Norðurslóð - 16.12.1980, Page 22

Svarfdælsk byggð & bær
Lítið lífsins bros
Sjómaður, mciri físk, meiri físk.
J. S. B. í horni málverks stendur
fyrir Jón Stefán Brimar, hvorki
meira né minna, auk þess er
maðurinn Sigurjónsson. Stór
maður vexti og stendur undir
mörgum nöfnum. Ferðast títt um
bæinn á reiðhjóli; lífsins lysti-
semdir í hefðbundnum skilningi
þeirra orða freista hans ekki.
Lífsins list stendur honum nær og
er honum í blóð borin, nefnilega
málaralistin. Sem daglaunamað-
ur er hann húsamálari, en meðan
aðrir láta gjarnan matast af
fjölmiðlum - eða sofa, talar
Brimar við sinn innri mann. Þeir
talast við á striga „í lit“. Þar á
Jaðri, við slag báru og. Brimnes-
ár, verður sólarhringurinn langur
og árangurinn eftir því; hans
fáum við nú sem oft áður að njóta
um sinn. Á göngum Ráðhúss
Dalvíkur hefur Brimar hengt upp
39 verka sinna til sýnis og sölu.
Ágóðinn rennur allur til Dal-
bæjar. Það er reyndar ekki ný
saga að Brimar gefi verk sín.
Hingað til hefur verið á fárra
manna færi að koma á hann
greiðslu fyrir myndir - hann
þiggur þá í mesta lagi sem
þóknun upp í efniskostnað.
Undirrituð heyrði hann eitt sinn
gefa þá skýringu að þarsem hann
stundaði fulla dagvinnu upp á
kaup, væru það eiginlega skatt-
svik ef hann tæki gjald fyrir
myndirnar. Sjáldgæfur hugsun-
arháttur það, á ofanverðri 20.
öldinni sem oft er kennd við Iífs-
gæðakapphlaup og aðra firringu.
Ekki ætla ég mér þá dul að
fjalla á listfræðilegan hátt um
málarann Brimar og verk hans,
bara labba með honum um ganga
Ráðhússins og splalla um nokkr-
ar myndir með lífið og tilveruna
sem ívaf. Ef til vill kynnumst við
eilítið nánar þessum hógláta,
brosmilda manni með góðlegu
augun milli skeggs og skyggnis-
húfu. Hann ber sjálfan sig ekki á
torg á hverjum degi.
„Þetta eru nú ekki bestu
myndirnar mínar sem eru hér
núna, nei, nei. Þið fáið kannske
einhvern tíma að sjá þær. Þetta
eru bara svona sýnishorn. -
Þessi hérna er úr Ytrivíkinni,
þar er gott að vera. Þessi klettur
virðist í fljótu bragði ekkert
sérstakur en býr yfir ýmsu ef vel
er að gáð. Þú sérð líka að ég hef
málað í hann fullt af vætturn."
Víst sé ég vættir. Kletturinn
bókstafiega iðar af kynjaskepn-
um. Ætli ég þori nokkurn tíma
aftur niður í Ytrivík?
Slembra með ástarpungum.
- Hvernig varð nafnið til? -
„Já, það er nú það.“ Lista-
maðurinn hlær dátt. „Nafnið á
henni þessari já. Það má eigin-
lega segja að nafn og myndefni
sé til orðið fyrir áhrif frá
Kjarvalsmynd sem heitir Hafra-
grautur og er núna í Ameríku.
Nú ég hugsaði með mér, því
skyldi ég ekki líka geta málað
graut, til dæmis skyrhræring?
Hann var nú einu sinni ein
algengasta fæðutegund okkar
íslendinga hér áður, fínasti mat-
ur. Og þú sérð að í myndinni er
blanda af ýmsu sem okkur
stendur næst. Ástarpungarnir
eru hér út um allt, en ástin -
kærleikurinn - er einmitt rauði
þráðurinn í lífinu.“
Við skoðum landslagsmálverk
og Brimar ræðir af innlifun um
áhrif náttúrunnar á mannsand-
ann, hvernig hún göfgi og lyfti.
„Umhverfi manns er stærsti
áhrifavaldurinn. Það mótar og
elur mann upp og sennilega er
flestum það eðlilegast að eyða
ævinni þar sem vaggan stóð í
fyrstu. Já, þar sannast hið
fornkveðna: Djúpt liggja ræt-
ur,... römm er sú taug.... ogsvo
framvegis."
- Hefur þér aldrei dottið í hug
að flytjast burt frá Dalvík? -
Rœtt við Brimar
„Jú mikil ósköp, einu sinni
bjó ég i fimm ár í Glerárþorp-
inu á Akureyri en ég eirði ekki.
Hér líður mér best, í mínu
upprunalega umhverfi.“
- Ertu ánægður með okkur
sveitunga þína sem áhorfendur og
þiggjendur að list þinni?
