Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2003, Blaðsíða 43

UTDRÆTTIR
Meistaraverkefni í
hjúkrunarfræði vorið 2003
merkingu. Greind voru fjögur yfirþemu sem lúta
að reynslu kvennanna af samskiptum við heil-
brigðisfagfólkið: 1) skilningur á líðan, 2) þöggun,
3) fordómar, 4) eigin útgönguleiðir.
Niðurstöður sýna að tilfinningaleg líðan kvenn-
anna sé samofin reynslu þeirra af samskiptum
við heilbrigðisfagfólkið. Þátttakendum þótti það
mikilvægt í samskiptunum að fagfólkið gæfi sér
tíma til að tala við þær og öðlast þekkingu á til-
finningalegri vanlíðan þeirra og aðstoða þær við
að bæta úr því. Þátttakendur, sem reynslu höfðu
af andlegu og/eða kynferðislegu ofbeldi ásamt
innlögnum á geðdeildir, töldu mikilvægt að eiga
samskipti við einn ákveðinn fagaðila sem þeir
gátu myndað tengsl við.
Ollum þátttakendum var mikilvægt að ,,halda
reisn sinni“ þrátt fyrir veikindin. I huga þeirra
fólst það m.a. í því að vera metin sem einstakl-
ingur þrátt fyrir veikindin. Allir þátttakendur
höfðu kynnst ópersónulegum samskiptum þar
sem viðmótið var kuldalegt, jafnvel niðurlægj-
andi. Það var skoðun kvennanna að fagfólkið
hefði ekki lagt sig fram um að leita að rótum til-
finningalegrar vanlíðanar þeirra. Konur, sem leg-
ið höfðu á geðdeildum, töldu að réttur þeirra til
að taka ákvarðanir um eigin meðferð hefði verið
skertur. I fyrsta lagi gaf fagfólkið sér ekki tíma til
að hlusta á það sem konurnar höfðu sjálfar að
segja um eigin líðan þannig að það gat ekki
brugðist við á réttan hátt og meðferðarúrræði
skorti. Enda fannst fagfólkinu það vita betur um
líðan og þarfir kvennanna. I öðru lagi þótti kon-
unum notkun á þunglyndislyfjum, róandi lyfjum
og svefnlyfjum óhófleg. Loks tengdu konurnar
útskriftir af geðdeildum við þá skoðun að réttur
þeirra hefði verið skertur. Allar konurnar höfðu
orðið fyrir þeirri reynslu að skammast sín fyrir
tilfinningalegt ójafnvægi og úrræðaleysi sem því
fylgdi og tengdu það við eigin fordóma.
Hlíf Guðmundsdóttir
Óformlegur og formlegur stuöningur sem langlífir ís-
lendingar, sem búa á eigin heimilum, njóta með hlið-
sjón af færni
Mikilvægt er að kanna aðstæður aldraðra
sem búa í heimahúsi og þann stuðning sem
þeir njóta. Tilgangur rannsóknarinnar var
að skoða líkamlega, félagslega og andlega
færni langlífra Islendinga og hvort munur
væri á sjálfsbjargargetu eftir landshlutum,
kyni, sambúðarformi og búsetuformi. Enn HllfGuömundsdóttir.
fremur að skoða þann óformlega og formlega stuðning seml
langlífir íslendingar fá og tengsl stuðnings við sjálfsbjargar-
getu, kyn, sambúðarform og búsetuform. Niðurstöður af höf-
uðborgarsvæðinu og af landsbyggðinni voru bornar saman.
Um var að ræða nánari úrvinnslu á þversniðsrannsókn á erfð-
um langlífis. Safnað var upplýsingum um heilsufar og hjúkr-
unarþarfir allra Islendinga 90 ára og eldri (539 manns) sem
bjuggu á eigin heimili. Notuð voru atriði úr RAI-mælitækjun-
um við söfnun upplýsinga.
Niðurstöður sýndu að líkamleg, andleg og félagsleg færnil
þátttakenda var yfirleitt góð. Fjölbreytudreifigreiningu var|
beitt til að skoða mun á sjálfsbjargargetu milli hópa. I ljós
kom að þeir sem bjuggu með öðrum en maka voru skertari en
þeir sem bjuggu einir, þeir sem bjuggu í þjónustuíbúð aldraðral
voru skertari en þeir sem bjuggu í íbúðum fyrir aldraða og
konur voru skertari en karlar. Tengsl sjálfsbjargargetu, kyns,
sambúðarforms (eða búsetuforms) við stuðning voru skoðuð
með fjölbreytuaðhvarfsgreiningu. Af niðurstöðum má álykta
að skerðing á getu skýri mest þann stuðning sem veittur var,
en kyn, aldur, sambúðarform (eða búsetuform) skýrðu mLin
minna. Með aukinni skerðingu á getu jókst óformlegur stuðn-
ingur bæði á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni en ein-
ungis formlegur stuðningur á höfuðborgarsvæðinu. Því virðist
sem aðrir þættir en skerðing á getu ráði miklu um hvaða form-
lega þjónusta er veitt á landbyggðinni.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að
grundvallarþáttum í samskiptum heilbrigðisfag-
stétta við konur sé ekki nægjanlega sinnt og að
fordóma gæti í garð kvenna þar sem tilhneiging
sé til að sjúkdómsgera líkamlega og tilfinninga-
lega vanlíðan þeirra. Þessar niðurstöður eru
hvatning til heilbrigðisstarfsfólks um að taka til-
lit til sérþarfa kvenna þegar vandamál þeirra eru
greind og meðhöndluð.
Athyglisverðast var að langlífir, sem bjuggu í þjónustuíbúðum |
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, fengu meiri formleganl
stuðning en aðrir sem bjuggu á eigin heimilum, að teknu tíl-
liti til skerðingar á getu, aldurs og kyns. Rætt er mikilvægi
þess að skoða nánar hvaða þættir hafa áhrif á stuðning sem
veittur er veikburða öldruðu fólki. Hvatt er til notkunar á RAI
-mælitækinu fyrir heimaþjónustu, til að meta þörf fyrir stuðn-
ing og þjónustu hjá veikburða öldruðum er búa heima.
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræðinga 4. tbl. 79. árg. 2003
41