Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2005, Blaðsíða 28

Valgerður Katrín Jónsdóttir

Prisma - að sjá allt litróf lífsins -ný þverfagleg miöstöö fyrir þá sem glíma viö átröskun
Prisma er nafn þverfaglegrar miðstöðvar sem nýlega tók til langað að vinna utan stofnana. Hún hafi haft sam-
starfa en þangað geta þeir leitað sem glíma við átröskun. band við Margréti og þar sem mikil umræða var í
Þarna samhæfa fjórar konur menntun sína á ólíkum sviðum og samfélaginu um átröskun hafi Margrét velt fyrir
reynslu sína af því að vinna með fólki sem glímir við átröskun sér möguleikanum á meðferðarvinnu utan stofn-
og bjóða þessum sjúklingahópi þjónustu sína. Ritstjóri Tímarits ana fyrir þá sem eiga við þennan vanda að stríða
hjúkrunarfræðinga sótti þær heim á vistlega skrifstofu þeirra á og fjölskyldur þeirra og hinar tvær voru tilbúnar
Hverfisgötunni til að fá nánari upplýsingar um starfsemina. til að stofna miðstöðina. Jóna Ingibjörg er í 60%
starfi á Landspítalanum en hina dagana starfar
I hópnum eru tveir hjúkrunarfræðingar, þær Jóna Ingibjörg hún við kynlífsráðgjöf. Hún hefur einnig sérhæft
Jónsdóttir sem er auk þess kynfræðingur og Margrét Gísladóttir sig í hópmeðferð og leggur sitt af mörkum á því
sem er einnig fjölskyldufræðingur. Auk þeirra eru Þórhildur sviði hjá Prisma. Þær segja að enn sem komið er
Sveinsdóttir iðjuþjálfi og Sólveig Katrfn Jónsdóttir listmeðferð- séu þær ekki í tengslum við Tryggingastofnun en
arfræðingur í hópnum. það sé vilji þeirra að samningar náist út af kostn-
aði við meðferð af þessu tagi. Þórhildur bætir við
En hvað er átröskun? Samkvæmt skilgreiningu bandaríska að það myndi eflaust auka líkur á því að átrösk-
geðlæknafélagsins er lystarstol þyngdarmissir, það að vilja ekki unarsjúklingar leiti aðstoðar þar sem meðferðin
hafa eðlilega þyngd og fara niður um a.m.k. 15% af lágmarks- yrði ódýrari og þeir sem glíma við átröskun þurfi
þyngd, hræðsla við að fitna, brengluð skynjun á líkamann, því ekki að láta kostnað við meðferðina draga úr
tíðastopp og að neita að nærast eins og þörf er á til að við- Iíkum á því að þeir leiti aðstoðar. Það séu oft
halda eðlilegri líkamsþyngd (American Psychiatric Association aðstandendur, vinir og fjölskylda sem bendi á
eða APA, 1994). Einstaklingur með lotugræðgi fær reglulega meðferðarmöguleika, hvatinn til að gera eitthvað
átköst en grípur strax á eftir til aðgerða sem koma í veg fyrir í málunum komi fyrst hjá þeim. Það sé gott fyrir
þyngdaraukningu, eins og að kasta upp eða nota hægðalyf þá sem þjást af átröskun að vita hvert þeir geta
eða þvagræsislyf; jafnframt er hann ofurupptekinn af útliti og leitað og enn betra ef meðferðarkostnaður er í
þyngd (APA). lágmarki.
Prismakonur eiga það allar sameiginlegt að hafa unnið erlend- Konur eða ungar stúlkur eru í meirihluta þeirra
is við meðferð átröskunarsjúklinga, Jóna Ingibjörg vann í sem þjást af lystarsto'li og lotugræðgi eða um
Danmörku í þrjú ár, Þórhildur vann innan geðheilbrigðiskerf- 95%. Aðeins 5% eru karlar en þeir leita síður
isins í Noregi og Hollandi undanfarin 10 ár og er nýflutt heim aðstoðar en konur. „Flestar konurnar þróa með
og Margrét var eitt ár aðstoðardeildarstjóri á dagdeild fyrir sér þessa átröskun á aldrinum 14-20 ára,“ segir
átröskun í Englandi og deildarstjóri í 3 mánuði. Sólveig hefur Margrét en bætir við að konur geti greinst með
nýlokið meistaranámi í listmeðferð í Edinborg en helmingur átröskun á hvaða aldri sem er, sjálf hafi hún sinnt
náms hennar var starfsnám og þá valdi hún að vinna með þeim konum sem greindust með átröskun á fertugs- og
sem glíma við átröskun á einkasjúkrahúsi í Glasgow en þar var fimmtugsaldri. „Það er talið að 1-3% kvenna fái
hún í þverfaglegu teymi ásamt geðlækni, hjúkrunarfræðingi, lotugræðgi og um 1% lystarstol," segir hún. Þær
hópmeðferðaraðila og iðjuþjálfa. eru spurðar um batahorfur og hv'að þurfi að gera
til að ná árangri.
En hvers vegna ákváðu þær að setja upp miðstöð sem þessa?
Margrét verður fyrst fyrir svörum og segir hafa vantað úrræði Margrét segir batahorfur vera um 75%. „Til að
fyrir þennan hóp fólks. Þær Sólveig og Þórhildur voru nýkom- ná árangri þarf að fást við ýmislegt sem hefur
nar til landsins, Sólveig nýkomin úr námi. Þórhildur bætir við grafið um sig í sálinni. I fyrsta lagi þurfa þeir
að hún hafi ekki haft áhuga á að fara að vinna á sjúkrahúsi og sem glíma við lystarstol að þyngjast vegna þess
26 Tímarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 81. árg. 2005