Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 20

Fjölskyldan í brennidepli
Ójöfnuður í heilsufari á íslandi
Útdráttur ________
Inngangur: Erlendar rannsóknir hafa ítrekað sýnt aö þeir sem minnst mega sín, þ.e. hafa lág laun, stutta skóla-
göngu að baki og gegna ófaglærðum störfum eða eru atvinnulausir, búa við meira heilsuleysi og lifa skemur en
aörir. Ojöfnuður í heilsufari þjóðfélagshópa kemur skýrar fram hjá körlum en konum. Umræður um ójafnræði
í heilsufari hafa farið lágt hérlendis enda sé hér þjóðfélag þar sem jöfnuður ríki.
Tilgangur: Tilgangurinn meö þessari könnun var að athuga hvort ójafnræðis gæti í heilsufari hérlendis.
Efniviður og aðferðir: Með þetta markmið í huga voru skoðaðar niðurstöður íslenskra rannsókna á íslensku
þjóðfélagi og heilsufari ólíkra hópa.
Niðurstöður: Niöurstöðurnar benda með ótvíræðum hætti til að ójafnræðis gæti í heilsufari hérlendis. Þeir
sem eru verst settir félagslega og fjárhagslega, hafa stutta skólagöngu að baki og sinna ófaglærðum láglauna-
störfum búa við verst heilsufar. Þetta kemur skýrar fram hjá körlum en konum.
Alyktanir: Vafi leikur á því hvort jafnt aðgengi að heilbrigðisþjónustu sé lykilatriði til að leysa vandann.
Forvarnir og fræðsla þurfa að haldast í hendur við efnahagslegan jöfnuð. Hjúkrunarfræðingar geta gegnt lykil-
hlutverki í því að stuðla aö góðri lýðheilsu. Þekking á þjóðfélaginu er undirstaðan þegar fjallaö er um áherslur
til heilsueflingar og heilbrigðisáætlun gerö fyrir framtíðina.
Lykilorð: Ójafnrœði, heilsufar, menntun, starf, efnahagur, þjóðfélagshópar
Abstract
Introduction: Studies have repeatedly shown that those in the lowest social strata, i.e. are low paid, less edu-
cated, unskilled or unemployed, are less healthy and live shorter lives than others. The relationship between
socioeconomic measures and health is weaker for women than for men. Inequality in health has not been
highlighted in leeland as the lcelandic society is said to be an egalitarian one.
Aim: The aim of this study was to explore if inequality in health exists in lceland.
Material and methods: For this purpose the results of lcelandic studies on the lcelandic society and on the
health of different groups in lceland were reviewed.
Results: The results clearly indicate that inequality in health exists in lceland. Those who are socioeconomically
disadvantaged; low paid, less educated, and unskilled, are less healthy and live shorter lives than others. This
relationship is stronger for men than for women.
Conclusions: Equal accessibility to health services may not be sufficient to solve the problem. Preventive meas-
ures and education must be intertwined in an economically egalitarian society. Nurses can play a key-role in
public health. Knowledge of the society is a prerequisite when health promotion and public health planning
is on the agenda.
Keywords: Inequality, health, education, occupation, socioeconomic groups
Höfundur og
ábyrgðarmaöur:
Hólmfríður K. Gunnarsdóttir (hkg@ver.is)
Rannsóknastofa í vinnuvernd/rannsókna- og heilbrigðisdeild Vinnueftirlitsins
Timarit hjúkrunarfræðinga 2. tbl. 81. árg. 2005