson - á Landakoti". Setberg, 1990).
úr breytingum verður að beina athyglinni bæði að hlutverki
skurðhjúkrunar og tækninni því þetta tvennt vinnur saman.
Eftir því sem tæknin heldur innreið sína á skurðstofuna
verður hún að falla þar inn fyrirhafnarlaust. Til að svo megi
vera verður að endurhanna skurðstofur til að koma fyrir
tækjum eins og vélmennum, háþróuðum sýndarveruleika,
segulómtækjum og tölvum. Ný tölvuforrit, notuð til að
forgangsraða þáttum í meðferð skurðsjúklinga, verður að
þróa og samlaga. Möguleikar á ávinningi eru gífurlegir, t.d.
ef upp kæmi blæðing í aðgerð þá væri hægt að segulóma
skurðsvæðið sem síðan kæmi upp á tölvuskjá. Eða ef
líkamshiti sjúklings breyttist þá myndi tölvan mæla með
sýklalyfjum eða vökvamagni sem myndi hækka eða lækka
hitann þar til eðlilegu ástandi væri náð.
Hlutverk skurðhjúkrunarfræðinga væri að fella inn í
klínískt nám kennslu á þennan nýja tæknibúnað og
aðstoða atvinnugreinina í rannsóknum hennar og þróun.
Skurðhjúkrunarfræðingar eru flestir farnir að afla sér þeirrar
þekkingar sem ný og vaxandi tækni krefst. í fullkomnum
framtíðarheimi munu skurðstofur verða hátæknivæddar og
krefjast mikillar nákvæmni. Klínísk ferli verða sett inn í
tölvuforrit sem þjónustu og drifkraftur í allri meðferð sjúkl-
inga. Hjúkrunarfræðingur munu fylgjast með meðferðinni í
móðurstöð. Þegar sjúklingarnir detta út úr ferlinu sendir
hjúkrunarfræðingurinn viðeigandi starfsfólki skilaboð um
úrræði til að laga ástandið.
Vélmenni
Vélmenni eru nýjasta breytingin og áskorunin á skurðstof-
unni og eiga eftir að skipta þar miklu máli. Þegar talað er
um vélmenni sjá flestir fyrir sér vél sem líkist manni og er
bæði með hendur og fætur en í raun er einungis um tölvu-
stýrðan arm að ræða. Heitið er upprunalega dregið af
tékkneska orðinu „robota" sem þýðir „nauðungarvinnuafl".
Fyrsta skráning á notkun vélmenna í heilbrigðisþjónustu
var árið 1991 á sjúkrahúsi í Connecticut. Fimm vélmenni
voru notuð sem burðarmenn til að flytja hluti frá einu svæði
til annars innan sjúkrahússins.
Vélmenni verða forrituð til að framkvæma skurðaðgerð-
ir þar sem árangur af aðgerð er mun nákvæmari. Sem
dæmi um notkun vélmenna má nefna að farið er að nota
þau í liðskiptaaðgerðum erlendis. Einnig aðstoða þau við
speglunaraðgerðir þar sem rannsóknir um nákvæmni vél-
menna á skurðstofu gegn þjálfaðri hendi aðstoðarmanns
hafa sýnt að ef vélmenni heldur kviðsjá er henni stjórnað
mun nákvæmar en ef maður heldur henni. Nú þegar eru
vélmenni notuð bæði á Landspítalanum í Fossvogi og við
Hringbraut. Þetta eru tölvustýrðir armar sem notaðir eru til
að halda kviðsjá og rödd skurðlæknisins stjórnar hreyf-
ingum þeirra.
Fjarskurðlækningar
Tæknin veitir möguleika á að stundaðar séu fjarskurð-
lækningar. Fjarskurðlækningar hafa ýmsa kosti. Fyrst ber
að nefna að mikið veikir sjúklingar þurfa ekki að ferðast
langar vegalengdir vegna meðferðar. Þær gera skurðlækn-
um einnig mögulegt að framkvæma aðgerðir í áhættu-
umhverfi, svo sem á vígvöllum. í þriðja lagi gera þær
sérfræðingum kleift að stunda lækningar á svæðum þar
sem sú sérfræðiþjónusta er ekki fyrir hendi. Með fjarlækn-
ingum er einnig hægt að meðhöndla fieiri einstaklinga og
auka gæði þjónustunnar. Skurðaðgerðir, þar sem notuð
eru vélmenni ásamt háþróaðri tölvutækni og samskipta-
kerfum, geta breytt og aukið starfsumfang skurðhjúkr-
unarfræðinga gífurlega.
Skurðhjúkrun
En geta vélmenni og tölvur komið í staðinn fyrir lækna og
hjúkrunarfræðinga? Nei, það geta þau ekki. Þau eru að
vísu forrituð til að aðstoða en í þau vantar mannlega þátt-
inn; hann er alltaf jafn mikilvægur og úreldist aldrei.
Hér er vélmenni að störfum á skurðstofu. Þetta er
tölvustýrður armur en hreyfingar hans stýrast af rödd
þess sem stjórnar.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 77. árg. 2001
183