„Já já. Mér hefur alltaf vérið
tekið vel hér. Og ég lít eiginlega
á það sem nokkurs konar skyldu
mína að mála fyrir mína eigin
granna. Mitt umhverfi - mitt
fólk. Öll erum við jú bræður og
systur og við eigum að hjálpast
að. Samhjálp, samstaða og
kærleikur, - á þessu byggist
tilveran. Þannig göfgar um-
hverfið sem hefur veitt okkur
þroska og skjól. Það er lóðið.“
- Hvernig finnst þér okkur
mannfólkinu takast til í sam-
spilinu við náttúruna? -
„Því hef ég lýst hér í myndinni
Ragnarök. Þarna sést hvernig
maðurinn er að missa valdið á
tækninni. Hann er með sverð í
vinstri hendi sem táknar að
hann kann ekki að beita því.
Auk þess hefur hægri hand-
leggur hans ummyndast í flug-
vélarvæng. Svo úir og grúir af
alls kyns vítisvélum í kringum
hann, sprengju, fallbyssukúlum
og alls konar eyðandi öflum.
Svo feiur hann sig á bak við
þetta allt saman, þarna sérðu
hönd hans efst til hægri hvar
hún teygir sig fram og heldur
um rofa, tilbúin að setja allt í
gang og hvað skeður þá?“
Konan mesta furðuverkið.
Víkjum aftur að rómantískari
hliðum lífsins. Ilmur skógarins er
næsti áfangastaður: Iturvaxin
kona situr nakin í skóginum,
böðuð sólarljósi og snýr við okkur
baki. Málarinn býður bolsíur og
skýtur inn í:
„Þú sérð að það er jafnrétti í
sýningunni hjá mér. Jafn marg-
ar myndir af báðum kynjum."
Hann bendir á þrjár myndir af
körlum og aðrar þrjár af kon-
um.
„Konan er mesta furðuverkið
í allri sköpuninni, það hef ég
alltaf sagt þótt ég hafi aldrei
verið giftur." Brimar hlær dátt.
„Það má líka segja að konan
hafi frá upphafi verið driffjöðrin
í allri list, sem myndefni og
tilfinningaleg hvatning til list-
sköpunar. Hún hefur verkað
sem krydd á listina, það er ekki
nokkur vafi. Það er vegna þess
hve mikil ást er alltaf í kringum
konuna. Ástin er alls staðar
grunntónninn og án hennar
verður ekkert gert. Ást okkar á
lífinu, náttúrunni, ást milli karls
og konu; hún streymir alls
staðar gegnum tilveruna. Hvað
sjáum við til að mynda fegurra
en unga elskendur sem haldast í
hendur? Það bókstaflega geislar
út frá þeim.“
Listamaðurinn baðar út hönd-
um af innlifun í umræðuna um
konur og ást og bendir næst á
mynd í grænum lit sem heitir
Flóra:
„Hér sprettur konan, furðu-
verk skaparans í allri sinni
mynd upp úr blómkrónu við
rætur fjallanna - það má segja
að þetta séu eilífðarfjöllin. 011
búum við i skjóli fjalla og
verðum fyrir áhrifum frá þeim.“
Sjómaður, meiri fisk, meiri fisk.
Frá ást og eilífðarfjöllum göng-
um við og ég er snortin af næmi
listamannsins á fegurð tilverunn-
ar og mannbætandi viðhorfum
hans til lífsins. Nú kveður við
nýjan tón, nefnilega sjávarút-
vegsmál!
„Já, hér er sjómaður, nú
verðum við að fá okkur fisk.“
Brimar skellihlær og býður
harðfisk. - „Það vantar bara
smjörið. Harðfiskur og smjör er
í miklu uppáhaldi hjá mér. Ég
segi líka stundum að með því að
borða harðfisk með smjöri
stuðla ég að jafnvægi í byggð
landsins. Styrki bæði sjómenn
og bændur. Það má ekki gera
upp á milli höfuðatvinnuveg-
anna. - Já, nafnið á þessari
mynd er sprottið af því að mér
finnst við stundum gera of
miklar kröfur til sjómanna. Við
heimtum sífellt meiri fisk, fisk-
ur hefur jú lengst af verið
aðalundirstaðan í lífi okkar. En
við verðum að vara okkur á
ofveiðinni. Ef þorskurinn deyr
út er ég hræddur um að okkur
verði ekki líft á hólmanum.“
Við röltum áfram, maulandi
harðfiskinn og röbbum um mynd-
irnar sem á vegi okkar verða. Hér
er af nógu að taka, efniviður
þessarar sýningar er margvís-
legur og margir eru heimarnir
sem opnast með leiðsögn lista-
mannsins. Ólgandi fantasíur,
landslag með ýmiss konar til-
brigðum, fólk af ýmsu tagi - allt
frá íslenskum bændum, sjómönn-
um og eyrarkörlum upp í kín-
verskan geimfara. Allt myndir
frá síðari árum.
Þú hefur aldrei bundið þig við
neina eina ákveðna stefnu í
myndsköpun?-
„Nei, nei. Ég hef alltaf lifað
frá degi til dags hvað það snertir
og leyft áhrifunum að ráða eftir
því hvernig þau koma yfir mig
hverju sinni. Sjáðu til dæmis
hvernig Picasso málar - alltaf
eitthvað nýtt með hverri mynd.
Enda er list hans sífellt lifandi
og áhrifin frá henni dofna
aldrei." - Brimar hlær. - „Já,
maður fjnnur til smæðar sinnar
frammi fyrir þessum stóru körl-
um og má ekki mikið segja, en
það veitir manni mikla innsýn í
lífið og listina að grúska í
verkum þeirra. Og maður gerir
eins og maður getur, ekki betur.
Um það er ekki að fást, bara að
passa sig á að mála ekki of
mikið. Það er hættulegt. Ég fer
stundum í ham og ræðst í hluti
sem ég ræð ekkert við. Það er
vont, og þá verð ég að éta
harðfisk til að halda aftur af
mér. Já, já. Það er ágætt ráð að
éta harðfisk. Það er stundum
eins og eitthvað yfirnáttúrulegt
stjórni mér þegar ég er að vinna.
Eins og það sé ekki ég sjálfur
sem held á penslinum. Þá mála
ég og mála klukkustundum
saman og stend svo eftirá
steinhissa á þessu öllu saman.“
Hjólkoppar o.fi. dót...
Nei ég held það sé verra að binda
sig við eitthvað ákveðið. Prófa
nýtt, leita. Það er það sem gildir.
Ég fór til að mynda fyrir stuttu að
prófa þessar dekoratífu myndir
eins og þessa hérna. Óður til
trésins.
Hún er gerð í tilefni af ári
trésins. Það er lygilegt hvað
fánýtir hlutir geta nýtst vel í
myndir. Þessi hjólkoppur hérna
ber fjögra laufa smárann uppi
og gefur honum góðan bak-
grunn. Þar upp af teygir sig
lífsins tré, fulltrúi hinnar eilífu
móður náttúru, í sólargeislana.
Sagað, nelgt og málað, það er
gaman að þessu. En þetta er nú
meira svona dekoratíft en bein-
línis listrænt.“
Fyrstu myndirnar.
„Ég var held ég sautján ára
þegar ég fór að dútla með
ólíuliti. Toni bróðir minn gaf
mér fyrstu túbulitina sem ég
eignaðist. Þeir voru reyndar
ætlaðir til að lita með ljós-
myndir. Bjarni heitinn Thor. frá
Sauðanesi varð hrifinn af þess-
um myndum og fékk þær hjá
mér. Ég var satt að segja
steinhissa á hva ð þær eru þó
góðar miðað við kunnáttuleysið.
Litirnir eru líka býsna ferskir
ennþá þótt þeir væru ekki
ætlaðir til að mála með þeim.“
Ásgeir P. eini kennarinn.
„Nei, ég hef aldrei lært neitt til
myndlistar nema í barnaskóla
hjá Ásgeiri P. sem þá kenndi
mér teikningu, meðal annars.
Hann hefur víst séð eitthvert
efni í mér, því að hann veitti mér
verðlaun fyrir teikningu. Ætli ég
hafi ekki verið svona 10-11 ára.
Það var ljóðabók Bjarna Thor-
arensen, fyrsta og eina viður-
kenning sem ég hef fengið fyrir
myndlist.“
Teiknaði með fingri á eldhús-
gluggann.
„Jú, jú, ég hef sjálfsagt alla tíð
verið haldinn þörf fyrir að tjá
mig á þennan hátt, allt frá því
fyrst ég man eftir mér, fjógra eða
fimm ára. Þá stóð ég gjarnan við
gluggann í eldhúsinu og teikn-
aði með fingri í móðuna sem
settist á rúðuna þegar verið var
að sjóða matinn.
Maður var alinn upp í mikilli
Framhald á bls. 19.
Tímamót
Þann 21. des. verður 85 áraHalldórHallgrímsson frv. bóndi á
Melum í Svarfaðardal. Halldór tók við búskap á Melum af
Hallgrími föður sínum árið 1937 og bjó þar til fyrir nokkrum
árum, að dóttir hans og tengdasonur tóku við. Árið 1836 tók
við búskap á Melum Hallgrímur Sigurðarson langafi
Halldórs og hefur jörðin haldist í ættinni síðan.
Kona Halldórs er Birna Friðriksdóttir frá Hverhóli og eiga
þau 6 börn. Halldór er heima á Melum um þessar mundir.
Þann 30. des. verður 75 ára Ásgeir P. Sigurjónsson, frv.
kennari á Dalvík. Ásgeir er fæddur á Fornustekkum í
Hornafirði, en kom hingað sem kennari 1932 og kenndi hér
við barna- og unglingaskóla allan sinn starfsaldur.
Kona hans er Þórgur.nur Loftsdóttir og eiga þau 2 börn.
Norðurslóð sendir þessum vel metnu heiðursmönnum bestu
afmœliskveðjur.
Bóndi og eyrarkarl.